settings icon
share icon
Fehu’i

Ko e hā ʻa e ʻuhinga ʻo e moʻuí?

Tali


Ko e hā ʻa e ʻuhinga ʻo e moʻuí? ʻE lava fēfē ke maʻu ʻa e taumuʻa, lavameʻa mo fakafiemālié ʻi he moʻuí? ʻE lava fēfē ke maʻu ha meʻa ʻoku tuʻuloa hono mahuʻingá? ʻOku tokolahi ha kakai kuo teʻeki ke nau kiʻi tuʻu hifo ke fakakaukau ki he ngaahi fehuʻi mahuʻinga ko ʻení. ʻOku nau toki sio kimui hili ha ngaahi taʻu lahi mo fifili pe ko e hā naʻe ʻikai ola lelei ai ʻenau ngaahi vā fetuʻutakí pea mo e ʻuhinga ʻoku nau ongoʻi tuenoa aí, neongo mahalo kuo nau aʻusia ʻa e meʻa ne nau taumuʻa ke ikunaʻí. Hangē ko ia kuo fakamahinoʻi mai ʻi he tohi ʻa Tangata Malangá, ʻoku fakahaaʻi ʻe ha ngaahi taumuʻa ʻe niʻihi ʻenau taʻeʻaongá ʻi he hili ia ha ngaahi taʻu lahi kuo mole ʻi he tulifua ki aí (Tangata Malanga 1—2).

ʻI hotau tuʻunga ʻulungaanga fakaetangatá, ʻoku faingofua ke mole mei he kakaí ʻa e ʻuhinga ʻo e moʻuí. ʻOku nau tulifua ki ha ngaahi meʻa lahi, ʻo fakakaukau te nau maʻu ai ha ʻuhinga mo ha taumuʻa. ʻOku kau ʻi he ngaahi tulifua ko ʻení ʻa e lavemeʻa ʻi he pisinisí, koloaʻiá, ngaahi vā fetuʻutaki leleí, vā fakasekisualé, ngaahi fakafiefiá mo e fai lelei ki he niʻihi kehé. Kuo fakamoʻoniʻi ʻe ha kakai, neongo ne nau aʻusia ʻenau ngaahi taumuʻa ʻo e koloaʻiá, ngaahi vā fetuʻutakí mo e fiefiá, ka naʻe kei taʻekakato pē ha meʻa, ko ha ongo ʻo e tuenoa ʻo ʻikai ha meʻa ia ke ne fakakakato.

Naʻe fekumi e tokotaha naʻá ne hiki e tohi Tangata Malangá ki he ʻuhinga ʻo e moʻuí ʻi ha ngaahi feinga ne ʻikai ola lelei. ʻOkú ne fakamatalaʻi e ongo ʻo e tuenoa naʻá ne maʻú ʻo pehē: “Taʻeʻaonga! Taʻeʻaonga! . . . Mātuʻaki taʻeʻaonga! ʻOku taʻeʻaonga ʻa e meʻa kotoa pē” (Tangata Malanga 1:2). Naʻe maʻu ʻe he Tuʻi ko Solomoné, ko e tokotaha naʻá ne tohi ʻa e Tangata Malangá, ha koloa naʻe taʻe-hano-tatau, ko ha poto naʻe mahulu hake ia ʻi ha toe tangata ʻi hono kuongá mo hotau kuongá, ko ha kakai fefine ʻe laungeau, ngaahi palasi mo ha ngaahi ngoue ko e mehekaʻanga ʻo e ngaahi puleʻangá, ko e meʻakai mo e uaine lelei tahá, pea mo e faʻahinga kotoa pē ʻo e fakafiefiá naʻe maʻú. Naʻá ne pehē ʻi ha taimi ʻe taha, ʻilonga ha meʻa naʻe fiemaʻu ʻe hono lotó, te ne tulifua ki ai (Tangata Malanga 2:10). Ka naʻá ne aofangatuku ʻa e moʻui ʻi he “lalo laʻaá”—ko ha moʻui ʻoku hangē, ko e meʻa pē ʻoku mahuʻinga ʻi he moʻuí ʻa e meʻa ʻoku tau si ki ai ʻaki hotau matá mo e ʻoku tau aʻusia ʻaki hotau ngaahi ongó—ʻo pehē ʻoku taʻeʻaonga. Ko e hā ʻokú ne fakamatalaʻi ʻa e ongoʻi taʻekakato ko ʻení? Naʻe faʻu kitautolu ʻe he ʻOtuá ki ha taumuʻa ʻoku ope atu ia ʻi he meʻa te tau lava ʻo aʻusia ʻi heni he taimi ní. Naʻe pehē ʻe Solomone fekauʻaki mo e ʻOtuá, “Kuó ne ʻai foki ʻa e taʻengatá ki he loto ʻo e tangatá” (Tangata Malanga 3:11). ʻOku tau ʻilo ʻi hotau lotó ko e ngaahi meʻa “ʻi heni he taimi ní” ʻoku ʻikai ko e ngataʻangá pē ia.

