प्रश्नः
हिंदू धर्म म्हणजे काय आणि हिंदू काय मानतात?
उत्तरः
हिंदू धर्म सर्वात प्राचीन संघटित धर्मांपैकी एक आहे - त्याच्या पवित्र लिखाणांचा कालावधी इ.स.पू. 1400 ते 1500 असा आहे.यामध्ये कोट्यावधी देवता असून हे विविध आणि जटील आहे. हिंदूंमध्ये विविध प्रकारच्या श्रद्धा आणि पुष्कळ प्रकारचे पंथ आहेत. जरी हा जगातील तिसरा मोठा धर्म आहे तरी हिंदू धर्म प्रामुख्याने भारत आणि नेपाळमध्ये आढळतो.
हिंदू धर्मातील मुख्य ग्रंथ म्हणजे वेद (हा सर्वात महत्वाचा मानला जातो), उपनिषद, महाभारत आणि रामायण इत्यादी आहेत. या लिखाणात स्तोत्रे, मंत्र, तत्वज्ञान, विधी, कविता आणि कथा आहेत ज्यामधून हिंदू आपल्या श्रद्धा ठेवतात. हिंदू धर्मात वापरल्या गेलेल्या इतर ग्रंथांमध्ये ब्राह्मण, सूत्र आणि अरन्याकांचा समावेश आहे.
जरी हिंदू धर्म बहुतेक वेळा बहुदेववादी असल्याचे समजले जाते आणि साधारण ते 330 दशलक्ष दैवतांना मान्यता देत असले तरी त्यामध्ये एक “देव” देखील आहे जो ब्रह्मा आहे. ब्रह्मा हे असे अस्तित्व आहे ज्यास संपूर्ण विश्वामध्ये वास्तवाच्या आणि अस्तित्वाच्या प्रत्येक भागामध्ये वास्तव्य आहे. ब्रह्मा हे अव्यक्तीवाचक व नकळत असून त्यास बहुतेकदा तीन स्वतंत्र रूपात अस्तित्वात असल्याचे मानले जाते: ब्रह्मा - निर्माता; विष्णू — संरक्षक; आणि शिव — विनाशक. ब्रह्माचे हे "पैलू" प्रत्येक इतर अनेक अवतारांद्वारे देखील ओळखले जातात. हिंदू धर्मशास्त्रांचा सारांश सांगणे कठीण आहे कारण विविध हिंदू शाळांमध्ये जवळजवळ प्रत्येक धर्मशास्त्रीय प्रणालीचे घटक आढळतात. हिंदू धर्म हे असू शकतेः
1) एकात्मवादी — फक्त एक गोष्ट अस्तित्त्वात आहे; संकाराची शाळा
2) पंथवादी — फक्त एकच दैवी बाब अस्तित्त्वात आहे जेणेकरून देव जगासारखे आहे; ब्राह्मणवाद
3) वैश्विक धर्म — जग हे देवाचा भाग आहे; रामानुजांची शाळा
4) ईश्वरवादी - केवळ एकच देव, सृष्टीपेक्षा वेगळा; भक्ती हिंदू धर्म.
इतर शाळांचे निरीक्षण करताना, हिंदू धर्म नास्तिक, देवतावादी किंवा अदेवतावादी हि असू शकतो. अशा विविधता “हिंदू” या शीर्षकाखाली समाविष्ट केल्याने एखाद्याला आश्चर्य वाटेल की "हिंदू" प्रथम काय आहे? एकमेव वास्तविक प्रकरण म्हणजे एक विश्वास प्रणाली जी वेदांना पवित्र मानते. जर पवित्र मनात असेल तर हिंदू आहे. जर नसेल तर ते हिंदू नाही.
