Pangutana
Unsa ang Dungan-aw nga Suliran?
Tubag
Sa dihang ang unang tulo ka mga Ebanghelyo – ang Mateo, ug Lucas – gitandi dili ikalimod nga ang mga asoy susama kaayo sa usa’g-usa sa unod ug sa pagpahayag. Tungod niini, ang Mateo, Marcos ug Lucas gitawag nga “Dungan-aw nga mga Ebanghelyo.” Ang pulong nga dungan-aw nagpasabot nga “dungan pagsud-ong nga adunay komon nga panglantaw.” Ang mga kaamgiran sa mga Dungan-aw nga mga Ebanghelyo nakapatultol sa uban nga mahibulong kon ang mga tagsulat sa Ebanghelyo adunay usa ka kakuhaan, usa ka lain pang nasulat nga asoy sa pagkahimugso, kinabuhi, pagpangalagdan, kamatayon ug pagkabanhaw ni Cristo diin ilang nakuha ang maong kasangkapan alang sa ilang mga Ebanghelyo. Ang pangutana kon unsaon pagpasabot sa mga kaamgiran ug mga kalahian sa mga Dungan-aw nga Ebanghelyo gitawag nga Dungan-aw nga suliran.
Ang uban naglantugi nga ang Mateo, Marcos ug Lucas amgid kaayo nga lagmit gigamit nila ang Ebanghelyo sa usa’g-usa o laing komon nga kakuhaan. Kining “kakuhaan” kintahay gipanganlan ug “Q” gikan sa Aleman nga pulong quelle, nga buot pasabot “kakuhaan.” Aduna bay pamatuod alang sa “Q” nga dokumento? Dili, walay pamatuod. Walay bahin o tinipik sa usa ka “Q” nga dokumento ang nahikaplagan sukad. Wala sa nahiunang mga amahan sa iglesya ang naghisgot sa usa ka “kakuhaan” sa Ebanghelyo sa ilang mga sinulat sukad. Ang “Q” usa ka inimbento sa liberal nga mga “eskolar” nga nagalimod sa lamdag sa Biblia. nagatuo sila nga ang Biblia usa lamang ka buhat sa kapanulatan, nailalom sa samang kritisismo nga gihatag sa ubang mga buhat sa kapanulatan. Sa makausa pa, walay bisan unsang pamatuod alang sa usa ka “Q” nga dokumento – sa biblikanhon, sa teolohikanhon, o sa pagka-makasaysayanon.
Kung ang Mateo, Marcos ug Lucas wala migamit sa usa ka “Q” nga dokumento, nganong amgid man kaayo ang ilang mga Ebanghelyo? Adunay mga pipila ka posible nga mga katin-awan. Posible nga bisan unsa ang unang nasulat nga Ebanghelyo (tingali ang Marcos, bisan tuod ang mga amahan sa iglesya nagtaho nga ang Mateo maoy unang nasulat), ang ubang tigsulat sa Ebanghelyo adunay higayon nga makabasa niini. Walay gayuy problema sa alinghuna nga ang Mateo ug/o Lucas gikopya ang ubang teksto gikan sa Ebanghelyo sa Marcos ug gigamit kin isa ilang mga Ebanghelyo. Tingali nakabasa si Lucas sa Marcos ug Mateo ug gigamit ang mga teksto gikan sa duha ka mga Ebanghelyo sa iyang kaugalingong Ebanghelyo. Ang Lucas 1:1 – 4 nagsulti kanato, “Daghan ang misulay pagtala sa asoy sa mga butang nga nangatuman sa atong taliwala, ingon nga gisugilon kini kanato niadtong unang mga saksi ug mga sulogoon sa pulong. Busa, sanglit ako mismo mapabinantayong nagsusi sa tanan gikan pa sa sinugdan, daw maayo usab kanako ang mosulat ug usa ka han-ay nga asoy alang kanimo, labing halangdong Teofilo, aron imong masayran ang kaseguradohan sa mga butang nga gipanudlo kanimo.”
Sa kataposan, ang Dungan-aw nga “Suliran” dili ingon ka dako nga suliran sama sa gikaingon sa uban. Ang katin-awan kon nganong ang mga Dungan-aw nga Ebanghelyo amgid kaayo mao nga silang tanan gilamdagan sa mao rang Balaang Espiritu ug silang tanan gisulat sa mga tawo nga nakasaksi o gisultihan mahitungod sa mao rang mga panghitabo. Ang Ebanghelyo ni Mateo gisulat ni apostol Mateo, usa sa napulo’g duha nga misunod ni Hesus ug gitahasan Niya. Ang Ebanghelyo ni Marcos nasulat ni Juan Marcos, usa ka suod nga kauban ni apostol Pedro, usa sa napulo’g duha. Ang Ebanghelyo ni Lucas nasulat ni Lucas, usa ka suod nga kauban ni apostol Pablo. Nganong dili man nato damhon nga ang ilang mga asoy mahimong amgid kaayo sa usa’g-usa? Ang matag-usa sa mga Ebanghelyo sa katapos-taposan gilamdagan sa Balaang Espiritu (Ikaduhang Timoteo 3:16 – 17; Ikaduhang Pedro 1:20 – 21). Busa, angay natong damhon ang masabot ug nahiusa nga mga Ebanghelyo.
English
Unsa ang Dungan-aw nga Suliran?