Soru
Tanrı’nın var olduğu hakkındaki kozmolojik argüman nedir?
Yanıt
Kozmolojik argüman, Tanrı’nın varlığını, etrafımızdaki dünyayı (kozmos) gözlemleyerek kanıtlamaya çalışır. En açık gerçek olan, maddeler vardır gerçeğiyle başlar. Bundan sonra o maddelerin varlığının nedenin “Tanrı türünde” bir şey olması gerektiğini savunur. Bu tür argümanlar ta Platon’a kadar uzanır ve o zamandan beri de tanınmış filozoflar ve tanrıbilimciler tarafından kullanılmışlardır. Evrenin bir başlangıcı olması gerektiği onaylandığında, bilim 20. yüzyılda, sonunda tanrıbilimcilere yetişmiştir. Bu yüzden bugün, kozmolojik argümanlar filozof olmayanlar için bile güçlüdür. Bu argümanların iki temel biçimi vardır ve bunları düşünmenin en kolay yolu, “dikey” ve “yatay” şeklinde olabilir. Bu isimler bu nedenlerin geldiği yönleri belirtmektedir. Dikey biçimde, her yaratılmış şeye şu anda neden olunduğu savunulmaktadır (evrenden yukarıya doğru Tanrı’ya işaret eden bir oku olan bir zaman çizelgesini hayal edin). Yatay versiyonu, yaratılışın başlangıçta bir nedeni olması gerektiğini gösterir (aynı zaman çizelgesini, oku, sadece geriye, zamanda bir başlangıç noktasına işaret eder şekilde hayal edin).
Yatay olanı anlamak biraz daha kolaydır çünkü çok fazla felsefe gerektirmez. Temel argüman, başlangıcı olan her şeyin nedenleri olması gerektiğidir. Evrenin bir başlangıcı vardı; bu yüzden, evrenin bir nedeni vardı. Bu neden, tüm evrenin dışında olarak, Tanrı’dır. Birisi çıkıp bazı şeylerin nedeninin başka şeyler olduğunu söyleyebilir ancak bu, sorunu çözmez. Bunun nedeni, o başka şeylerin de nedenleri olması gerektiğidir ve bu böyle sonsuza dek devam edemez. Basit bir örnek olan ağaçlara bakalım. Tüm ağaçlar bir noktada başlamışlardır (çünkü her zaman var olmamışlardır). Her ağacın başlangıcı bir tohumdaydı (ağacın “nedeni”). Ama her tohumun başlangıcı (“nedeni) başka bir ağacın içindeydi. Ağaç-tohum-ağaç-tohum sonsuz bir seri oluşturamaz çünkü hiçbir seri sonsuz değildir; sonsuza dek devam edemez. Tüm seriler, tanımları bakımından fanidirler (sınırlıdırlar). Sonsuz bir sayı diye bir şey yoktur, çünkü sayı serileri bile sınırlıdır (her zaman bir tane daha ekleyebildiğiniz halde, her zaman sınırlı bir sayıdasınızdır). Bir son varsa, sonsuz değildir. Tüm serilerin aslında sonunda ve başlangıcında olmak üzere iki tane sonu vardır (tek uçlu bir sopa hayal etmeye çalışın!). Ama bir ilk neden olmasaydı, nedenler zinciri hiçbir zaman başlamazdı. Bu yüzden, en azından başlangıçta, bir başlangıcı olmayan bir ilk neden vardır. İlk neden Tanrı’dır.
Dikey biçimi anlamak biraz daha zordur ama o biraz daha güçlüdür, çünkü Tanrı’nın başlangıçta sadece “nedenler zincirine” neden olması gerektiğini değil, o şeylerin şu anda bile var olmalarına neden olması gerektiğini gösterir. Yine, şeylerin var olduğuna dikkat ederek başlıyoruz. Bundan sonra, var oluşu sıklıkla, şeylerin bir türlü “sahip oldukları” bir mülk gibi gördüğümüz halde, bir şey yaratıldığında, var oluşun onun ne olduğunun bir parçası olduğunu düşünmeye yatkınızdır, ancak durum böyle değildir. Üçgeni düşünün. Bir üçgenin doğasını, “bir doğru üzerinde olmayan üç noktanın doğru parçalarıyla birleştirilmesiyle oluşturulan düzlem şekli” olarak tanımlayabiliriz. Bu tanımda var oluşun yer almadığına dikkat edin.
Hiçbir üçgen olmasaydı bile, üçgenin bu tanımı hâlâ doğru olurdu. Bu yüzden bir üçgenin doğası, ne olduğu, bir üçgenin var olduğunu garantilemez (tek boynuzlu atlar gibi, ne olduklarını biliyoruz ancak bu onların var olmasını sağlamıyor). Var olmak, bir üçgenin doğasında olmadığı için, üçgenlerin zaten var olan başka bir şey tarafından var edilmeleri gerekir (birisinin bir kâğıdın üzerine bir üçgen çizmesi gerekir). Üçgene başka bir şey neden olur ve onun da bir nedeni olması gerektir. Bu sonsuza dek devam edemez (sonsuz seriler yoktur). Bu yüzden var edilmeye ihtiyacı olmayan bir şey, başka her şeye var oluş vermek için var olmalıdır.
Şimdi bu örneği evrendeki her şeye uyarlayın. Herhangi bir kısmı kendi başına var olur mu? Hayır. Bu yüzden, evrenin başlamak için bir ilk nedeni olması gerekmekle kalmaz, aynı zamanda kendisine şu anda var oluş vermesi için de bir şeye ihtiyacı vardır. Var oluş verilmesi gerekmeyen tek şey, kendi doğası bakımından var olan bir şeydir. Kendisi var oluştur. Bu bir şey her zaman var olur, bir nedeni, bir başlangıcı, bir sınırı yoktur, zamanın dışındadır ve sonsuzdur. Bu bir şey Tanrı’dır!
English
Tanrı’nın var olduğu hakkındaki kozmolojik argüman nedir?