वेद धर्मशास्त्राच्या पुस्तकांपेक्षा अधिक उच्च आहेत. त्यांच्यामध्ये समृद्ध आणि रंगीत “पौराणिक दैवी कथा” आहेत, या एक धार्मिक पौराणिक कथा आहे ज्या धार्मिक मुळ साध्य करण्यासाठी हेतुपुरस्सर मिथक, धर्मशास्त्र आणि इतिहासाला गुंफतात. या “दैविक-पौराणिक कथा” भारताच्या इतिहास आणि संस्कृतीत इतकी खोलवर रुजलेली आहे की वेदांना नाकारण्याला भारताचा विरोध म्हणून पाहिले जाते. म्हणूनच, जर काही प्रमाणात भारतीय संस्कृती स्वीकारली गेली नाही तर हिंदू धर्माद्वारे एक विश्वास प्रणाली नाकारली जाते. जर प्रणालीमध्ये भारतीय संस्कृती आणि तिचा पौराणिक इतिहास स्वीकारला तर त्याचे धर्मशास्त्र ईश्वरवादी, नास्तिक किंवा नास्तिक असले तरीही ते “हिंदू” म्हणून स्वीकारले जाऊ शकते. विरोधाभासांबद्दलचा हा मोकळेपणा पाश्चिमात्य लोकांसाठी डोकेदुखी ठरू शकते जे त्यांच्या धार्मिक मतांमध्ये तार्किक सुसंगतता आणि तर्कशुद्ध परिभाषा शोधतात. परंतु, खरे सांगायचे तर जर ख्रिस्ती लोक परमेश्वरावर विश्वास ठेवण्याचा दावा करतात पण जर त्यांचे जीवन ख्रिस्ताचा नकार करणाऱ्या एकाद्या नास्तीकाप्रमाणे असेल तर ते तार्किक ख्रिस्ती लोक होऊ शकणार नाहीत. हिंदूंसाठी संघर्ष हा खरा तार्किक विरोधाभास आहे. ख्रिश्चनांसाठी, संघर्ष बहुधा साधे ढोंग आहे.
हिंदू धर्म मानवांना दैवी मानतो. कारण ब्रह्मा हे सर्व काही आहे, हिंदू धर्म असे प्रतिपादन करतो की प्रत्येकजण दैवी आहे. आत्मा किंवा स्वत: ब्रह्मा बरोबर एक आहे. ब्रह्मा बाहेरील सर्व वास्तविकता केवळ भ्रम मानली जाते. हिंदूचे आध्यात्मिक ध्येय म्हणजे ब्रह्माबरोबर एक होणे, म्हणजे “स्वत: च्या स्वभावाच्या” भ्रामक स्वरूपाच्या अस्तित्त्वास नाहीसे करणे. या स्वातंत्र्याला “मोक्ष” असे संबोधले जाते. जोपर्यंत मोक्षाची प्राप्ती होत नाही तोपर्यंत एका हिंदूचा असा विश्वास आहे की तो / ती सत्याच्या आत्म-प्राप्तीसाठी (फक्त ब्राह्मण अस्तित्त्वात आहे, इतर काहीही नाही) यासाठी पुनर्जन्म करेल. एखाद्या व्यक्तीचा पुनर्जन्म कसा होतो हे कर्माद्वारे निश्चित केले जाते, जे निसर्गाच्या संतुलनाद्वारे नियंत्रित कारणाचे आणि परिणामाचे सिद्धांत आहे. भूतकाळात एखाद्याने काय केले याचा परिणाम भविष्यातील, भूतकाळातील आणि भविष्यातील जीवनातील घटनेशी संबंधित असतो.
जरी हा फक्त एक संक्षिप्त सारांश आहे, परंतु सहजपणे असे दिसून येते की हिंदू धर्म आपल्या विश्वास प्रणालीच्या बहुतेक प्रत्येक गणितावर पवित्र शास्त्रासंबंधी ख्रिस्ती लोकांचा विरोध करतो. ख्रिस्ती धर्मात एक देव आहे जो वैयक्तिक आणि जाणता दोन्हीही आहे (अनुवाद 6: 5; 1 करिंथकर 8: 6); शास्त्रवचनांचा एक संच आहे; शिकवते की देवाने पृथ्वी व तिच्यावर राहणाऱ्या सर्वांना निर्माण केले (उत्पत्ति 1: 1; इब्री लोकांस 11:3); असा विश्वास आहे की माणूस देवाच्या प्रतिमेमध्ये तयार करण्यात आला आहे आणि तो फक्त एकदाच जगतो (उत्पत्ति 1:27; इब्री 9: 27-28); आणि शिकवते की येशू ख्रिस्ताद्वारेच तारण आहे (योहान 3:16; 6:44; 14:6; प्रेषितांची कृत्ये 4:12). हिंदू धर्म एक धार्मिक प्रणाली म्हणून अपयशी ठरला आहे कारण तो येशूला अद्वितीय रूप देणारा देव-माणूस आणि तारणहार म्हणून ओळखण्यास अपयशी ठरला आहे, जो मानवतेच्या तारणाचे एकमेव पूर्ण स्रोत आहे.
English
हिंदू धर्म म्हणजे काय आणि हिंदू काय मानतात?