Pangutana
Unsay gisulti sa Biblia mahitungod sa kasuko?
Tubag
Ang pagdumala sa kasuko usa ka mahinungdanong hilisgutan. Ang mga Cristohanong magtatambag mitaho nga 50 porsiyento sa mga tawo nga nagpatambag adunay mga suliran nga may kalabotan sa kasuko. Ang kasuko makapapusgay sa komunikasyon ug makapahimulag sa mga kalambigitan, ug makaguba sa kalipay ug kahimsog sa kadaghanan. Makasubo, ang mga tawo hilig mangatarungan sa ilang kasuko imbes nga modawat sa kaakohan niini. Ang tanan adunay gipanglimbasogan, sa nagkandaiyang mga kabutang, uban sa kasuko. Salamat na lang, nga ang Pulong sa Diyos adunay mga prinsipyo mahitungod sa kon unsaon pagdala sa kasuko diha sa diosnong paagi, ug unsaon pagbuntog sa makasasalang kasuko.
Dili kanunay’ng sala ang kasuko. Adunay matang sa kasuko nga giuyonan sa Biblia, nga kasagarang gitawag nga “matarong nga kasuko.” Ang Diyos masuko (Salmo 7:11; Marcos 3:5), ug ang mga magtotoo gimandoan nga masuko (Efeso 4:26). Duha ka mga Griyegong pulong ang gigamit sa Bag-ong Tipan alang sa atong Inglis nga pulong nga “anger.” Ang usa nagkahulogan ug “pagbati, kusog” ug ang lain nagkahulogan ug “nabalisa, nagbukal.” Sa Biblia, ang kasuko usa ka gihatag sa Diyos nga kusog nga tuyo pagtabang kanato pagsulbad sa mga suliran. Mga pananglitan sa biblikanhong kasuko naglakip sa pag-atubang ni Pablo kang Pedro tungod sa iyang sayop nga panig-ingnan sa Galacia 2:11 – 14, ang kasuko ni David pagkabati sa gipakigbabin nga inhustisya ni propeta Natan (Ikaduhang Samuel 12), ug ang kasuko ni Hesus sa kon giunsa pagpasipala sa mga Judio ang silimbahon sa templo sa Diyos sa Herusalem (Juan 2:13 – 18). Matikdi nga wala niini nga mga panig-ingnan sa kasuko ang naglakip sa kaugalipod (depensa sa kaugalingon), apan usa ka panalipod sa uban o sa usa ka baroganan.
Ang kasuko mahimong sala sa dihang kini gipalihok sa kaugalingong katagbawan (Santiago 1:20), sa dihang ang tumong sa Diyos gituis (Unang Corinto 10:31), o sa dihang ang kasuko gitugotan nga magpabilin (Efeso 4;26 – 27). Imbes nga gamiton ang kusog nga namugna sa kasuko aron paghasmag sa giatubang nga suliran, ang tawo nahinuon ang giatake. Ang Efeso 4:15 – 19 nag-ingon nga angay kitang mosulti sa kamatuoran diha sa gugma ug gamiton ang atong mga pulong aron matukod ang uban, dili tugotan ang dunot o makaguba nga mga pulong nga mogula gikan sa atong mga ngabil. Sa kasubo, kini ng alala nga sinultihan sagad nga kinaiya sa napukan nga tawo (Roma 3:13 – 14). Ang kasuko mahimong sala sa dihang tugotan kini nga mobukal sa walay pagpugong, mosangpot sa usa ka senaryo diin ang sakit mosanay (Panultihon 29:11), nga magbilin ug pagkaguba sa maagian niini, kasagaran uban sa dili matambalan nga mga sangpotanan. Ang kasuko usab mahimong sala kon ang nasuko mobalibad nga pakalmahon, magdumot, o iluom lang ang tanan (Efeso 4:26 – 27). Kini mahimong hinungdan sa depresyon (sukib) ug kalagot sa gagmay nga mga butang, kasagaran mga butang nga walay kalambigitan sa nagpahiping suliran.
Madumala nato ang kasuko sa biblikanhong paagi kon atong ilhon ug angkonon ang atong kasuko alang sa kaugalingong katagbawan ug/o ang atong sayop nga pagdala sa kasuko ingon gna sala (Panultihon 28:13; Unang Juan 1:9). Kini nga pagkumpisal kinahanglan ngadto sa Diyos ug niadtong nasakitan sa atong kasuko. Dili nato angay minosan ang sala pinaagi sa pagpasangil o sa pagbasol sa uban.
