Ερώτηση
Γιατί ο Θεός επέτρεψε στη Βίβλο να υπάρχει πολυγαμία/διγαμία;
Απάντηση
Το ζήτημα της πολυγαμίας είναι ενδιαφέρον λόγω του ότι πολλοί άνθρωποι σήμερα θεωρούν το να έχεις πολλές γυναίκες σαν κάτι το ανήθικο αν και η Βίβλος πουθενά δεν το καταδικάζει ρητά. Η πρώτη περίπτωση πολυγαμίας/διγαμίας στην Βίβλο είναι αυτή του Λάμεχ στη Γένεση (4:19): «ο Λάμεχ πήρε για τον εαυτό του δύο γυναίκες». Κάμποσοι διάσημοι άντρες στην Παλαιά Διαθήκη είχαν πολλές γυναίκες. Ο Αβραάμ, ο Ιακώβ, ο Δαυίδ, ο Σολομών κ. ά. Στο δεύτερο βιβλίο του Σαμουήλ (12:8) ο Θεός είπε μέσω του προφήτη Νάθαν πως αν οι γυναίκες και οι παλλακίδες του Δαυίδ δεν είναι αρκετές Εκείνος θα δώσει κι άλλες. Κατά το πρώτο βιβλίο των Βασιλέων (11:3) ο Σολωμόν είχε 700 γυναίκες και 300 παλλακίδες (γυναίκες με χαμηλότερη κοινωνική θέση). Πώς πρέπει να αντιμετωπίζουμε αυτές τις περιπτώσεις πολυγαμίας στην Παλαιά Διαθήκη; Υπάρχουν τρία ερωτήματα που πρέπει να βρουν απάντηση: 1) Γιατί ο Θεός επέτρεψε την πολυγαμία στην Παλαιά Διαθήκη; 2) Πως ο Θεός βλέπει την πολυγαμία σήμερα; 3) Γιατί επήλθε αλλαγή;
1) Γιατί ο Θεός επέτρεψε την πολυγαμία στην Παλαιά Διαθήκη; Η Βίβλος δεν λέει ρητά γιατί ο Θεός επέτρεψε την πολυγαμία. Αν επιδοθούμε σε σκέψη σχετικά με την σιωπή του Θεού πρέπει να προβληματιστούμε επί κάμποσων πραγμάτων. Πρώτον πάντα στον κόσμο υπήρχαν περισσότερες γυναίκες απ’ όσο άντρες. Οι σύγχρονες στατιστικές δείχνουν πως σχεδόν 50.5% από τον παγκόσμιο πληθυσμό είναι γυναίκες ενώ οι άντρες είναι μόνο 49.5%. Αν υποθέσουμε πως στα αρχαία χρόνια τα ποσοστά ήταν τα ίδια και τα πολλαπλασιάσουμε επί εκατομμύρια ανθρώπων θα υπήρχαν δεκάδες χιλιάδες περισσότερες γυναίκες απ’ όσο άντρες. Δεύτερον οι πόλεμοι στην αρχαιότητα ήταν ιδιαίτερα βάναυσοι με πολύ υψηλή θνησιμότητα. Αυτό οδηγούσε σε πολύ μεγαλύτερο ποσοστό γυναικών. Τρίτον λόγω των πατριαρχικών κοινωνιών ήταν σχεδόν αδύνατο μια γυναίκα να ανταπεξέρχεται μόνη της. Συχνά οι γυναίκες ήταν αμόρφωτες και απαίδευτες. Βασίζονταν στους πατεράδες τους, στους αδερφούς τους και στους συζύγους τους να τις θρέφουν και να τις προστατεύουν. Οι ανύπαντρες γυναίκες συχνά γίνονταν θύματα πορνείας και δουλείας. Η σημαντική διαφορά μεταξύ του αριθμού των γυναικών και των αντρών άφηνε πολλές γυναίκες σε δύσκολη θέση.
