Ερώτηση
Τι αναφέρει η Αγία Γραφή περί τύχης;
Απάντηση
Ο όρος «τύχη» χρησιμοποιείται για να περιγράψει εκείνο το γεγονός που πιστεύεται πως συμβαίνει έτσι, τυχαία. Πολλές φορές η λέξη «τύχη» χρησιμοποιείται συγκεκριμένα για να περιγράψει ένα θετικό ή επιθυμητό περιστατικό, ή κάποιου είδους κέρδος, κατά τα φαινόμενα τυχαίο. Το κύριο ερώτημα είναι, συμβαίνουν πράγματα τυχαία; Αν ναι, τότε μπορούμε να πούμε πως κάποιος είναι τυχερός ή άτυχος. Αλλά αν δεν συμβαίνουν τυχαία, τότε οι όροι αυτοί είναι ακατάλληλοι προς χρήση. Διαβάζουμε στον Εκκλησιαστή 9:11-12, «Κάτι άλλο που διαπίστωσα είναι ότι σ’ αυτόν τον κόσμο δεν κερδίζουν στο τρέξιμο πάντα οι γρήγοροι ούτε τον πόλεμο πάντα οι γενναίοι· δεν είναι οι σοφοί που κερδίζουν πάντα την άνετη ζωή ούτε οι ευφυείς που αποκτούν πλούτο ή οι καταρτισμένοι την εκτίμηση τών άλλων. Γιατί σ’ όλους αυτούς μπορεί να τύχουν καλές και κακές περιστάσεις. Κανείς δεν ξέρει πότε θα ’ρθει γι’ αυτόν η κακή στιγμή· όπως τα ψάρια πιάνονται στο μοιραίο δίχτυ ή τα πουλιά στην ξόβεργα, έτσι κι οι άνθρωποι παγιδεύονται στην κακοτυχία, όταν ξεσπάσει άξαφνα πάνω τους» (μτφρ. Β.Ε.). Πολλά από αυτά που επικοινωνεί ο Εκκλησιαστής εκφράζουν την αντίληψη τού ανθρώπου που βλέπει την ζωή πάνω στην γη χωρίς Θεό, ή την ζωή «κάτω από τον ήλιο». Από μια τέτοια οπτική —που αφήνεις τον Θεό έξω από την εικόνα— φαίνεται πως υπάρχει καλή και κακή τύχη.
Ένας δρομέας σ’ έναν αγώνα μπορεί να είναι ο ταχύτερος, αλλά όταν κάποιος μπροστά του σκοντάφτει, τότε και αυτός σκοντάφτει πάνω του και πέφτει, και δεν κερδίζει τον αγώνα. Πόσο άτυχος είναι; Ή, ένας πολεμιστής βασιλιάς μπορεί να έχει τον δυνατότερο στρατό αλλά ένα βέλος που εκτοξεύθηκε «τυχαία» στον αέρα από έναν ανώνυμο στρατιώτη τού εχθρού συμβαίνει να διαπερνά την πανοπλία του στο πλέον ευάλωτο σημείο της (Β΄ Χρονικών 18:33) με αποτέλεσμα τον θάνατό του και την απώλεια τής μάχης. Πόσο άτυχος ήταν ο βασιλιάς Αχαάβ; Ήταν ζήτημα τύχης; Διαβάζοντας ολόκληρο το κεφάλαιο Β΄ Χρονικών 18, βλέπουμε ότι ο Θεός είχε βάλει από την αρχή το χέρι Του στο ζήτημα αυτό. Ο στρατιώτης που εκτόξευσε το βέλος αγνοούσε πλήρως την τροχιά του αλλά ο Θεός στην κυριαρχία Του γνώριζε πως αυτό θα προκαλούσε τον θάνατο τού ασεβή βασιλιά Αχαάβ.
