Soru
Kripto-Hristiyan nedir?
Yanıt
Kripto ismi "bir partiye, mezhebe veya başka bir gruba gizlice bağlı olan veya ait olan kişi" anlamına gelir (Merriam-Webster's Collegiate Dictionary, Merriam-Webster, Inc., 2003). Kripto aynı zamanda "gizli, açıkça söylenmeyen veya ilan edilmeyen" anlamına gelen bir sıfattır. İlk kripto-Hristiyanlar, kendilerini gizlice Mesih'in takipçileri olarak gören ama yine de Yahudiliği uygulayan ve sinagoga giden Yahudi inananlardı.
Bazı Kutsal Kitap bilginleri Nikodim'i klasik bir kripto-Hristiyan örneği olarak görürler. Nikodim, İsrail'in iki egemen dini mezhebinden (Sadukiler ve Ferisiler) biri olan Ferisiler'in etkili bir üyesiydi. Ferisiler Yahudi yasalarına bağlılık konusunda titiz davranırlardı. Birçok Ferisi İsa'ya açıkça karşı çıkmıştı, ama Nikodim haklı olarak O'nu "Tanrı'dan gelen bir öğretmen" olarak algılamıştı (Yuhanna 3:2). Nikodim gece karanlığında İsa'yı ziyaret ederek O'ndan dürüst yanıtlar aramış ve yeniden doğma ihtiyacını öğrenmiştir (bkz. Yuhanna 3:1-21). Daha sonra Nikodim, İsa'yı tutuklatmak isteyen başkâhinlerin ve Ferisilerin önünde İsa'yı savunmuştur (bkz. Yuhanna 7:40-52).
Nikodim, İsa'nın çarmıha gerilmesi ve gömülmesi sırasında "İsa'nın gizli öğrencisi olan (Yahudi önderlerden korktuğu için) Aramatyalı Yusuf" ile birlikte hazır bulunmuştur (Yuhanna 19:38-39). Bu iki potansiyel prototip kripto-Hristiyan İsa'nın cesedini çarmıhtan indirmiş ve O'na uygun bir cenaze töreni düzenlemişlerdir. Nikodim bir kralı gömmeye yetecek miktarda mür ve aloe merhemi sağlamıştır (bkz. Yuhanna 19:38-42).
Tarih boyunca Hristiyanlara yönelik şiddetli zulüm, çeşitli gizli grupların ve kripto-Hristiyanların yeraltı hareketlerinin oluşmasına yol açmıştır. Kripto-Protestanlık, ağırlıklı olarak on altıncı ve on yedinci yüzyıllarda Roma Katolik Kilisesi'nde ortaya çıkan bir olgudur. Bireyler ya da inanan gruplar gizlice Protestan inanç ve uygulamalarına bağlı kalırken, dışarıdan Roma Katoliği olduklarını iddia ediyorlardı. Bunu aforoz edilmekten, hapsedilmekten ya da idam edilmekten kaçınmak için yaptılar.
Kripto-Kalvinist, gizlice Kalvinist olan kişi anlamına gelir. On altıncı yüzyılda ortodoks Lutherciler bu terimi Martin Luther'in dogmatik öğretilerinden (özellikle Efkaristiya hakkında) koparak Lutherci Reformcu Philip Melanchthon'un (1497-1560) daha Kalvinist eğilimli görüşlerini takip edenleri küçümsemek için kullanmışlardır.
Bugün Budist/Şinto ülkesi Japonya'nın uzak bölgelerinde binlerce kripto-Hristiyan ya da Kakure Kirishitan ("gizli Hristiyanlar") yaşamaktadır. Bunlar, 1549 yılında Cizvit misyonerler tarafından kurulan ve bir zamanlar gelişen bir Hristiyan cemaatinin gizli hayatta kalanlarıdır. Nihayetinde, Roma Katolik kilisesinin varlığı 1680 yılında Japon savaş lordu Hideyoshi tarafından yürütülen acımasız bir zulüm kampanyasıyla şiddetle ortadan kaldırılmıştır. Onun yönetimi altında, Hristiyan bağlılığına dair en ufak bir ipucu bile idama yol açabilirdi. Yine de bu gizli Hristiyan topluluklar, inançlarının birçok geleneksel unsurunu bugüne kadar sürdürmeyi ve korumayı başardılar.
Bazıları bugün militan ateist rejimler tarafından yönetilen bölgelerde milyonlarca kripto-Hristiyan'ın hayatta kaldığını tahmin etmektedir. Libya, Afganistan, Yemen, Somali ve Kuzey Kore gibi birçok ülkede İsa'yı takip etmek genellikle işkence ve ölümle cezalandırılan bir suçtur. Bu ülkelerdeki Hristiyanlar hayatta kalmak ve başkalarını Mesih'e iman etmeye yönlendirmeye devam etmek için gerçek inançlarını gizlemektedir.
İsa'nın kendisi taşlanarak öldürülmekten kurtulmak için saklanmıştır (Yuhanna 8:59). Kutsal Kitap bazı ayetlerde imanlıların gizli faaliyetlerini destekler görünürken (bkz. İbraniler 11:23; Yeşu 2:6; krş. İbraniler 11:31; 1. Krallar 18:4), bazı ayetlerde de bunu kınamaktadır (Yuhanna 12:42). İkinci durumda, imanlılar gururlu ve bencil nedenlerle imanlarını gizliyorlardı, "çünkü insanların övgüsünü Tanrı'nın övgüsünden daha çok seviyorlardı" (Yuhanna 12:42-43).
Tanrı bazen Hristiyanları inançları uğruna ölerek Rab'bi onurlandırmaya çağırır. Vaftizci Yahya (Matta 14:10-12), İstefanos (Elçilerin İşleri 7:58), Yakup (Elçilerin İşleri 12:2) ve Petrus (Yuhanna 21:18-19) Kutsal Kitap'tan kanıtlar sunmaktadır. Bununla birlikte, diğer imanlılar Rab tarafından (ve O'nun amacı için) kripto-Hristiyanlar olarak zulümden saklanmaya yönlendirilmişlerdir ve yönlendirilmeye devam etmektedirler.
English
Kripto-Hristiyan nedir?
