Soru
Kutsal Kitap’ın hangi kısımlarının günümüzde bizim için geçerli olduğunu nasıl bilebiliriz?
Yerine getirmemiz gereken buyruklar hakkında ya “çağa özel” deyip sadece kendilerine ilk söylenen kişiler için geçerli olduklarını söylediğimizde ya da belirli bir kitleye özel buyrukları her zaman geçerli gerçekler olarak algıladığımızda çok büyük yanlış anlamalar gerçekleşir. Aradaki farkı nasıl anlayabiliriz? Dikkat edilmesi gereken ilk şey, Kutsal Kitap kanonunun İ.S. 1’ci yüzyılın sonu geldiğinde kapanmış olduğudur. Bu da Kutsal Kitap’ın büyük bir çoğunluğunun, hatta bütününün özgün olarak bizim için yazılmamış olduğu anlamına gelir. Yazarlar, kendi zamanlarındaki insanları düşünüyorlardı ve büyük bir olasılıkla sözlerinin yüzyıllar sonra dünyanın her yerindeki insanlar tarafından okunacağının bilincinde değildiler. Bu da Kutsal Kitap’ı günümüz Hristiyan’ı için yorumlarken çok dikkatli olmamıza neden olmalıdır. Günümüzde verilen vaazların çoğu, o kadar çok Kutsal Kitap’ın günümüze uygunluğuyla ilgilidir ki, Kutsal Kitap’a günümüz Hristiyanları’na uygun bir uygulama aranacak bir göl gibi bakarız. Bu da doğru yorum pahasına yapılmaktadır.
Yorum bilimin (Kutsal Kitap yorumu sanatı ve biliminin) en önemli üç kuralı, 1) bağlam; 2) bağlam ve 3) bağlamdır. 21’ci asır Hristiyanları’na Kutsal Kitap’ın kendileri için nasıl uygun olduğunu söyleyebilmezden önce, Kutsal Kitap’ın özgün hedef kitlesi için ne anlama geldiğini en iyi şekilde anlamamız gerekmektedir. Eğer özgün hedef kitle için yabancı olan bir uygulamayla ortaya atılırsak, o bölümü doğru bir şekilde yorumlamamış olmamız olasılığı çok büyüktür. Metnin özgün kitle için ne anlama geldiğini anladığımızdan emin olduktan sonra kendimizle o kitle arasındaki farklılıkları düşünmemiz gerekmektedir. Dil, zaman, kültür, coğrafya, ortam ve durum konularındaki farklılıklar nelerdir? Bir uyarlama yapılmadan önce bunların hepsinin hesaba katılması gerektir. Kültürlerimiz arasındaki farklılıkları anladıktan sonra, özgün kitle ile kendimiz arasındaki ortak yönleri bulabiliriz. En son da kendimiz, kendi zamanımız ve durumumuz için bir uyarlama bulabiliriz.
Ayrıca her ayetin bir tek doğru yorumu olduğu da önemli bir gerçektir. Değişik uygulamaları olabilir ancak bir tek yorumu vardır. Bu da bazı uygulamaların diğerlerinden daha iyi olduğu anlamına gelir. Bir uygulama doğru yoruma daha yakınsa o zaman o metnin daha iyi bir uygulamasıdır. Örneğin, 1. Samuel 17 (Davut ve Golyat’ın öyküsü) hakkında, “kişinin hayatındaki devleri yenmesi” ile ilgili birçok vaazlar verilmiştir Bunu yapanlar, anlatımın ayrıntılarının üzerinden şöyle bir geçip doğruca uygulamaya giderler ki, bu uygulama da genelde Golyat’ı, alegori şeklinde, imanla yenilmesi gereken, zor, yıldırıcı bir durum olarak sunar. Davut’un yerden aldığı beş düzgün taşı da alegori haline getirmeye çalışırlar. Bu vaazlar genelde bize Davut gibi sadık olmamız öğütleriyle son bulur.
