Αναφέρεται ο φοίνικας στη Βίβλο;

Ο φοίνικας, που μερικές φορές αναφέρεται ως "πουλί της φωτιάς", είναι ένα φωτεινό μυθικό πουλί που είχε ισχυρό συμβολισμό στον αρχαίο κόσμο. Μετά από μια μακρά ζωή, ο φοίνικας σύμφωνα με τον μύθο καιγόταν και γινόταν στάχτη και στη συνέχεια να αναγεννιόταν και πάλι στη ζωή και στην νεότητα. Εκτός από μερικές παράδοξες μεταφράσεις ενός στίχου του Ιώβ, η Βίβλος δεν αναφέρει τον φοίνικα.

Στην αρχαία Αίγυπτο, ο φοίνικας συνδεόταν με τον ήλιο και θεωρούνταν εκδήλωση θεότητας. Στον ελληνορωμαϊκό κόσμο, ο φοίνικας συμβόλιζε μια κυκλική αντίληψη της ιστορίας, κατά την οποία ο χρόνος χωριζόταν σε περιόδους. Ένας νέος φοίνικας αναγεννιόταν από τα απομεινάρια του κάθε 540 χρόνια ως ένδειξη πολιτικής, κοινωνικής και θρησκευτικής ανανέωσης.

Αν και ο μύθος του φοίνικα δεν βασίζεται στη Βίβλο, ο μύθος που τον περιβάλλει έχει χρησιμοποιηθεί τόσο στον χριστιανισμό όσο και στον ιουδαϊσμό για να απεικονίσει τη βιβλική αλήθεια.

Σύμφωνα με μια εβραϊκή παράδοση, ο φοίνικας έλαβε αιώνια ζωή επειδή αντιστάθηκε στον πειρασμό να φάει από τον απαγορευμένο καρπό του δέντρου της γνώσης του καλού και του κακού στον Κήπο της Εδέμ. Ορισμένες μεταφράσεις της Βίβλου αναφέρουν τον φοίνικα ως σύμβολο μακροζωίας στο βιβλίο του Ιώβ: "Σκεφτόμουν πως πολύχρονος θα ζήσω,

όπως ο φοίνικας κι ότι όπως αυτός μες στη φωλιά μου θα πεθάνω" (Ιώβ 29:18, μτφρ. ΒΕ). Αυτή η συγκεκριμένη διατύπωση συζητείται, καθώς η εβραϊκή λέξη που χρησιμοποιείται στο Ιώβ 29:18, χολ, μεταφράζεται αλλού ως "άμμος". (Η ελληνική μετάφραση των Εβδομήκοντα αποδίδει τη λέξη χολ ως "φοίνικας" στο Ιώβ 29:18.) Η ιδέα ότι ο Ιώβ μιλούσε για φοίνικα προέρχεται από ένα εβραϊκό μιντράς.

Αρκετοί πρώτοι χριστιανοί συγγραφείς έκαναν μια αναλογία μεταξύ του φοίνικα και του χριστιανικού δόγματος της ανάστασης και της ζωής μετά θάνατον. Ο Κλήμης της Ρώμης, ποιμένας και επίσκοπος του πρώτου αιώνα, έγραψε μια επιστολή προς την εκκλησία της Κορίνθου στην οποία χρησιμοποίησε τον μυθολογικό φοίνικα ως παράδειγμα της ανάστασης του Ιησού Χριστού.

Το "De Ave Phoenice" ήταν ένα ευρέως δημοφιλές ποίημα του τρίτου αιώνα από τον Lucius Caecilius Firmianus Lactantius για την πνευματική σημασία του φοίνικα. Τα γραπτά του Λακτάντιου ενέπνευσαν μια αγγλοσαξονική διασκευή του ποιήματος, "The Phoenix", στην οποία το πτηνό περιγράφεται ότι κατοικεί σε έναν ουράνιο παράδεισο "όπου ο ήλιος λάμπει με αιώνια λαμπρότητα ως ο τόπος στον οποίο ανέρχεται η ψυχή και όπου τρέφεται με τροφή που θυμίζει τα μυστήρια" (The Anchor Yale Bible Dictionary, Vol. 5, σ. 365.).

Το κοπτικό κείμενο του έκτου αιώνα "Κήρυγμα στη Μαρία" περιέχει μια γλαφυρή περιγραφή του φοίνικα. Στο κήρυγμα, το πτηνό εμφανίζεται στη σκηνή σε κρίσιμες στιγμές της βιβλικής ιστορίας, όπως όταν ο Θεός έσωσε τους Ισραηλίτες από τη σκλαβιά στην Αίγυπτο. Το κείμενο αναφέρει τον θάνατο και την αναγέννηση του φοίνικα, παραπέμπει στην ανάσταση του Ιησού Χριστού και αναφέρεται ξεκάθαρα στον φοίνικα ως σύμβολο της γενικής ανάστασης από τους νεκρούς και της ζωής μετά τον θάνατο.

Ενώ οι περισσότεροι πρώτοι χριστιανοί έβλεπαν τον φοίνικα κυρίως ως εικόνα της ανάστασης, μερικοί θεωρούσαν επίσης ότι η ικανότητα του πτηνού να αναγεννάται συμβολίζει τη θαυματουργική σύλληψη του Χριστού μέσα στην παρθένο Μαρία.

Ένας διαφορετικός Φοίνικας που αναφέρεται στη Βίβλο είναι μια πόλη-λιμάνι στη νότια ακτή της Κρήτης, όπου ο Παύλος και οι σύντροφοί του ήλπιζαν να περάσουν το χειμώνα στο δρόμο τους προς τη Ρώμη: "Και επειδή το λιμάνι δεν ήταν κατάλληλο για να παραχειμάσει κανείς, οι περισσότεροι γνωμοδότησαν να σηκωθούν και από εκεί, ώστε αφού φτάσουν, αν θα μπορούσαν, στον Φοίνικα, ένα λιμάνι τής Κρήτης, που βλέπει προς τον Λίβα και προς τον Χώρο, να παραχειμάσουν εκεί" (Πράξεις 27:12).

English

---

Επιστροφή στην Ελληνική αρχική σελίδα

Αναφέρεται ο φοίνικας στη Βίβλο;