Pangutana
Nganong gihatag kanato sa Dios ang upat ka mga Ebanghelyo?
Tubag
Ania ang mga pipila ka hinungdan nganong gihatag sa Dios ang upat ka mga Ebanghelyo imbes usa ra:
1) Aron paghatag ug labing gangkap nga paghulagway ni Cristo. Samtang ang tibuok Biblia gilamdagan sa Dios (Ikaduhang Timoteo 3:16), Iyang gigamit ang mga tawhanong tigsulat nga adunay managlahing kagikan ug mga pagkatawo aron matuman ang Iyang mga katuyoan pinaagi sa ilang mga sinulat. Ang matag tagasulat sa ebanghelyo adunay managlahing katuyoan luyo sa iyang ebanghelyo ug sa pagtuman sa maong mga katuyoan, ang matag-usa nagpahimug-at sa lainlaing mga aspeto sa pagkatawo ug pagpangalagdan ni Hesu Cristo.
Si Mateo nagsulat alang sa Hebreong mamiminaw, ug usa sa iyang mga katuyoan mao ang pagpakita gikan sa talaan sa kaliwatan ni Hesus ug katumanan sa mga propesiya sa Daang Tipan nga Siya mao ang dugay nang gipaabot nga Mesiyas, ug busa angayng saligan. Ang pagpahimug-at ni Mateo mao nga si Hesus ang gisaad nga Hari, ang “Anak ni David,” nga maoy molingkod hangtod sa kahangtoran sa trono sa Israel (Mateo 9:27; 21:9).
Si Marcos, ang ig-agaw ni Bernabe (Colosas 4:10), usa ka saksi sa mga panghitabo sa kinabuhi ni Cristo maingon man usab nga higala ni apostol Pedro, Misulat si Marcos sa Gentil nga mamiminaw, nga mamatikdan sa dili niya pag-apil sa mga butang nga mahinungdanon alang sa mga Judiong bumabasa (mga talaan sa kaliwatan, ang kontrobersiya ni Cristo sa mga pangulo sa Judio sa Iyang panahon, kanunay nga pagkutlo sa Daang Tipan, ug uban pa). gipahimug-atan ni Marcos si Cristo ingon nga naga-antos nga Sulogoon, Siyan ga mianhi aron dili alagaran, inay aron moalagad ug ihatag ang Iyang kinabuhi ingon nga lukat alang sa kadaghanan (Marcos 10:45).
Si Lucas, ang “minahal nga doctor” (Colosas 4:14 KJV), ebanghelista, ug kakuyog ni apostol Pablo, misulat sa ebanghelyo ni Lucas ug sa Mga Buhat sa mga apostoles. Si Lucas ang bugtong Gentil nga tagasulat sa Bag-ong Tipan. Hagbay ra siyang gidawat ingon nga kugihan nga batid nga magsasaysay niadtong migamit sa iyang mga sinulat sa talaan sa kaliwatan ug sa makasaysayanong tulun-anan. Ingon nga magsasaysay, iyang giingon nga iyang tuyo ang pagsulat ug hapsay nga asoy sa kinabuhi ni Cristo base sa mga taho niadtong mga saksi (Lucas 1:1 – 4). Tungod kay siya espisipikong misulat alang sa benepisyo ni Theofilo, nga daw usa ka Gentil nga adunay kahimtan, ang iyang ebanghelyo gimugna nga anaa sa iyang hunahuna ang Gentil nga mamiminaw, ug ang iyang tuyo mao ang pagpakita nga ang usa ka Cristohanong pagtoo nakabase sa kasaysayan nga masaligan ug mga mapamatud-an nga panghitabo. Si Lucas sagad maghisgot ni Cristo ingon nga “Anak sa Tawo,” ginapahimug-at ang Iyang pagkatawo, ug nagapakigbahin siya ug daghang mga detalye nga dili makita sa ubang mga asoy sa ebanghelyo.