Ένα παρόμοιο «τυχαίο» συμβάν λαμβάνει χώρα στο βιβλίο τής Ρουθ. Η Ρουθ, μια χήρα που φρόντιζε την πεθερά της, που κι αυτή ήταν χήρα, αναζητεί ένα χωράφι να σταχυολογήσει για να καλύψει τις ανάγκες τους. «Και πήγε, και καθώς ήρθε σταχυολογούσε στο χωράφι πίσω από τους θεριστές· και έτυχε σε ένα μέρος τού χωραφιού τού Βοόζ, που ήταν από τη συγγένεια τού Ελιμέλεχ» (Ρουθ 2:3). Ο Ελιμέλεχ ήταν ο σύζυγος τής πεθεράς τής Ναομί, έτσι ο Βοόζ ήταν συγγενής της και στάθηκε γενναιόδωρος προς την Ρουθ. Καθώς η Ρουθ επιστρέφει στο σπίτι με πολύ περισσότερο σιτάρι απ’ αυτό που προσδοκούσε η Ναομί, «η πεθερά της είπε σ’ αυτήν: Πού σταχυολόγησες σήμερα; Και πού δούλεψες; Ευλογημένος να είναι εκείνος που έλαβε πρόνοια για σένα. Κι εκείνη φανέρωσε στην πεθερά της σε τίνος χωράφι δούλεψε, και είπε: Το όνομα τού ανθρώπου, στον οποίο δούλεψα σήμερα, είναι Βοόζ. Και η Ναομί είπε στη νύφη της: Ευλογημένος από τον Κύριο εκείνος, που δεν άφησε το έλεός του προς αυτούς που ζουν, και προς αυτούς που πέθαναν. Και η Ναομί τής είπε: Συγγενής μας είναι αυτός ο άνθρωπος, από τους κοντινούς συγγενείς μας» (Ρουθ 2:19-20). Έτσι, η Ναομί δεν το είδε αυτό ως «τυχαίο» περιστατικό αλλά ως πρόνοια τού Θεού, όπως το είδαν και άλλοι μεταγενέστερα (Ρουθ 4:14).
Το Παροιμίες 16:33 δηλώνει μια γενική αρχή: «Ο κλήρος ρίχνεται στην κάλπη· όλη η κρίση του, όμως, είναι από τον Κύριο». Αναφέρεται στην ρήψη κλήρου (παρόμοια με το στριφογύρισμα ενός κέρματος ή την περιστροφή ενός ζαριού) με σκοπό την απόφαση επί συγκεκριμένων δικαστικών υποθέσεων. Η περίπτωση τού Αχάν, στο 7ο κεφάλαιο τού Ιησού τού Ναυή, αποτελεί ένα παράδειγμα όπου χρησιμοποιείται η αρχή τού Παροιμίες 16:33 προκειμένου να βρεθεί ο ένοχος. Το Παροιμίες 18:18 δηλώνει κάτι παρόμοιο: «Ο κλήρος σταματάει τις αντιλογίες, και αποφασίζει ανάμεσα στους δυνατούς». Κι εδώ η ιδέα είναι ότι η πρόνοια τού Θεού παίζει τον καθοριστικό ρόλο στο αποτέλεσμα τού κλήρου, έτσι που οι δικαστικές συγκρούσεις να επιλυθούν όσο μεγάλη και αν είναι η διαμάχη. Το Παροιμίες 16:33 φαίνεται να δείχνει ότι κάτι τόσο τυχαίο, όπως το ρίξιμο ενός ζαριού ή το στριφογύρισμα ενός κέρματος, δεν ξεφεύγει από τον κυρίαρχο έλεγχο τού Θεού. Και συνεπώς, τα αποτελέσματά του δεν συνιστούν απλή τύχη.
Η κυριαρχία τού Θεού έχει δύο πλευρές. Η ενεργητική θέληση ή κυριαρχία τού Θεού εμπλέκει κάτι που προκαλεί να συμβεί ένα γεγονός, όπως η οδηγία τού ασεβή βασιλιά Αχαάβ στην μάχη (Β΄ Χρονικών 18:18-19). Ο θάνατος τού Αχαάβ δεν ήταν απλώς το αποτέλεσμα ενός τυχαία εκτοξευμένου βέλους, αλλά όπως φανερώνει το Β΄ Χρονικών 18, ο Θεός κατεύθυνε ενεργητικά τα γεγονότα που οδήγησαν τον Αχαάβ στην μάχη και χρησιμοποίησε αυτό το τυχαία εκτοξευμένο βέλος για να πραγματοποιήσει το επιθυμητό θέλημά Του για τον Αχαάβ εκείνη την ημέρα.