Γι’ αυτό φαίνεται πως ο Θεός επέτρεψε την πολυγαμία για να υπερασπιστεί και να εξασφαλίσει διατροφή στις γυναίκες που δεν μπορούν να βρουν σύζυγο με άλλο τρόπο. Ένας άντρας έπαιρνε πολλές γυναίκες, τις έθρεφε και τις υπερασπίζονταν όλες. Αν και η ζωή στον οίκο ενός πολύγαμου κατά πάσα πιθανότητα δεν ήταν τέλεια σίγουρα ήταν καλύτερη από τις εναλλακτικές – πορνεία, δουλεία ή θάνατος από την πείνα. Πέρα από τον παράγοντα της προστασίας/διατροφής η πολυγαμία επέτρεψε την γρήγορη αύξηση της ανθρωπότητας, εκτελώντας την εντολή του Θεού «αυξάνεστε και πληθύνεστε, πολλαπλασιάζεστε επάνω στη γη» (Γένεση 9:7). Οι άντρες μπορούσαν να αφήσουν έγκυες πολλές γυναίκες στο ίδιο διάστημα, κάτι που αύξησε πιο γρήγορα την ανθρωπότητα απ’ όσο αν ένας άντρας έκανε μόνο ένα παιδί το χρόνο.
2) Πώς ο Θεός αντιμετωπίζει την πολυγαμία σήμερα; Αν και επέτρεψε την πολυγαμία, η Βίβλος παρουσιάζει την μονογαμία σαν σχέδιο που ανταποκρίνεται περισσότερο στο ιδανικό του Θεού για το γάμο. Η Βίβλος λέει πως η πρωταρχική πρόθεση του Θεού ήταν ένας άντρας να παντρευτεί μόνο μια γυναίκα: «Γι' αυτό, ο άνθρωπος θα αφήσει τον πατέρα του και τη μητέρα του, και θα προσκολληθεί στη γυναίκα του• και θα είναι οι δύο σε μία σάρκα [και όχι σε πολλά σώματα]» (Γένεση 2:24). Αν και η Γένεση (2:24) περιγράφει τι είναι ο γάμος και όχι πόσοι άνθρωποι συμμετέχουν σ’ αυτόν πρέπει να παρατηρηθεί η συνεπής χρήση του ενικού αριθμού. Στο Δευτερονόμιο (17:14-20) ο Θεός λέει πως οι βασιλιάδες δεν πρέπει να αυξάνουν τις γυναίκες τους (ούτε τα άλογα, ούτε το χρυσάφι τους). Αν και δεν μπορούμε να το ερμηνεύουμε αυτό σαν εντολή ότι οι βασιλιάδες πρέπει να είναι μονογαμικοί μπορούμε να καταλαβαίνουμε αυτό το στίχο σαν δήλωση πως η κατοχή πολλών γυναικών μπορεί να είναι πρόβλημα. Αυτό φαίνεται ξεκάθαρα στη ζωή του Σολομώντα (1 Χρονικών 11:3-4).
Στην Καινή Διαθήκη, στην 1 επιστολή προς τον Τιμόθεο (3:2, 12) και στην επιστολή προς τον Τίτο (1:6) δίνουν «σύζυγο σε μια γυναίκα» στην λίστα με τα χαρακτηριστικά για πνευματική καθοδήγηση. Υπάρχουν αρκετές αχιμαχίες για το τι ακριβώς σημαίνει αυτή η απαίτηση. Η έκφραση μπορεί να μεταφραστεί ακριβώς σαν «άντρας με μια γυναίκα». Ανεξάρτητα αν αυτή η έκφραση χρησιμοποιείται ρητά κατά της πολυγαμίας ένας πολύγαμος δεν μπορεί να θεωρηθεί «άντρας με μια γυναίκα». Αν και αυτά τα χαρακτηριστικά αναφέρονται στην θέση του πνευματικού καθοδηγητή πρέπει να εφαρμόζονται για όλους τους χριστιανούς. Δεν πρέπει κάθε χριστιανός να είναι «αγνός, αυτοσυγκρατημένος, με κατανόηση, καθωσπρέπει, φιλόξενος, ικανός να διδάσκει, να μην είναι εθισμένος στο κρασί, να μην είναι νταής αλλά να είναι ήρεμος, να μην καυγαδίζει, να μην είναι φιλάργυρος» (1 προς Τιμόθεο 3:2-4); Αν ο Θεός μας έχει καλέσει να είμαστε άγιοι (1 Πέτρου 1:16) και αν αυτά τα πρότυπα είναι άγια για τους πρεσβύτερους και τους διακόνους τότε είναι άγια για όλους.