Ang ebanghelyo ni Juan, giswulat ni Juan nga apostol, sahi sa ubang tulo ka mga Ebanghelyo ug adunay daghang teolohikanhong sulod bahin sa pagkatawo ni Cristo ug sa kahulogan sa pagtoo. Sila Mateo, Marcos ug Lucas gitawag nga “Synoptic Gospel” (Dungan-aw nga Ebanghelyo) tungod sa ilang managsamang mga estilo ug unod ug tungod kay naghatag silage managsamang latid sa kinabuhi ni Cristo. Ang ebanghelyo ni Juan wala magsugod sa pagkatawo ni Hesus o ang iyang yutan-ong pagpangalagdan apan diha sa kalihokan ug mga kinaiya sa Anak sa Dios sa wala pa Siya nagpakatawo (Juan 1:14). Ang ebanghelyo ni Juan nagpahimug-at sa pagkadios ni Cristo, nga makita sa iyang paggamit sa maong mga pulongan sama sa “Ang Pulong Dios” (Juan 1:1), “ang Manunubos sa Kalibotan” (Juan 4:42), ang “Anak sa Dios” (binalikbalik nga gigamit), ug “ang GINOO ug … Dios” (Juan 20:28). Sa ebanghelyo ni Juan, gipamatud-an usab ni Hesus ang Iyang pagka-dios sa pipila ka mga “Ako” nga pamahayag; labing ilado niini mao ang Juan 8:58, diin Iyang gisulti nga “… sa wala pa si Abraham, Ako mao na” (itandi sa Exodo 3:13 – 14). Apan gipahimug-atan usab ni Juan ang katinuoran sa pagkatawo ni Hesus, tuyo nga ipakita ang sayop sa usa ka relihiyosong sekta sa iyang panahon, ang mga Nostico, nga wala nagatuo sa pagkatawo ni Hesus. Ang ebanghelyo ni Juan nagapahayag sa kinatibuk-ang katuyoan sa iyang pagsulat: “daghang pang gipamuhat nga mga milagrosong timailhan si Hesus atubangan sa Iyang mga tinun-an, nga wala matala niining balasahon. Apan gisulat kini aron kamo motuo nga si Hesus mao ang Cristo, ang Anak sa Dios, ug pinaagi sa pagtoo makabaton kamog kinabuhi sa Iyang ngalan” (Juan 20:30 – 31).
Busa, pinaagi sa pagbaton ug upat ka managlahin apan sama katukmang asoy kang Cristo, managlahing mga aspeto sa Iyang pagkatawo ug pagpangalagdan ang mapadayag. Ang matag asoy nahimong sama sa managlahing-bulok sa hilo diha sa tapesirya nga hinabol sa tingub aron maporma ang labing gangkap nga hulagway niining Usa nga labaw sa paghulagway. Ug samtang dili gayod nato masabtan sa hingpit ang tanan mahitungod ni Hesu Cristo (Juan 20:30), pinaagi sa upat ka Ebanghelyo igo natong mahibaloan mahitungod Kaniya aron mapasalamatan kinsa Siya ug unsa ang Iyang nabuhat alang kanato aron makabaton kitag kinabuhi pinaagi Kaniya.
2) Aron makahimo kita ug suta sa pagkamatuod sa ilang mga asoy. Ang Biblia, gikan pa sa pinakaunang panahon, nag-ingon nga ang paghukom sa korte sa balaod wala gihimo batok sa usa ka tawo base sa pamatuod sa usa ka testigo apan sa duha o tulo ingon nga labing gamay nga gidaghanon ang gikinahanglan (Deoteronomio 19:15). Bisan pa, ang pagbaton ug managlahing mga asoy mahitungod sa usa ka tawo ug sa yutan-ong pagpangalagdan ni Hesu Cristo nakatabang kanato aron matimbang-timbang ang katukma sa kasayoran nga anaa kanato mahitungod Kaniya.
