Swali
Nadharia ya JEDP ni nini?
Jibu
Kwa kifupi, nadharia JEDP inasema kwamba vitabu vitano vya kwanza vya Biblia, kitabu cha Mwanzo, Kutoka, Walawi, Hesabu, na Kumbukumbu, vyote havikuandikwa hasa na Musa, ambaye alikufa mwaka 1451 Kabla Yesu Azaliwe (BC), lakini pia na waandishi wengine tofauti / viliwekwa pamoja baada ya Musa kufa. Nadharia hii inazingatia ukweli kwamba majina tofauti kwa Mungu yametumika katika sehemu mbalimbali za vitabu vya sheria, na kuna tofauti zinazotambulika katika mtindo wa lugha. Barua ya nadharia ya JEDP husimama kwa waandishi wanne wanaokisiwa kiviandika ambao wanatumia "Bwana" kwa jina la Mungu, mwandishi ambaye anatumia Elohim kama jina la Mungu, mwandishi wa Kumbukumbu, na mwandishi kuhani wa kitabu cha Walawi. Nadharia JEDP inaendelea na hali ya kuwa sehemu mbalimbali za vitabu vya sheria kulikuwa uwezekano vilijumlishwa katika karne ya 4 BC uwezekana ukiwa ni Ezra.
Hivyo, ni kwa nini kuna majina tofauti ya Mungu katika vitabu vinavyokisiwa kuaandikwa na mwandishi moja? Kwa mfano, Mwanzo sura ya 1 hutumia jina Elohim wakati Mwanzo sura ya 2 inatumia jina YHWH. Mtindo kama huu hutokea mara kwa mara kabisa katika vitabu vya sheria. Jibu ni rahisi. Musa alitumia majina ya Mungu kwa kufanya uhakika. Katika kitabu cha Mwanzo sura ya 1, Mungu ni Elohim, Mungu Muumba wa nguvu. Katika kitabu cha Mwanzo sura ya 2, Mungu ni Bwana, Mungu binafsi ambaye kuundwa uhusiano na binadamu. Hii hailengi waandishi mbalimbali lakini kwa mwandishi mmoja kwa kutumia majina mbalimbali ya Mungu kwa kusisitiza uhakika na kuelezea masuala mbalimbali ya tabia yake.
Kuhusu mitindo tofauti, hatupaswi kutarajia mwandishi mmoja kuwa na mtondo mbalimbali wakati yeye anaandika historia (Mwanzo), kuandika amri za kisheria (Kutoka, Kumbukumbu), na kuandika maelezo na undani wa mifumo wa kafara (Mambo ya Walawi)? Nadharia JEDP inachukua tofauti sinazoweza elezeka katika vitabu vya sheria na kuunda nadharia fafanufu kwa msingi ya ukweli au historia. Hakuna J, E, D, au P hati ambayo imewahi kugundulika. Hakuna msomi Myahudi Mkristo wa kale amebaye amewaisema kwamba hati kama hizo zipo.
Hoja ya nguvu zaidi ya kinyume na nadharia JEDP ni Biblia yenyewe. Yesu, katika Marko 12:26, alisema, "Na kwa habari ya watu ya kwamba wafufuliwa hamjasoma katika kitabu cha Musa; Sura ya Kijiti, jinsi Mungu alivyomweambia, akisema, Mimi ni Mungu wa Ibrahimu, na Mungu wa Isaka, a Mungu wa Yakobo?" Kwa hiyo, Yesu anasema wazi kwamba Musa aliandika akaunti ya kichaka kilichokuwa kinawaka moto katika Kutoka 3:1-3. Luka, katika Matendo 3:22, anasunguzia juu ya kifungu katika Kumbukumbu la Torati 18:15 na kumtambua Musa kama mwandishi wa kifungu hicho. Paulo, katika Warumi 10:5, anazungumzia utakatifu Musa anauelezea katika Mambo ya Walawi 18:5. Paulo, kwa hiyo, alionyesha kwamba Musa ndiye mwandishi wa kitabu cha Walawi. Hivyo, tuna Yesu anaonyesha kwamba Musa alikuwa mwandishi wa Kutoka, Luka (katika Matendo) anaonyesha kwamba Musa aliandika kitabu cha Kumbukumbu, na Paulo anasema kwamba Musa alikuwa mwandishi wa kitabu cha Walawi. Ili nadharia JEDP iwe ya kweli, Yesu, Luka, na Paulo wote lazima wawe waongo au kuwa katika kosa katika uelewo wao wa Agano la Kale. Hebu na tuiweka imani yetu katika Yesu na waandishi wanadamu wa maandiko badala ya ujinga na msingi nadharia ya JEDP (2 Timotheo 3:16-17).
English
Nadharia ya JEDP ni nini?