Στην επιστολή προς τους Εφεσίους (5:22-33) ο Παύλος μιλάει για τις σχέσεις μεταξύ των συζύγων. Όταν μιλάει για τον σύζυγο (στον ενικό) πάντα αναφέρει την σύζυγο (στον ενικό). «…Επειδή, ο άνδρας είναι η κεφαλή τής γυναίκας [ενικός αριθμός]… Όποιος αγαπάει τη δική του γυναίκα [ενικός αριθμός] αγαπάει τον εαυτό του… Γι' αυτό, ο άνθρωπος θα αφήσει τον πατέρα του και τη μητέρα, και θα προσκολληθεί στη γυναίκα του [ενικός αριθμός]… Όμως, κι εσείς, κάθε ένας ξεχωριστά, έτσι ας αγαπάει τη δική του γυναίκα [ενικός αριθμός] σαν τον εαυτό του•[ενικός αριθμός], η δε γυναίκα, [ενικός αριθμός] ας σέβεται τον άνδρα». Αν και στο παράλληλο απόσπασμα στην επιστολή προς Κολοσσαείς (3:18-19) ο Παύλος μιλάει για συζύγους στον πληθυντικό αριθμό είναι ξεκάθαρο πως απευθύνεται στα ζευγάρια των πιστών και δεν λέει πως ένας άντρας μπορεί να έχει πλήθος γυναικών. Στην επιστολή προς τους Εφεσίους (5:22-23) δίνει συγκεκριμένη περιγραφή των συζυγικών σχέσεων. Αν η πολυγαμία ήταν αποδεκτή, διαλύεται όλη η παρομοίωση των σχέσεων μεταξύ του Χριστού και του Σώματός Του (την εκκλησία) σαν συζυγικές.
3) Γιατί επήλθε αλλαγή; Τα πράγματα έχουν να κάνουν όχι τόσο με το ότι ο Θεός δεν επιτρέπει κάτι το οποίο πριν ήταν αποδεκτό, όσο με το ότι ο Θεός αποκατέστησε το γάμο βάση του πρωταρχικού του σχεδίου. Αν κοιτάξουμε πίσω προς τον Αδάμ και την Εύα η πολυγαμία δεν ήταν η αρχική ιδέα του Θεού. Ο Θεός φαίνεται επέτρεψε την πολυγαμία για να λύσει ένα πρόβλημα αλλά δεν πρόκειται για ιδανικό. Στις περισσότερες σύγχρονες κοινωνίες δεν υπάρχει ανάγκη πολυγαμίας. Στις περισσότερες κοινωνίες σήμερα οι γυναίκες μπορούν να τρέφονται μόνες τους και να υπερασπίζονται τον εαυτό τους – κάτι που αναιρεί τη μοναδική θετική πλευρά της πολυγαμίας. Εκτός αυτού για τα περισσότερα σύγχρονα έθνη η πολυγαμία είναι παράνομη. Σύμφωνα με την επιστολή προς του Ρωμαίους (13:1-7) πρέπει να υποτασσόμαστε στους νόμους που εγκαθιδρύει το κράτος. Η μοναδική περίπτωση στην οποία οι Γραφές επιτρέπουν την ανυπακοή σε νόμο είναι όταν αυτός ο νόμος αντιτίθεται στις εντολές του Θεού (Πράξεις 5:29). Επειδή ο Θεός επιτρέπει την πολυγαμία αλλά δεν την επιβάλλει πρέπει να σεβόμαστε το νόμο που την απαγορεύει.
Υπάρχουν περιπτώσεις στις οποίες το να επιτρέπεται η πολυγαμία να ισχύει και σήμερα; Ίσως αλλά είναι αδιανόητο να μην υπάρχει άλλη λύση. Εξαιτίας αυτής της πλευράς του γάμου που λέει πως οι δυο τους είναι «σάρκα μια», εξαιτίας της ανάγκης για ενότητα και αρμονία στην οικογένεια και την έλλειψη αληθινής ανάγκης για πολυγαμία, η πεποίθησή μας είναι πως η πολυγαμία δεν τιμά τον Θεό και δεν είναι το σχέδιό Του για το γάμο.
English
Γιατί ο Θεός επέτρεψε στη Βίβλο να υπάρχει πολυγαμία/διγαμία;
