Ερώτηση
Τι είναι ο σιχισμός;
Απάντηση
Ο σιχισμός προέκυψε από την προσπάθεια εναρμόνισης του Ισλάμ με τον ινδουισμό. Η θεώρηση όμως αυτή δεν απηχεί τη θεολογική και πολιτισμική μοναδικότητα του σιχισμού. Η ιδέα πως ο σιχισμός αποτελεί συμβιβασμό μεταξύ Ισλάμ και ινδουισμού, θα μπορούσε ν' αξιολογηθεί ως προσβολή, ισοδύναμη με αυτήν που εκλαμβάνει έναν χριστιανό ως αιρετικό Ιουδαίο. Ο σιχισμός δεν είναι μια αίρεση ούτε ένα υβρίδιο αλλά μια ξεχωριστή θρησκευτική κίνηση.
Ο αναγνωρισμένος ιδρυτής του σιχισμού, ο Νάνακ (1469-1538), γεννήθηκε από ινδουιστή πατέρα και μουσουλμάνα μητέρα στην Ινδία. Λέγεται πως ο Νάνακ έλαβε άμεση κλήση από τον Θεό που τον όρισε να γίνει γκουρού (πνευματικός δάσκαλος). Σύντομα έγινε γνωστός στην περιοχή Πούντζαπ, στη βορειοανατολική Ινδία για την αφοσίωση και την ευλάβειά του και τoν θαρραλέο ισχυρισμό του, «δεν υπάρχει μουσουλμάνος και δεν υπάρχει ινδουιστής». Συγκέντρωσε πολλούς μαθητές (Σιχς). Δίδαξε πως ο Θεός είναι ένας και προσδιόρισε τον Θεό ως το Σατ Ναμ (αληθινό όνομα) ή Εκάνκαρ, συνδυάζοντας τις συλλαβές εκ (ένας), αουμ (ένας μυστικός ήχος που εκφράζει τον Θεό) και καρ (Κύριος ). Αυτός ο μονοθεϊσμός δεν εμπεριέχει προσωπικότητα, ούτε θα πρέπει να συγχέεται με κάθε είδους ανατολίτικο πανθεϊσμό (ο Θεός είναι ό,τι υπάρχει). Ο Νάνακ, όμως, διατήρησε τις διδασκαλίες της μετενσάρκωσης και της κάρμα, οι οποίες αποτελούν αξιοσημείωτα δόγματα των ανατολικών θρησκειών, όπως ο βουδισμός, ο ινδουισμός και ο ταοϊσμός. Ο Νάνακ δίδαξε πως μπορεί κάποιος ν' αποφύγει τον κύκλο της μετενσάρκωσης (σαμσάρα) μόνο μέσω μυστικής ένωσης με τον Θεό και της θρησκευτικής ψαλμωδίας. Τον Νάνακ ακολούθησε μια αδιάσπαστη σειρά εννιά επιλεγμένων δασκάλων που κράτησαν την ηγεσία στον 18ο αιώνα (1708).
Ο σιχισμός καλλιέργησε αρχικά το πνεύμα του ειρηνισμού αλλά δεν μπόρεσε να το διατηρήσει επί μακρόν. Η απόρριψη από μέρους του της υπεροχής του προφήτη Μωάμεθ θεωρήθηκε ως βλασφημία και ενέπνευσε αρκετή εναντίωση από την ιστορικά πολεμοχαρή πίστη του Ισλάμ. Μέχρι τον δέκατο γκουρού, Γκόμπιντ Ράι, επίσης γνωστό ως Γκόμπιντ Σινγκ (λιοντάρι), είχαν οργανωθεί οι Χάλσα, μια παγκοσμίως φημισμένη τάξη Σιχ πολεμιστών. Οι Χάλσα χαρακτηρίζονταν από τα πέντε 'κ': κες (μακριά κόμη), κάνγκα (ατσάλινη χτένα στην κόμη), καχ (κοντό εσώρουχο), κάρα (ατσαλένιο βραχιόλι), και κιπράν (μικρό ξίφος ή στιλέτο που φοριέται στο πλάι). Οι Βρετανοί που είχαν αποικιακή παρουσία στην Ινδία εκείνον τον καιρό, χρησιμοποίησαν πολύ τους Χάλσα ως πολεμιστές και σωματοφύλακες. Τελικά ο Γκόμπιντ Σινγκ δολοφονήθηκε από τους μουσουλμάνους. Ήταν ο τελευταίος άνθρωπος γκουρού. Ποιος τον διαδέχθηκε; Το Σιχ άγιο βιβλίο Άντι Γκρανθ πήρε τη θέση του, όπως φαίνεται από το άλλο του όνομα γκουρού Γκρανθ. Δεν λατρεύουν το Άντι Γκρανθ αλλά του αποδίδουν θεία κατάσταση.
