Ερώτηση
Πρέπει να σιωπούν οι γυναίκες στην εκκλησία;
Απάντηση
Η Α΄ Κορινθίους 14:33–35 δηλώνει, «επειδή, ο Θεός δεν είναι Θεός ακαταστασίας, αλλά ειρήνης, όπως σε όλες τις εκκλησίες των αγίων. Οι γυναίκες σας ας σιωπούν μέσα στις εκκλησίες· επειδή δεν είναι επιτρεπτό σ’ αυτές να μιλάνε, αλλά να υποτάσσονται, όπως λέει και ο νόμος. Αλλά, αν θέλουν να μάθουν κάτι, ας ρωτούν τούς άνδρες τους στο σπίτι· επειδή, είναι αισχρό σε γυναίκες να μιλάνε μέσα σε εκκλησία.» Σε πρώτη ματιά, φαίνεται μια γενική εντολή πως οι γυναίκες δεν επιτρέπεται να μιλούν ποτέ στην εκκλησία. Στην ίδια επιστολή όμως (Α΄ Κορινθίους 11:5), ο Παύλος έχει προαναφέρει περιπτώσεις που οι γυναίκες επιτρέπεται να προσεύχονται και να προφητεύουν στη συνάθροιση. Συνεπώς η Α΄ Κορινθίους 14:33–35 δεν πρέπει ν’ αποτελεί μια απόλυτη εντολή, να μένουν οι γυναίκες σιωπηλές κάθε στιγμή και σε όλες τις συναθροίσεις. Η απαγόρευση θα πρέπει να περιορίζεται με κάποιο τρόπο από το πλαίσιο του κειμένου.
Η έγνοια του Α΄ Κορινθίους 14 είναι η τάξη στη συνάθροιση της εκκλησίας. Η εκκλησία της Κορίνθου χαρακτηριζόταν από χάος και έλλειψη τάξης στη συνάθροιση (εδάφιο 33). Ο καθένας στην εκκλησία της Κορίνθου συμμετείχε με όποια έκφραση επιθυμούσε, όποτε επιθυμούσε, όσο δυνατά επιθυμούσε. Οι έχοντες το χάρισμα της ομιλίας με γλώσσες, μιλούσαν ταυτόχρονα και κανένας δεν νοιαζόταν για την ερμηνεία όσων λέγονταν. Οι έχοντες μια αποκάλυψη από τον Θεό, έτσι απλά, ξεφώνιζαν, έστω και αν αυτό που λεγόταν δεν ακουγόταν μέσα στο πανδαιμόνιο, και προφανώς κανένας δεν έκρινε αυτό που θεωρείτο ως προφητεία. Οι συναθροίσεις χαρακτηρίζονταν από χάος και κανένας δεν οικοδομείτο ή διδασκόταν (δες εδάφια 5, 12 και 19). Ο Παύλος με σκοπό να θεραπεύσει το πρόβλημα διδάσκει διάφορους πιστούς και ομάδες να «σιωπούν» σε συγκεκριμένες στιγμές, κάτω από συγκεκριμένες συνθήκες:
• Εδάφια 27–28α, «αν κάποιος μιλάει με γλώσσα, ας κάνουν τούτο ανά δύο ή το περισσότερο ανά τρεις, και διαδοχικά· και ένας ας διερμηνεύει· αλλά, αν δεν υπάρχει διερμηνευτής, ας σιωπά μέσα στην εκκλησία.»
• Εδάφια 29–31α, «Οι προφήτες, όμως, ας μιλάνε ανά δύο ή τρεις, και οι άλλοι ας διακρίνουν. Και αν έρθει αποκάλυψη σε άλλον, ο οποίος κάθεται, ο πρώτος ας σιωπά. Επειδή, μπορείτε όλοι να προφητεύετε, ο ένας ύστερα από τον άλλον.»
• Εδάφια 34–35, «Οι γυναίκες σας ας σιωπούν μέσα στις εκκλησίες· επειδή, δεν είναι επιτρεπτό σ’ αυτές να μιλάνε, αλλά να υποτάσσονται, όπως λέει και ο νόμος. Αλλά, αν θέλουν να μάθουν κάτι, ας ρωτούν τους άνδρες τους στο σπίτι· επειδή, είναι αισχρό σε γυναίκες να μιλάνε μέσα σε εκκλησία.»