ʻI he tohi ʻa Sēnesí, ʻoku tau maʻu ai ha tokoni ki he ʻuhinga ʻo e moʻui tuʻunga naʻe fakatupu ai ʻe he ʻOtuá ʻa e faʻahinga ʻo e tangatá ʻi Hono ʻīmisí (Sēnesi 1:26). Naʻe faʻu kitautolu ʻe he ʻOtuá, pea ʻoku tau hoko ai ʻo mahuʻinga; he ʻikai mo ha toe meʻa te ne ʻomi ha mahuʻinga ʻe toe lahi ange. Naʻe faʻu kitautolu ke hoʻata meiate kitautolu Hono ʻīmisí, ʻoku tau maʻu ha taumuʻa: ke fakalangilangiʻi ʻa e ʻOtuá; he ʻikai mo ha toe meʻa te ne ʻomi ha fakafiemālie ʻe toe lahi ange.

Kimuʻa pea hinga e faʻahinga ʻo e tangatá pea hoko ki he māmaní ʻa e malaʻia ʻo e angahalá, naʻe moʻoni ʻa e ngaahi meʻa ko ʻení:

1) Naʻe ngaohi ʻe he ʻOtuá ʻa e tangatá ko ha meʻa moʻui fakasōsiale (Sēnesi 2:18–25)
2) Naʻe tuku ʻe he ʻOtuá ki he tangatá ha ngāue (Sēnesi 2:15)
3) Naʻe feohi ʻa e ʻOtuá mo e tangatá (Sēnesi 3:8)
4) Naʻe tuku ʻe he ʻOtuá ke pule ʻa e tangatá ʻi he māmaní (Sēnesi 1:26).

ʻOku maʻu ʻe he ngaahi moʻoniʻi meʻa ko ʻení ha tuʻunga mahuʻinga ki he ʻuhinga ʻo e moʻuí. Naʻe fakataumuʻa ʻe he ʻOtuá ke maʻu ʻe he tangatá ha fiemālie ʻi he moʻuí, ka naʻe liliu hotau tūkungá (tautautefito ki he ala mo feohi mo e ʻOtuá) ʻi he hinga ki he faiangahalá pea iku ki hano fakamalaʻiaʻiaʻi ʻi he funga ʻo e māmaní (Sēnesi 3).

ʻOku fakahaaʻi ʻe he tohi ʻa Fakahaá ʻoku hohaʻa ʻa e ʻOtuá ki hono fakafoki mai ʻo e ʻuhinga ʻo e moʻuí kiate kitautolú. ʻE fakaʻauha ʻe he ʻOtuá ʻa e faʻunga lolotonga ko ʻení pea faʻu ha hēvani foʻou mo ha māmani foʻou. ʻI he taimi ko iá, te Ne fakafoki mai ha vā-feohi kakato mo huhuʻi e faʻahinga ʻo e tangatá, kae fakamaauʻi pea lī ʻa kinautolu he ʻikai huhuʻí ki he ano ʻo e afí (Fakahā 20:11–15). ʻE mole atu ʻa e malaʻia ʻo e angahalá; he ʻikai ha toe faiangahala, lotomamahi, mahamahaki, mate pe mamahi (Fakahā 21:4). ʻE ʻafio e ʻOtuá mo e faʻahinga ʻo e tangatá, pea te nau hoko ko ʻEne fānau (Fakahā 21:7). Te tau hoko ai ko ha siakale kakato: Naʻe fakatupu kitautolu ʻe he ʻOtuá ke tau maʻu ha vā fetuʻutaki mo Ia; naʻe angahala ʻa e tangatá, ʻo maumauʻi ʻa e vā fetuʻutaki ko iá; ʻoku fakafoki mai ia ʻe he ʻOtuá ʻi he tuʻunga taʻengata. Ke tau foua ʻa e moʻuí mo maʻu e meʻa kotoa pē ʻoku tau taumuʻa ke maʻú ka tau kei iku pē ʻo mate pea fakamavaheʻi mei he ʻOtuá ʻo taʻengatá ko ha meʻa mātuʻaki fakamamahi ia! Ka kuo teuteu ʻe he ʻOtuá ha founga ke fakafaingamālieʻi ai ʻa e fiefia taʻengatá (Luke 23:43) pea ke fakanonga mo ʻuhingamālie ʻa e moʻui ʻi he māmaní. ʻOku maʻu fēfē nai ʻa e fiefia taʻengatá mo e “hēvani ʻi māmaní”?