Παρά τις ειρηνιστικές ρίζες, ο σιχισμός έχει γίνει γνωστός ως μαχητικός, ένα ατυχές γεγονός διότι τέτοια μαχητικότητα πηγάζει κυρίως από γεωγραφικά ζητήματα πέραν της εξουσίας των Σιχ. Το εντόνως αμφισβητούμενο σύνορο που διχοτομήθηκε το 1947 κόβει ευθέως την περιοχή Πούντζαπ, όπου οι Σιχ διατηρούσαν σε υψηλό βαθμό την αυτονομία τους. Έχουν γίνει προσπάθειες να διατηρήσουν την πολιτική και κοινωνική τους ταυτότητα και ως επί το πλείστον έχουν αποτύχει. Οι τρομοκράτες έχουν πάρει ακραία μέτρα να θεμελιώσουν μια Σιχ πολιτεία, το Χαλιστάν, αλλά η πλειονότητα των Σιχ είναι άνθρωποι φιλειρηνιστές.
Οι χριστιανοί και οι Σιχ μπορούν να ταυτιστούν μεταξύ τους στο ότι και οι δύο θρησκευτικές παραδόσεις έχουν υποστεί μεγάλο διωγμό και οι δύο λατρεύουν έναν, μόνο, Θεό. Οι χριστιανοί και οι Σιχ, ως πρόσωπα, μπορούν να ειρηνεύουν και να επιδεικνύουν αμοιβαίο σεβασμό. Ο σιχισμός και ο χριστιανισμός, όμως, δεν μπορούν να συγχωνευθούν. Τα συστήματα πίστης των έχουν κάποια σημεία συμφωνίας αλλά συνολικά έχουν διαφορετική θεώρηση του Θεού, διαφορετική άποψη για τον Ιησού Χριστό, διαφορετική άποψη των Γραφών και διαφορετική αντίληψη της σωτηρίας.
Πρώτον, η ιδέα του σιχισμού περί Θεού ως κάτι αφηρημένο και απρόσωπο αντικρούει ευθέως την έννοια του γεμάτου αγάπη «Αββά, Πατέρα» Θεού που αποκαλύπτεται στην Αγία Γραφή (Ρωμαίους 8:15, Γαλάτας 4:6). Ο Θεός μας έχει στενή σχέση με τη ζωή των παιδιών Του, γνωρίζει πότε καθόμαστε και πότε σηκωνόμαστε και κατανοεί τις ίδιες μας τις σκέψεις (Ψαλμός 139:2). Μας αγαπά με αιώνια αγάπη και μας ελκύει προς τον εαυτό Του με υπομονή και πιστότητα (Ιερεμίας 31:3). Καθιστά ακόμη σαφές ότι δεν μπορεί να συμφιλιωθεί με κανέναν ονομαζόμενο θεό άλλης θρησκείας: «πριν από μένα άλλος Θεός δεν υπήρξε ούτε ύστερα από μένα θα υπάρχει» (Ησαΐας 43:10) και «Εγώ είμαι ο Κύριος και δεν υπάρχει άλλος· Θεός εκτός από μένα δεν υπάρχει» (Ησαΐας 45:5).
Δεύτερον, ο σιχισμός αρνείται τη μοναδική θέση του Ιησού Χριστού. Οι χριστιανικές γραφές διακηρύττουν ότι η σωτηρία προέρχεται μόνον από τον Χριστό: «Εγώ είμαι ο δρόμος και η αλήθεια και η ζωή· κανένας δεν έρχεται στον Πατέρα παρά μόνον διαμέσου εμού» (Ιωάννης 14:6). «Και δεν υπάρχει διαμέσου κανενός άλλου η σωτηρία· επειδή, ούτε άλλο όνομα είναι δοσμένο κάτω από τον ουρανό ανάμεσα στους ανθρώπους, διαμέσου του οποίου πρέπει να σωθούμε.» (Πράξεις 4:12). Οποιαδήποτε θέση κι αν έχουν το περιθώριο οι Σιχ να δώσουν στον Χριστό, δεν είναι αυτή που Του αξίζει ούτε είναι αυτή που Του δίνει η Γραφή –Γιος του Θεού και Σωτήρας του κόσμου.