Το παθητικό θέλημα τού Θεού είναι εκείνο κατά το οποίο επιτρέπει, παρά προκαλεί, κάτι να συμβεί. Το 1ο κεφάλαιο του Ιώβ απεικονίζει αυτό το θέλημα με όσα ο Θεός επέτρεψε στον Σατανά να κάνει στην ζωή τού Ιώβ. Το θέλημα αυτό εμπλέκεται, επίσης, στο κακό που ο Θεός επέτρεψε στα αδέλφια τού Ιωσήφ να πράξουν στον Ιωσήφ προκειμένου να πραγματοποιηθεί ένα μεγαλύτερο αγαθό, ένα αγαθό που δεν ήταν φανερό στον Ιωσήφ τότε αλλά έγινε γνωστό μετά από χρόνια (Γένεση 50:20).
Καθώς δεν σύρονται πίσω οι κουρτίνες για να δούμε τι λαμβάνει χώρα στον Ουρανό, δεν μπορούμε πάντοτε να εξακριβώνουμε κατά πόσον εμπλέκεται η ενεργητική ή η παθητική βουλή τού Θεού στα γεγονότα της ζωής μας, αλλά γνωρίζουμε πως όλα τα πράγματα που λαμβάνουν χώρα βρίσκονται κάτω από την ομπρέλα τού θελήματός Του, είτε του ενεργητικού είτε του παθητικού, και συνεπώς, τίποτα δεν αποτελεί προϊόν καθαρής τύχης. Όταν κάποιος ρίχνει το ζάρι για να παίξει ένα επιτραπέζιο παιχνίδι, μπορεί ο Θεός κάποιες φορές να προκαλέσει το ζάρι να κάτσει μ’ έναν συγκεκριμένο τρόπο, αλλά τις περισσότερες φορές σε τέτοια επουσιώδη ζητήματα, μπορεί να επιτρέπει το ζάρι να κάθεται όπως ορίζουν οι φυσικοί νόμοι χωρίς κάποια ενεργητική ανάμιξη. Αλλά ακόμη και όταν ο Θεός δεν εμπλέκεται ενεργητικά, το πώς κάθεται το ζάρι είναι ζήτημα που τελεί υπό την κυριαρχία Του.
Αυτά ισχύουν για κάθε συμβάν της ζωής· ασχέτως του πόσο μικρό (Ματθαίος 10:29-31) ή μεγάλο είναι κάποιο γεγονός (Δανιήλ 4:35, Παροιμίες 21:1), ο Θεός είναι Κύριος όλων (Εφεσίους 1:11, Ψαλμός 115:3, Ησαΐας 46:9-10), κι έτσι τίποτα δεν αποτελεί ζήτημα τύχης.
Από την γήινη οπτική, φαίνεται πως τα πράγματα συμβαίνουν τυχαία αλλά είναι ξεκάθαρο μέσα στις Γραφές ότι ο Θεός κρατά τον έλεγχο όλης της Δημιουργίας Του και μπορεί με κάποιον τρόπο να χρησιμοποιήσει τις τυχαίες ενέργειες τών φυσικών νόμων, την ελεύθερη βούληση τών ευσεβών αλλά και ασεβών ανθρώπων, και τις κακές προθέσεις τών δαιμονίων και να τις συνδυάσει όλες μαζί για να πραγματοποιήσει το αγαθό και τέλειο θέλημά Του (Γένεση 50:20, Ιώβ κεφάλαια 1 και 42, Ιωάννης 9:1-7). Και οι χριστιανοί, συγκεκριμένα, έχουν στην διάθεσή τους την υπόσχεση ότι ο Θεός συντελεί τα πάντα, είτε φαίνονται καλά είτε όχι, προς το αγαθό σ’ εκείνους που Τον αγαπούν και έχουν κληθεί σύμφωνα με τον δικό Του προορισμό (Ρωμαίους 8:28).
English
Τι αναφέρει η Αγία Γραφή περί τύχης;