Si Simon Greenleaf, usa ka ilado ug gidawat nga awtoridad sa kon unsay naglangkob sa kasaligan nga ebidensya sa korte sa balaod, gisusi ang upat ka mga Ebanghelyo gikan sa legal nga panglantaw. Iyang namatikdan nga ang matang sa asoy sa mga saksi nga gihatag sa upang ka mga Ebanghelyo – mga asoy nga nagkauyon, apan ang matag tagsulat mipili sa paglaktaw o pagdugang sa mga detalye nga lahi sa uban – sagad sa usa ka kasaligan, independente nga mga tinubdan nga madawat sa korte sa balaod ingon nga lig-on nga ebidensya. Kon ang ebanghelyo naglangkob pa sa tukmang managsamang kasayoran nga dunay managsamang mga detalye nga nasulat sa managsamang panglantaw, magpaila kini sa panagkonsabo, nga mao nga, adunay higayon nga ang mga tagsulat nagkatigom sa wala pa ang kaso aron “mahapsay ang ilang asoy” aron mapakita nga ang ilang mga sinulat daw katuohan. Ang mga panaglahi tali sa mga Ebanghelyo, bisan pa sa mga dayag nga kasumpakian sa mga detalye sa unang pagsusi, naghisgot sa independenteng kinaiya sa mga sinulat. Busa, ang independenteng kinaiya sa upat ka mga asoy sa Ebanghelyo, nagkasabot sa ilang kasayoran apang nagkalahi sa ilang panglantaw, ang gidaghanon sa detalye, ug kon unsang mga panghitabo ang natala, nagpakita nga ang talaan nga ania kanato sa kinabuhi ug pagpangalagdan ni Cristo ingon nga gipresentar sa mga Ebanghelyo tinuod ug kasaligan.
3) Aron gantihan kadtong mga kugihan nga nangita. Daghan ang makuha sa kinaugalingon nga pagtuon sa matag-usa ka Ebanghelyo. Apan mas daghan pa gayud ang makuha sa pagkomparar ug pagtandi sa managlahing mga asoy sa mga espisipikong hitabo sa pagpangalagdan ni Hesus. Sama pananglitan, sa Mateo 14 gihatagan kitag asoy sa pagpakaon sa lima ka libo ug kang Hesus nga naglakaw ibabaw sa tubig. Sa Mateo 14:22 gisuginlan kita nga “gipasakay ni Hesus ang mga tinun-an sa sakayan ug mag-una kaniya sa pikas bahin, samtang gipapahawa niya ang panon.” Makapangutana ang usa ka tawo, nganong iya kining gibuhat? Walay dayag nga hinungdan ang gihatag sa asoy ni Mateo. Apan kung ato kining itipon sa asoy sa Marcos 6, atong makita nga amg mga tinun-an gikan sa paghingilin sa mga demonyo ug pagpangayo sa mga tawo pinaagi sa kagamhan nga Iyang gihatag kanila sa dihang gipalakaw Niya sila nga tanag-gurha. Apan nibalik sila nga “nidako ang mga ulo,” nakalimot sa ilang kahimtang ug andam nang tudloan Siya (Mateo 14:15). Busa, sa pagpalakaw kanila sa kagabhion ngadto sa pikas tabok sa lawa sa Galilea, gipadayag ni Hesus kanila ang duha ka mga butang. Sa dihang nakiglimbasog sila batok sa hanging ug mga balod sa ilang pagsalig sa kaugalingon hangtod sa sayong kabuntagon (Marcos 6:48 – 50), nagsugod silag kakita nga 1) wala silay makab-ot alang sa Dios sa ilang kaugalingong abilidad ug 2) walay imposible kung musangpit sila Kaniya ug magkinabuhi nga masaligon sa Iyang gahom. Daghan pang mga berso nga adunay samang “mga alahas” ang makita sa mga makugihong magtutuon sa Pulong sa Dios nga mugahin ug panahon sa pagtandi sa Kasulatan.
English
Nganong gihatag kanato sa Dios ang upat ka mga Ebanghelyo?