Τρίτον, Σιχ και χριστιανοί ισχυρίζονται ότι του καθενός οι Γραφές είναι οι μοναδικές θεόπνευστες. Τα βιβλία που αποτελούν τις πηγές της πίστης του χριστιανισμού και του σιχισμού δεν γίνεται ν' αποτελούν «τον μοναδικό λόγο του Θεού». Πιο συγκεκριμένα, οι χριστιανοί ισχυρίζονται ότι η Αγία Γραφή είναι ο πραγματικός λόγος του Θεού. Είναι θεόπνευστη, γραμμένη για όλους που αναζητούν να γνωρίσουν και κατανοήσουν, «και ωφέλιμη για διδασκαλία, για έλεγχο, για επανόρθωση, για διαπαιδαγώγηση, που γίνεται με δικαιοσύνη· για να είναι ο άνθρωπος του Θεού τέλειος, ετοιμασμένος για κάθε έργο αγαθό» (Β΄ Τιμόθεον 3:16-17). Ο Ουράνιος Πατέρας μάς έδωσε την Αγία Γραφή για να μπορούμε να Τον γνωρίσουμε και αγαπήσουμε, για να μπορούμε να «έρθουμε στην επίγνωση της αλήθειας» (Α΄ Τιμόθεον 2:4), και να μπορούμε να Τον πλησιάσουμε για να λάβουμε αιώνια ζωή.
Τέταρτον και τελευταίο, η άποψη των Σιχ περί σωτηρίας απορρίπτει την εξιλαστήρια θυσία του Χριστού. Ο σιχισμός διδάσκει το δόγμα της κάρμα μαζί με την αφοσίωση στον Θεό. Η κάρμα αποτελεί μια ανεπαρκή εξήγηση της αμαρτίας και καμία ποσότητα καλών έργων δεν μπορεί ν' αντισταθμίσει ούτε μία αμαρτία ενώπιον του απείρως αγίου Θεού. Η τέλεια αγιότητα δεν μπορεί ν' ανεχθεί να πράξει κάτι λιγότερο από το να μισήσει το κακό. Από τη στιγμή που ο Θεός είναι δίκαιος, δεν μπορεί απλά να συγχωρήσει χωρίς πληρωμή του χρέους που προκάλεσε η αμαρτία. Από τη στιγμή που ο Θεός είναι καλός, δεν μπορεί ν' αφήνει αμαρτωλούς ανθρώπους να συμμετέχουν στη μακαριότητα του Ουρανού αμετανόητοι. Αλλά εν τω Χριστώ, δια του θεανθρώπου, έχουμε μια θυσία άπειρης αξίας που πλήρωσε το χρέος μας. Η άφεση των αμαρτιών μας ήταν δαπανηρή πέρα από κάθε μέτρο, έτσι που εμείς οι άνθρωποι δεν μπορούσαμε να πληρώσουμε γι' αυτήν. Μπορούμε όμως να την δεχθούμε ως δώρο. Αυτό εννοεί η Αγία Γραφή με τη λέξη «χάρη». Ο Χριστός πλήρωσε το χρέος που δεν μπορούσαμε εμείς να πληρώσουμε. Θυσίασε τη ζωή Του γενόμενος αντικαταστάτης μας για να μπορούμε τώρα να ζούμε μαζί Του. Χρειάζεται μόνο να Τον εμπιστευθούμε. Ο σιχισμός, από την άλλη πλευρά, αποτυγχάνει να διαχειριστεί τις ατελείωτες συνέπειες της αμαρτίας, τους ρόλους της αγαθότητας και δικαιοσύνης του Θεού και την πλήρη εξαχρείωση του ανθρώπου.
Συμπερασματικά, μπορούμε να πούμε ότι ο σιχισμός έχει ιστορικές και θεολογικές ρίζες τόσο στον ινδουισμό όσο και στο Ισλάμ, αλλά δεν μπορεί να εννοηθεί ως ένα απλό υβρίδιο αυτών των δύο. Έχει εξελιχθεί σ' ένα συγκεκριμένο θρησκευτικό σύστημα. Ο χριστιανός μπορεί να βρει κάποιο κοινό έδαφος με τους Σιχ σε μερικά σημεία αλλά τελικά ο χριστιανισμός δεν μπορεί να εναρμονιστεί με τον σιχισμό.
English
Τι είναι ο σιχισμός;