Ko hono fakafoki mai ʻo e ʻuhinga ʻo e moʻuí ʻo fakafou ʻia Sīsū Kalaisí

ʻOku maʻu ʻa e ʻuhinga moʻoni ʻo e moʻuí, ʻi he taimí ni mo e taʻengatá fakatouʻosi, ʻi hono fakafoki mai hotau vā fetuʻutaki mo e ʻOtuá. ʻOku toki hoko pē ʻeni ʻo fakafou ʻi he ʻAlo ʻo e ʻOtuá, Sīsū Kalaisi, ʻa ia ʻokú ne fakaleleiʻi kitautolu ki he ʻOtuá (Loma 5:10; Ngāue 4:12; Sione 1:12; 14:6). Ko e fakamoʻuí mo e moʻui taʻengatá ko e ongo meʻaʻofa ia ʻa e ʻOtuá ʻi he taimi ʻoku tau falala ai kia Sīsū Kalaisi ko e Fakamoʻuí. ʻI hono maʻu pē ʻo e fakamoʻuí ʻi he ʻaloʻofa ʻo fakafou ʻi he tuí, ʻoku fakatupu foʻou kitautolu ʻe Kalaisi, pea kamata ʻetau faifeinga ke toe ofi ange kiate Ia mo ako ke falala kiate Iá.

ʻOku finangalo ʻa e ʻOtuá ke tau ʻilo ʻa e ʻuhinga ʻo e moʻuí. Naʻe folofola ʻa Sīsū, “Kuó u haʻu au ke nau maʻu ʻa e moʻuí, pea ke nau maʻu ia ʻo lahi ʻaupito” (Sione 10:10). Ko e moʻui ʻoku “lahi ʻaupitó” ko ha moʻui ia ʻoku ʻuhingamālie pea ʻikai teitei hēhēnoaʻia.

ʻOku ʻākilotoa ʻe he ʻuhinga ʻo e moʻuí ʻa e nāunau ʻo e ʻOtuá. ʻI hono ui ʻe he ʻOtuá ʻEne kakai filí, ʻokú Ne folofola, “[ʻOmi] ʻa kinautolu kotoa pē ʻoku ui ʻaki hoku huafá, he kuo fakatupu ia ke u ongoongolelei ai. Naʻá ku ngaohi [kinautolu]” (ʻĪsaia 43:7, NLT). Ko e ʻuhinga naʻe fakatupu ai kitautolú ko ha fakaongoongo lelei ki he ʻOtuá. Ka ʻi ai ha taimi ʻoku tau fakafetongi ai e ongoongo lelei ʻo e ʻOtuá ʻaki ʻatautolú, ʻoku tau hoko ai ko ha kau lotu tamapua pea mole ʻa e ʻuhinga ʻo e moʻuí. Naʻe folofola ʻa Sīsū, “Kapau ʻe muimui ha taha ʻiate au, tuku ke ne liʻaki ʻe ia ia, pea toʻo hake ʻene ʻakau mafasiá ʻo muimui ʻiate au. He ko ia ʻe kalofaki ʻene moʻuí, ʻe mole ia, pea ko ia ʻe mole ʻene moʻuí koeʻuhí ko au, te ne maʻu ia” (Mātiu 16:24–25). Pea kuo tau palōmesi ʻeni: “Fakafiemālieʻi foki koe ʻia Sihova pea te ne foaki kiate koe ʻa e ngaahi holi ʻo ho lotó” (Saame 37:4).

English



Foki ki he peesi mu’a Faka-Tonga

Ko e hā ʻa e ʻuhinga ʻo e moʻuí?
© Copyright Got Questions Ministries