Ερώτηση
Είναι η θρησκεία το όπιο τού λαού;
Απάντηση
Ο χαρακτηρισμός τού χριστιανισμού (και/ή των άλλων θρησκειών) ως «το όπιο τού λαού» ή «το όπιο τών μαζών» αποτελεί μια αρκετά συνήθη τακτική που χρησιμοποιούν εκείνοι που απαξιώνουν την θρησκεία. Η χρήση φράσεων όπως αυτή, είναι ένας τρόπος ακύρωσης τής θρησκείας χωρίς προσπάθεια αντιμετώπισής της ή συζήτησης. Ο Καρλ Μαρξ δεν ήταν ο πρώτος που είπε την φράση αυτή, αλλά αυτόν σκέπτονται οι περισσότεροι άνθρωποι όταν κάνουν αυτήν την επίθεση. Ο ισχυρισμός τού Μαρξ ήταν πως η θρησκεία προσφέρει στους ανθρώπους τεχνητή, απατηλή ευτυχία —όπως το όπιο στον εξαρτημένο από αυτό— και η απελευθέρωση τών ανθρώπων από την εξωπραγματική ψευδαίσθηση αποτελούσε μέρος τής οικοδόμησης μιας καλύτερης κοινωνίας.
Κάνοντας την αρχή, κυρίως ο Μαρξ, η κατηγορία τού «οπίου τών λαών» έχει συχνά χρησιμοποιηθεί από τους αθεϊστές. Καθώς απορρίπτουν την ύπαρξη τού Θεού, πρέπει να εξηγήσουν με κάποιο τρόπο την συνεχιζόμενη ύπαρξη τής θρησκείας. Δεν βλέπουν να υπάρχει καμία ανάγκη για θρησκεία κι έτσι δεν κατανοούν την ανάγκη τών άλλων γι’ αυτήν. Ο Μαρξ δεν συγκεκριμενοποίησε τον χριστιανισμό όταν απέρριψε την θρησκεία. Αποκήρυξε, μάλλον, γενικώς την θρησκεία, αναφερόμενος στον «λαό» με υποτιμητική σημασία, που εννοούσε τους φτωχούς, τους αδαείς και τους ευκόλως απατώμενους. Το βασικό επιχείρημα για την έκφραση «το όπιο τών μαζών» είναι ότι η θρησκεία αφορά τους διανοητικά αδύναμους και συναισθηματικά αναστατωμένους ανθρώπους που χρειάζονται ένα δεκανίκι για ν’ ανταπεξέλθουν στην ζωή. Οι αθεϊστές σήμερα δέχονται παρόμοιους ισχυρισμούς, όπως η ιδέα ότι «ο Θεός είναι ένας φανταστικός φίλος τών ενηλίκων».
Ετσι, είναι η θρησκεία απλώς και μόνο «το όπιο τών μαζών»; Είναι αλήθεια πως το μόνο που επιτυγχάνει η θρησκεία είναι ν’ αποτελεί συναισθηματικό δεκανίκι τών διανοητικά αδύναμων ανθρώπων; Μερικά απλά γεγονότα θ’ απαντήσουν στο ερώτημα μ’ ένα ηχηρό «όχι». (1) Υπάρχουν δυνατά λογικά, επιστημονικά και φιλοσοφικά επιχειρήματα για την ύπαρξη του Θεού. (2) Το γεγονός ότι η ανθρωπότητα είναι φθαρμένη και χρειάζεται λύτρωση/σωτηρία (το κύριο μήνυμα της θρησκείας) είναι ολοφάνερο σε όλον τον κόσμο. (3) Στην ιστορία τής ανθρωπότητας, η συντριπτική πλειονότητα τών πλέον λαμπρών, διανοητικώς, συγγραφέων και διανοουμένων είναι θεϊστές. Δεν χρησιμοποιούν κάποιοι την θρησκεία ως δεκανίκι; Ναι. Αυτό σημαίνει ότι οι ισχυρισμοί υπέρ της θρησκείας είναι αναξιόπιστοι; Όχι. Θρησκεία είναι η φυσική ανταπόκριση στην μαρτυρία τής ύπαρξης τού Θεού και η αναγνώριση πως έχουμε φθαρεί και χρειαζόμαστε αποκατάσταση.
Την ίδια στιγμή πρέπει να διακρίνουμε μεταξύ ψευδούς θρησκείας που δίνει ψευδή ασφάλεια —όπως ακριβώς το όπιο δίνει ψευδή αίσθηση καλής ψυχοσωματικής κατάστασης— και χριστιανισμού, που είναι η μόνη αληθής θρησκεία και η μόνη αληθής ελπίδα τού ανθρωπίνου γένους. Η ψευδής θρησκεία βασίζεται στην ιδέα ότι ο άνθρωπος μπορεί να γίνει αποδεκτός από τον Θεό αν με κάποιο τρόπο προσπαθήσει (μέσω των έργων του). Μόνον ο χριστιανισμός αναγνωρίζει ότι ο άνθρωπος είναι «νεκρός μέσα στις αμαρτίες του» και είναι αδύναμος να κάνει κάτι άξιο τής αιωνιότητας στον Ουρανό. Μόνον ο χριστιανισμός προσφέρει λύση στην καθολική ανικανότητα τού ανθρώπου — ο αντικαταστατικός θάνατος τού Ιησού Χριστού στον σταυρό.
English
Είναι η θρησκεία το όπιο τού λαού;