Madumala nato ang kasuko sa biblikanhong paagi kon atong tan-awon ang Diyos nga kuyog sa maong pagsulay. Kini ilabinang mahinungdanon kon adunay nabuhat ang mga tawo nga nakapasilo kanato. Ang Santiago 1:2 – 4, Roma 8:28 – 29, ug Genesis 50:20 silang tanan nagtudlo sa katinuoran nga ang Diyos soberano ug anaa sa hingpit nga pagdumala sa tanang kahitaboan ug tawo nga atong mahibalag. Walay mahitabo kanato nga dili Siya ang hinungdan o Iyang gitugot. Ug sa gipakigbahin niini nga mga bersikulo, ang Diyos maayo nga Diyos (Salmo 145:8, 9, 17) nga gitugot ang tanang mga butang sa atong mga kinabuhi alang sa atong kaayohan ug sa kaayohan sa uban. Ang pagpamalandong niini nga kamatuoran hangtod nga molihok kini gikan sa atong mga ulo ngadto sa atong mga kasingkasing makausab unsay atong reaksyon niadtong nakapasakit kanato.
Madumala nato ang kasuko sa biblikanhong paagi agig paghatag ug luna alang sa kapungot sa Diyos. Kini ilabinang mahinungdanon sa mga kaso sa inhustisya, sa dihang ang “daotang” mga tawo mopasipala sa mga tawong “inosente.” Ang Genesis 50:19 ug ang Roma 12:19 nagsulti kanato nga dili magpaka-Diyos. Ang Diyos matarong ug makataronganon, ug makasalig kita Kaniya nga nasayod sa tanan ug nakakita sa tanan ug molihok nga makataronganon (Genesis 18:25).
Madumala nato ang kasuko sa biblikanhong paagi agig pagbalos ug maayo sa daotan (Genesis 50:21; Roma 12:21). Mao kini ang yawi sa pagbalhin sa atong kasuko ngadto sa gugma. Ingon nga ang atong mga linihokan mudagayday gikan sa atong mga kasingkasing, ingon man usab ang atong mga kasingkasing mailisdan pinaagi sa atong mga linihokan (Mateo 5:43 – 48). Mao nga, maosab nato ang atong mga pagbati sa usa ka tawo pinaagi sa pag-usab unsaon nato pagpili paggawi ngadto sa maong tawo.
Madumala nato ang atong kasuko sa biblikanhong paagi agig pagpakigsulti aron masulbad ang suliran. Adunay upat ka sukaranon nga mga lagda sa pagpakigsulti nga gipakigbahin sa Efeso 4:15, 25 – 32:
1. Pagmatinud-anon ug sulti (Efeso 4:15, 25). Dili makabasa ang mga tawo sa atong mga hunauna. Dapat kitang mosulti sa kamatuoran diha sa gugma.
2. Pabilin sa kasamtangan (Efeso 4:26 – 27). Dili nato itugot nga modako unsay nakahasol kanato hangtod nga dili na kita kapugong. Ang pag-atubang ug pagpaambit unsay nakahasol kanato sa dili pa kini moabot sa punto nga dili na kini mapugngan mahinungdanon.
3. Pakigharong sa suliran, dili sa tawo (Efeso 4:29, 31). Subay niini, angay natong hinumdoman ang kamahinungdanon sa pagpaubos sa atong mga tingog (Panultihon 15:1).
4. Lihoka, ayaw ug balos (Efeso 4:31 – 32). Tungod sa atong napukan nga kinaiya, ang atong unang awhag kasagaran mao ang makasasala nga lihok (bersikulo 31). Ang panahon nga gigahin “pag-ihap hangtod napulo” dapat gamiton aron mapanaminan ang diosnong paagi sa pagtubag (bersikulo 32) ug pagpahinumdom kanato sa unsang paagi nga ang kasuko magamit pagsulbad sa mga suliran ug dili paggama ug mas dakong mga suliran.
Sa kataposan, kinahanglan kitang molihok pagsulbad sa bahin sa suliran (Roma 12:18). Dili nato mapugngan unsaon paglihok o pagtubag sa uban, apan makahimo kitag mga kausaban nga gikinahanglan sa atong bahin. Ang pagbuntog sa kamasuk-anon dili mamatuman sa usa ka gabii. Sama ran ga atong gitugot ang kasuko nga makagamot sa atong mga kinabuhi agig naandan nga kalihokan, dapat usab kitang molihok pagresponde sa husto hangtod nga kini mahimong naandan mismo.
English
Unsay gisulti sa Biblia mahitungod sa kasuko?