Pangutana
Unsa ang Teorya sa Gintang? Aduna bay nahitabo tali sa Genesis 1:1 ug 1:2?
Tubag
Ang Genesis 1:1 – 2 nagpahayag, “Sa sinugdan gibuhat sa Dios ang kalangitan ug ang kalibotan. Karon ang kalibotan walay porma ug walay sulod, kangitngit ang anaa sa ibabaw sa kahiladman, ug ang Espiritu sa Dios naglupadlupad ibabaw sa katubigan.” Ang teorya sa gintang maoy panglantaw nga ang Dios naglalang ug bug-os nga magamit nga kalibotan kuyog sa tanang mga mananap, apil na ang mga dinosaur ug ubang mga nilalang nga nailhan ra nato sa talaan sa nabatong linubong. Unya, ang teorya nagpadayon sama niini, adunay nahitabo nga hingpit nakapaguba sa kalibotan – lagmit ang pagkalaglag ni Satanas sa kalibotan – mao nang ang planeta (lawangitan) nahimong walay porma ug walay sulod. Niini nga punto, nibalik pagsugod ang Dios, gituga pag-usab ang kalibotan diha sa Paraiso nga porma sa gihulagway pa sa Genesis. Ang teorya sa gintang, nga sahi gikan sa teistikong ebolusyon ug sa day-age theory, gitawag usab nga old-earth creationism, gap creationism ug ruin-reconstruction theory.
Sa yong-earth creationism, gilantaw ang Genesis isip lakbit-saysay sa kompleto nga capitulo 1 sa Hebreong porma sa pag-asoy ug sugilanon. Gituga sa Dios ang langit ug ang yuta. Unya nagsugod ang bersikulo 2 sa detalyadong paghingalan sa matag ang-ang nga proseso nga gilakbit saysay sa bersikulo 1. Apan, ang pamahayag nga “ang kalibotan walay porma ug walay sulod, [ug] kangitngit maoy anan ibabaw sa kinahiladman” (Genesis 1:2) mahimong makalibog. Ang alinghuna nga ang Dios nagtugo ug usa ka walay pulos ug walay porma nga kalibotan usa ka dili komportableng posisyon alang sa pipila nga mga konserbatibong teologo, ug kini nagtultol kanila sa teorya sa gintang (gap theory), o ang old-earth nga panglantaw.
Sumala sa konserbatibong mga tigpasiugda sa teorya sa gintang, ang Genesis 1:1 naghulagway sa original nga pagtuga sa Dios – hingpit sa butang. Dayon, tungatunga sa mga bersikulo 1 ug 2, mirebelde si Satanas sa langit ug siya gitambog. Ang sala ni Satanas maoy “nakapaguba” sa orihinal nga paglalang; mao nga, ang iyang rebelyon naghatod sa kagub-anan ug nagsunod nga kamatayon niini, ug ang kalibotan gipaubos sa iyang “pagka walay porma ug walay sulod” nga kahimtang, andam alang sa “pagtukod pa-usab.” Ang gidugayon sa sa panahon nga nalangkit – ang gidak-on sa “gintang” – dili espesipiko apan mahimong milungtad ug minilyon nga katuigan.
Alangan naman, nauna gayud ug katagak si Satanas kay ni Adan; kon dili pa, wala untay tintasyon sa tanaman. Ang young-earth creationists naga-iongon nga si Satanas gitambog pagkahuman sa Genesis 1:31. Ang mga gap creationist nagaingon nga si Satanas gitambog tungatunga sa Genesis 1:1 ug 2.
Usa ka kalisud sa teorya sa gintang mao nga nagkinahanglan kini nga ang gimbuhatan mag-antos sa kamatayon ug kagub-anan sa wala pa ang pagkatagag ni Adan. Ang Roma 5:12 nag-ingon, “Ang sala misulod sa kalibotan pinaagi sa usa ka tawo, ug ang kamatayon misulod pinaagi sa sala, ug niining paagiha ang kamatayon miabot sa tanang katawhan, tungod kay ang tanan nakasala.” Ang teorya sa gintang nagtumpang pinaagi sa pagpangagpas ug duha ka mga kalibotan. Ang sala ni Satanas naghatod ug kamatayon sa orihinal nga gimbuhatan, unsa man ugaling ang hitsura ana; ug ang sala ni Adan naghatod ug kamatayon sa gituga pag-usab nga kalibotan, ang ginsakopan sa katawhan. Pinaagi sa sala ni Adan, ang daotan misulod sa atong kalibotan ug ang ginsakopan sa tawo gitunglo. Apan ang rebelyon hagbay rang anaa gawas sa ginsakopan sa katawhan (sa espirituhanong ginsakopan), sanglit si Satanas ug ang iyang mga manolunda hagbay rang nangapukan (Isaias 14:12 – 14; Ezekiel 28:12 – 18). Ang sala dili makasulod sa ginsakopan sa tawo gawas kon tuyuon kini sa tawo. Ug si Satanas, pinaagi sa bitin, malampusong gitintal ang tawo aron makahimo sa maong pagpili.
Mga pagsupak sa teorya sa gintang naglakip sa alinghuna nga, kon adunay mahinungdanong nahitabo tungatungha sa Genesis 1:1 ug 2, gisultian unta kita sa Dios, imbes nga pasagdan kita nga mangagpas sa pagkawalay alamag. Usab, ang Genesis 1:31 nag-ingon nga gideklarar sa Dios ang Iyang gimbuhatan nga “maayo kaayo” – usa ka pamahayag lisod ipasig-uli sa teorya nga ang daotan hagbay rang anaa tungod sa pagkatagak ni Satanas sa maong “gintang.”
Mahimo nga makahupot sa usa ka literal, unom ka adlaw nga semana sa paglalang ug magpabiling naghupot sa teorya sa gintang – ang teorya sa gintang wala nagkinahanglan nga matinuod ang ebolusyon, sanglit ang teorya sa gintang nabutang saw ala pa ang mga panghitabo sa Unang Adlaw sa Genesis 1:3. Ug maoy hinungdan nga pipila sa mga konserbatibong eskolar nagatoo sa teorya sa gintang, bisan tuod ang pagdawat niini nahanaw sukad sa panahon sa mga tighpasiugda sama nilang C.I. Schofield ug J.Vernon McGee.
Apan, daghan sa mga nagahupot sa teorya sa gintang naghimo sa ingon aron mapasig-uli ang old-earth, evolutionary theories sa balasahon sa Genesis. Apan daw usa kini ka pinugos nga pagpasig-uli. Ang yanong pagbasa sa Genesis 1 wala nagpasabot ug usa ka gidugayon sa panahon tali sa duha ka mga bersikulo. Ang Genesis 1:1 nag-ingon kanato nga gibuhat sa Dios ang kalangitan ug ang yuta. Ang Genesis 1:2 nagpahibalo kanato nga, sa dihang Iyang gibuhat ang kalibotan, wala kini porma, walay sulod, ug ngitngit; wala kini matapos ug wala mapuy-i. ang nahabilin sa Genesis 1 adunay kalambigitan kon giunsa pagkompleto sa Dios ang walay porma, walay sulod, ug ngitngit nga kalibotan pinaabi sa pagpuno niini sa kinabuhi, katahom, ug kaayo.
English
Unsa ang Teorya sa Gintang? Aduna bay nahitabo tali sa Genesis 1:1 ug 1:2?