Όπως ήδη έχουμε σημειώσει, οι γυναίκες επιτρέπεται να προσεύχονται και να προφητεύουν στην εκκλησία στην Α΄ Κορινθίους 11:5, έτσι, στα εδάφια Α΄ Κορινθίους 14:34–35 δεν μπορεί να εννοείται μια απόλυτη απαγόρευση ενάντια σε κάθε είδους ομιλία για όλες τις γυναίκες και για όλους τους καιρούς. Όπως είναι φανερό από τις εντολές προς όσους μιλούν μέσω γλωσσών και προς όσους προφητεύουν, και άλλοι συγκεκριμένοι πιστοί δέχονται την απαγόρευση από του να μιλούν σε συγκεκριμένες ώρες για συγκεκριμένους λόγους. Το πλαίσιο του κειμένου μας δίνει κάποιες ενδείξεις για το τι συμβαίνει.
Πρώτον, η εντολή προς τις γυναίκες να σιωπούν, φαίνεται να σχετίζεται με δύο σημαντικά ζητήματα: την τάξη μέσα στην εκκλησία και τη φανέρωση αναγνώρισης της εξουσίας. Κάποιες γυναίκες μιλούσαν, προφανώς, με τέτοιο τρόπο, που δεν αναγνώριζαν την πνευματική εξουσία είτε των συζύγων τους είτε των εκκλησιαστικών ηγετών. Το ζήτημα αυτό διαπραγματεύεται, επίσης, στην Α΄ Κορινθίους 11. Οι γυναίκες επιτρέπεται να προσεύχονται και να προφητεύουν εφόσον έχουν το κεφάλι τους καλυμμένο ώστε να εκφράζουν τον αρμόζοντα σεβασμό στην πνευματική εξουσία. (Στον πρώτο αιώνα, το κάλυμμα του κεφαλιού αποτελούσε σημάδι αγνότητας, γυναίκας που σεβόταν, έτσι οι γυναίκες δεν έπρεπε να ξεφύγουν απ’ αυτήν τη γραμμή· αν ξέφευγαν, θα έδειχναν αυθάδεια, με βάση την κουλτούρα της εποχής τους. Σήμερα, τα καλύμματα του κεφαλιού δεν επικοινωνούν το ίδιο μήνυμα, έτσι οι περισσότεροι ευαγγελικοί ερμηνευτές εντοπίζουν πως η συμπεριφορά του σεβασμού που εκδηλώνεται με σημαντικά πολιτιστικά σύμβολα είναι σημαντική και όχι συγκεκριμένα ένα κάλυμμα κεφαλιού.) Θα μπορούσαμε να φανταστούμε τον Παύλο να λέει, «αν μια γυναίκα θέλει να προσεύχεται ή να προφητεύει στην εκκλησία, ας κάνει έτσι ενώ δείχνει τον ανάλογο σεβασμό στην εκκλησιαστική εξουσία· διαφορετικά, ας σιωπά.»
Οι λέξη γυναίκες στην Α΄ Κορινθίους 14:34 μπορεί να σημαίνει είτε γενικώς «γυναίκες» είτε «σύζυγοι», κι εξαρτάται από το πλαίσιο του κειμένου. Η αναφορά των ανδρών συζύγων στο εδάφιο 35 μπορεί να δείχνει πως εννοείται «σύζυγοι» και πως μόνο παντρεμένες γυναίκες οφείλουν να σιωπούν. Ο περιορισμός, όμως, της εφαρμογής της εντολής του Παύλου σε παντρεμένες γυναίκες, δεν λύνει πραγματικά το πρόβλημα: στον αρχαίο κόσμο ο γάμος θεωρείτο συνήθως ως μια ανώτερη κατάσταση. Αν οι παντρεμένες γυναίκες καλούνται να σιωπούν, πόσο μάλλον οι ανύπαντρες γυναίκες θα αναμενόταν να σιωπούν;
Οι ποικίλες δυνατές ερμηνείες της Α΄ Κορινθίους 14:34–35 είναι αρκετές για ν’ αναφερθούν εδώ. Η καλύτερη εξήγηση λαμβάνει υπ’ όψιν το πέριξ κείμενο και λύνει την ένταση μεταξύ του Α΄ Κορινθίους 11 και 14. Το άμεσο κείμενο σχετίζεται με την παράδοση της προφητείας και την αξιολόγησή της. Αν κάποιος προφητεύσει στη συνάθροιση, η εκκλησία καλείται να διακρίνει (Α΄ Κορινθίους 14:29). Αυτό σημαίνει πως η εκκλησία καλείται να εκτιμήσει και