Ερώτηση
Ποιο είναι το νόημα τού σάκου και της στάχτης;
Απάντηση
Ο σάκος και η στάχτη χρησιμοποιούνταν στα χρόνια τής Παλαιάς Διαθήκης ως σύμβολο ταπείνωσης, θρήνου και/ή μετάνοιας. Κάποιος που ήθελε να φανερώσει την μετάνοια τής καρδιάς του φορούσε συχνά έναν σάκο, καθόταν στην στάχτη και έβαζε στάχτη πάνω στο κεφάλι του. Ο σάκος ήταν ένα τραχύ υλικό φτιαγμένο συνήθως από τρίχωμα μαύρης κατσίκας, έτσι που αισθανόταν άβολα όποιος τον φορούσε. Η στάχτη εξέφραζε όλεθρο και καταστροφή.
Όταν πέθαινε ένας άνθρωπος και κάποιοι φορούσαν σάκο, έδειχναν με τον τρόπο αυτόν ειλικρινή λύπη για την απώλεια αυτού του ανθρώπου. Βλέπουμε ένα παράδειγμα αυτού όταν ο Δαβίδ θρήνησε τον θάνατο τού Αβενήρ, του αρχιστράτηγου τού στρατού τού Σαούλ (Β΄ Σαμουήλ 3:31). Ο Ιακώβ επίσης έδειξε τον πόνο του φορώντας σάκο όταν νόμισε πως ο γιος του Ιωσήφ είχε σκοτωθεί (Γένεση 37:34). Αυτά τα περιστατικά θρήνου για νεκρούς κάνουν λόγο για σάκο αλλά όχι για στάχτη.
Η στάχτη συνόδευε τον σάκο σε καιρούς εθνικής καταστροφής ή σε στιγμές μετάνοιας λόγω αμαρτίας. Το Εσθήρ 4:1, για παράδειγμα, περιγράφει τον Μαροδοχαίο να σχίζει τα ρούχα του, να φοράει σάκο και να ρίχνει επάνω του στάχτη και να περπατάει στην πόλη «βοώντας με μεγάλη και πικρή φωνή». Αυτή ήταν η αντίδραση τού Μαροδοχαίου στην διακήρυξη τού βασιλιά Ξέρξη που έδινε στον ασεβή Αμάν την εξουσία να εξολοθρεύσει τους Ιουδαίους (δες Εσθήρ 3:8-15). Ο Μαροδοχαίος δεν ήταν ο μόνος που θρήνησε. «Και σε κάθε επαρχία, όπου έφτασε η προσταγή τού βασιλιά και το διάταγμά του, ήταν μεγάλο πένθος ανάμεσα στους Ιουδαίους, και νηστεία, και θρήνος, και ολολυγμός· πολλοί κείτονταν με σάκο και στάχτη» (Εσθήρ 4:3). Οι Ιουδαίοι ανταποκρίθηκαν στις συγκλονιστικές ειδήσεις που αφορούσαν το έθνος τους με σάκο και στάχτη, φανερώνοντας τον έντονο πόνο και την θλίψη τους.
Ο σάκος και η στάχτη χρησιμοποιούνταν επίσης δημόσια ως σημάδι ταπείνωσης και μετάνοιας ενώπιον τού Θεού. Όταν ο Ιωνάς κήρυξε στον λαό τής Νινευή ότι ο Θεός θα τους κατέστρεφε εξαιτίας τής κακίας τους, όλοι τους, από τον βασιλιά ως τον τελευταίο πολίτη ανταποκρίθηκαν με μετάνοια, νηστεία, σάκο και στάχτη (Ιωνάς 3:5-7). Ακόμη και στα ζώα τους φόρεσαν σάκο (εδάφιο 8). Η λογική τους ήταν, «Ποιος ξέρει αν ο Θεός επιστρέψει και μεταμεληθεί, και επιστρέψει από την οργή τού θυμού του, και δεν χαθούμε;» (εδάφιο 9). Αυτό είναι ενδιαφέρον διότι η Γραφή δεν μας λέει πουθενά ότι το μήνυμα τού Ιωνά περιλάμβανε κάποια αναφορά στο έλεος τού Θεού· αλλά οι άνθρωποι αυτοί έλαβαν έλεος. Είναι ξεκάθαρο πως δεν επρόκειτο για μια επίδειξη χωρίς ουσία το γεγονός ότι περιζώστηκαν με σάκο και στάχτη. Ο Θεός είδε γνήσια αλλαγή —μια ταπεινή καρδιά που εκφράστηκε με σάκο και στάχτη— και Τον έκανε να «υποχωρήσει» και να μην πραγματοποιήσει το σχέδιό Του να τους καταστρέψει (Ιωνάς 3:10).
Άλλοι άνθρωποι που αναφέρονται στην Γραφή που φόρεσαν σάκο είναι ο βασιλιάς Εζεκίας (Ησαΐας 37:1), ο Ελιακείμ (Β΄ Βασιλέων 19:2), ο βασιλιάς Αχαάβ (Α΄ Βασιλέων 21:27), οι πρεσβύτεροι τής Ιερουσαλήμ (Θρήνοι 2:10), ο Δανιήλ (Δανιήλ 9:3), και οι δύο μάρτυρες στην Αποκάλυψη 11:3.
Πολύ απλά, ο σάκος και η στάχτη χρησιμοποιούνταν ως ένα εξωτερικό σημάδι τής εσωτερικής κατάστασης ενός ανθρώπου. Ένα τέτοιο σύμβολο καθιστούσε ορατή την αλλαγή τής καρδιάς και έδειχνε την ειλικρινή θλίψη και/ή μετάνοια. Δεν ήταν η πράξη καθ’ εαυτή της περίζωσης με σάκο και στάχτη που έκανε τον Θεό να επεμβαίνει, αλλά η ταπείνωση που μια τέτοια πράξη εκδήλωνε (δες Α΄ Σαμουήλ 16:7). Η συγχώρηση που δίνει ο Θεός ανταποκρινόμενος στη γνήσια μετάνοια, εξυμνείται με τα λόγια τού Δαβίδ: «Μετέτρεψες σε μένα τον θρήνο μου σε χαρά· έλυσες τον σάκο μου, και με περίζωσες ευφροσύνη» (Ψαλμός 30:11).
English
Ποιο είναι το νόημα τού σάκου και της στάχτης;