Bu yorumlar ilgi çekici vaazlar oldukları halde, ilk hitap edilen kitlenin bu öyküden aynı mesajı aldığı kuşkuludur. 1. Samuel 17’nin gerçeğini uyarlayabilmeden önce, özgün kitlenin bunu nasıl anladığını bilmemiz gerekir ve bu da bir kitap olarak 1. Samuel’in genel amacını belirlemek anlamına gelir. Ayrıntılı bir yoruma girmeden önce, bunun hayatınızdaki devleri yenmekle ilgili olmadığını söyleyelim. Bu, o parçanın uzak bir uygulaması olabilir ancak bir yorum olarak metne yabancıdır. Bu anlatımın kahramanı Tanrı’dır ve Davut da Tanrı’nın halkına kurtuluş götüren seçilmiş aracıdır. Öykü, halkın kralı (Saul) ile Tanrı’nın kralı (Davut)u kıyaslar ve aynı zamanda Mesih’in (Davut Oğlu) bizim kurtuluşumuzu sağlamak için ne yapacağının bir habercisidir.
Metni dikkate almayarak yorum yapmaya bir başka yaygın örnek de Yuhanna 14:13-14’dür. Bu ayeti bağlam dışı olarak okursak, “İsa’nın ismiyle” formülünü kullandığımız sürece, Tanrı’dan herhangi bir şey istersek onu alacağımızı belirtiyor gibidir. Doğru yorum ilkelerini bu parçaya uygulayarak, İsa’nın ele verildiği gece yukarı odada öğrencilerine hitap ederek konuştuğunu görürüz. Hitap ettiği grup, öğrencileridir. Bu esas olarak, İsa’nın öğrencilerine, Tanrı’nın kendilerini verilen görevi tamamlamaları için onlara gerekli kaynakları vereceği konusundaki bir vaattir. İsa çok yakında aralarından ayrılacağı için özde bir teselli ayetidir. Bu ayetin 21. yüzyıl Hristiyanları için bir uyarlaması var mıdır? Tabii ki! Eğer (İsa’nın ismiyle) Tanrı’nın isteğine uygun bir şekilde dua edersek Tanrı, Kendi isteğini, bizim içimizde ve bizim aracılığımızla gerçekleştirmemiz için bize ihtiyacımız olan şeyleri verecektir. Ayrıca, aldığımız yanıt her zaman Tanrı’yı yüceltecektir. Bu ayet, bize istediğimiz her şeyi vermekten çok uzak olarak, duada Tanrı’nın isteğine boyun eğmeyi ve Tanrı’nın her zaman Kendi isteğini yerine getirmemiz için ihtiyacımız olan her şeyi sağlayacağını öğretmektedir.
Doğru Kutsal Kitap yorumu aşağıdaki ilkeler üzerine kurulmuştur:
1. Bağlam. İyice anlamak için küçük başlayın ve dışarıya doğru genişletin: ayet, ayetler grubu, bölüm, kitap, yazar ve antlaşma.
2. Özgün kitlenin metni nasıl anlamış olacağını anlamaya çalışın.
3. Kendi kültürünüzle özgün kitle arasındaki farklılıkları göz önünde bulundurun.
4. Eski Antlaşma’daki ahlaksal bir buyruk Yeni Antlaşma olan İncil’de tekrarlanmışsa, bunu “tüm zamanlar için geçerli bir gerçek” sayın.
5. Her parçanın sadece bir tek doğru yorumu olduğunu, ancak (bazıları diğerlerinden daha iyi olan) birçok uygulama biçimi olabileceğini unutmayın.
6. Her zaman alçakgönüllü olun ve yorumda Kutsal Ruh’un rolünü unutmayın. O bizi tüm gerçeğe yöneltmeye söz vermiştir (Yuhanna 16:13).
Daha önce de söylenildiği gibi, Kutsal Kitap yorumu bir sanat olduğu kadar bir bilim dalıdır. Kurallar ve ilkeler vardır ve daha zor olan ayetlerden bazıları diğerlerinden daha fazla çaba gerektirir. Eğer Kutsal Ruh bizi ikna eder ve kanıtlar da bunu desteklerse, bir yorumu değiştirmeye her zaman açık olmalıyız.
English
Kutsal Kitap’ın hangi kısımlarının günümüzde bizim için geçerli olduğunu nasıl bilebiliriz?