να διακρίνει αν η προφητεία πηγάζει πραγματικά από τον Θεό, κι αν είναι έτσι, τι ενέργειες θα πρέπει να γίνουν. Φαίνεται πως η καλύτερη κατανόηση με βάση το πλαίσιο του κειμένου είναι ότι οι γυναίκες καλούνται να σιωπούν σ’ αυτήν τη διαδικασία της αξιολόγησης, καθώς η διάκριση της προφητείας συνιστά άσκηση πνευματικής εξουσίας. Θα μπορούσαν επίσης να εκδηλωθούν περαιτέρω επιπλοκές: τι θα συνέβαινε αν μια γυναίκα αμφισβητούσε την προφητεία του συζύγου της ή διαφωνούσε με την αξιολόγηση του συζύγου περί μιας προφητείας; Στην περίπτωση αυτή θα ήταν σωστό γι’ αυτήν να διατηρήσει την ειρήνη στη συνάθροιση και να τον ρωτήσει στο σπίτι ιδιαίτερα (εδάφιο 35). Αυτή η στάση θα φανέρωνε σεβασμό στην πνευματική εξουσία του συζύγου της και θα ελαχιστοποιούσε την πιθανότητα αταξίας στην εκκλησία. (Αν και δεν αναφέρεται στην περικοπή, ένας σύζυγος θα μπορούσε να θεωρήσει συνετό να «διασώσει τον εαυτό του» αν η προφητεία της γυναίκας του δεχόταν εξονυχιστικό έλεγχο!)
Η αρχική πρόθεση του Παύλου στην Α΄ Κορινθίους 14:33–35 φαίνεται να είναι πως μια γυναίκα δεν πρέπει να συμμετέχει στη διαδικασία αξιολόγησης των προφητειών. Παραμένει το ερώτημα, πώς η εντολή αυτή εφαρμόζεται σήμερα.
Και στην Α΄ Κορινθίους 11 και στο 14, ο Παύλος επιδιώκει να διατηρήσει ως καθολική αρχή την πνευματική ηγεσία του άνδρα τόσο μέσα στην οικογένεια όσο και στην εκκλησία (δες επίσης Α΄ Τιμόθεον 2:12). Οι ποιμένες και οι πρεσβύτεροι είναι άνδρες και οι γυναίκες τάσσονται υπό την εξουσία τους με όλη την υπόλοιπη εκκλησία. Το πώς η υποταγή αυτή αναγνωρίζεται και εφαρμόζεται, μπορεί να διαφέρει με βάση τις πρακτικές της ισχύουσας κουλτούρας. Αν ένα κάλυμμα κεφαλιού (όπως στο κεφάλαιο 11) είναι το κατάλληλο πολιτισμικά σύμβολο της αγνότητας και της υποταγής, τότε θα πρέπει οι γυναίκες να το φορούν. Αν αυτό το σύμβολο χάσει το κύρος του, τότε μπορεί ν’ απορριφθεί ενόψει άλλων σχετικών συμβόλων που ισχύουν πολιτισμικά. Στον σύγχρονο Δυτικό κόσμο, η σεμνή αμφίεση είναι σίγουρα ένα σχετικό σύμβολο. Άλλα σύμβολα, όπως η ανάληψη του επιθέτου του ανδρός από την πλευρά της συζύγου, είχε κάποτε σημασία στην κοινωνία μας αλλά σήμερα έχει μειωθεί πολύ.
Ενδέχεται να υπάρχει άλλος λόγος, ριζωμένος στην κουλτούρα, για την εντολή προς τις γυναίκες να σιωπούν στην εκκλησία. Για την γυναίκα του πρώτου αιώνα, η συμμετοχή στην πράξη αξιολόγησης στη συνάθροιση θα θεωρείτο σφετερισμός της εξουσίας. Ίσως στη σημερινή κουλτούρα, που οι γυναίκες καλούνται να συμμετάσχουν, δεν απαιτείται η σιωπή τους στην εκκλησία προκειμένου να εκδηλωθεί ο αρμόζων σεβασμός προς τους συζύγους των ή τους εκκλησιαστικούς ηγέτες. Η ερμηνεία που δίνεται εδώ εννοεί πως όσο η ανδρική ηγεσία στο σπίτι και στην εκκλησία τιμάται, και η γυναικεία αποδοχή εκφράζεται με πολιτισμικά αποδεκτούς τρόπους, τότε το πνεύμα της περικοπής εκπληρώνεται.
English
Πρέπει να σιωπούν οι γυναίκες στην εκκλησία;
