Ερώτηση
Τι είναι ο γάμος με ανδράδελφο;
Απάντηση
Ο γάμος με ανδράδελφο είναι κυριολεκτικά ένας "γάμος με τον κουνιάδο". Η λέξη ανδράδελφος σημαίνει "αδελφός του συζύγου". Στην αρχαιότητα, αν ένας άνδρας πέθαινε χωρίς παιδί, ήταν σύνηθες ο ανύπανδρος αδελφός του άνδρα να παντρεύεται τη χήρα προκειμένου να εξασφαλίσει έναν κληρονόμο για τον αποθανόντα. Η χήρα παντρευόταν έναν κουνιάδο, και ο πρώτος γιος που προέκυπτε από αυτή την ένωση θεωρούνταν νόμιμος απόγονος του νεκρού συζύγου της.
Βλέπουμε μερικά παραδείγματα στη Βίβλο για το γάμο με ανδράδελφο. Το πρώτο είναι η ιστορία της Θάμαρ και του Αυνάν στη Γένεση 38. Η Θάμαρ ήταν παντρεμένη με τον Ηρ, γιο του Ιούδα. Ο Ηρ πέθανε, αφήνοντας την Θάμαρ άτεκνη (Γένεση 38:6-7). Η λύση του Ιούδα ήταν να ακολουθήσει την τυπική διαδικασία του γάμου με ανδράδελφο: είπε στον αδελφό του Ηρ, τον Ονάν: "Μπες μέσα στη γυναίκα τού αδελφού σου, και να την νυμφευθείς, και να αναστήσεις σπέρμα στον αδελφό σου" (εδάφιο 8). Ο Αυνάν ήταν παραπάνω από πρόθυμος να συνευρεθεί με την Θάμαρ, αλλά δυστυχώς δεν είχε καμία επιθυμία να αποκτήσει παιδί μαζί της: "Αλλ' ο Αυνάν ήξερε ότι το σπέρμα δεν θα ήταν δικό του· γι' αυτό, όταν έμπαινε μέσα στη γυναίκα τού αδελφού του, ξέχυνε στη γη, για να μη δώσει σπέρμα στον αδελφό του" (στίχος 9). Με άλλα λόγια, ο Αυνάν εκμεταλλευόταν εγωιστικά τον συγκεκριμένο γάμο. Ήθελε να έχει σεξουαλική σχέση με τη νύφη του, αλλά απέφευγε σκόπιμα να την γονιμοποιήσει. Ο Θεός αποκάλεσε τις πράξεις του Αυνάν "κακές" και τον θανάτωσε (στίχος 10).
Ο λευιτικός γάμος έγινε μέρος του Νόμου στο Δευτερονόμιο 25:5-6. Εκεί, οι Ισραηλίτες διατάσσονται να φροντίζουν τις γυναίκες των οποίων οι σύζυγοι πέθαναν πριν αποκτήσουν παιδιά. Ένας άγαμος αδελφός του αποθανόντος άνδρα είχε την ευθύνη να παντρευτεί τη νύφη του: Ο Θεός το αποκαλούσε "καθήκον του ανδραδέλφου" (Δευτερονόμιο 25:5). Αναφέρεται ο σκοπός του Θεού για τον γάμο των ανδραδέλφων: "Και ο πρωτότοκος, που θα γεννήσει, θα ονομαστεί με το όνομα του αδελφού του που πέθανε, και δεν θα εξαλειφθεί το όνομά του από τον Ισραήλ" (εδάφιο 6). Στον αρχαίο Ισραήλ η μεταβίβαση του οικογενειακού ονόματος και η κληρονομιά μέσα σε μια φυλή ήταν ζωτικής σημασίας (βλ. Αριθμοί 36:7 και Α΄ Βασιλέων 21:3).
Ένα άλλο παράδειγμα γάμου με ανδράδελφο στη Βίβλο είναι η ιστορία της Ρουθ και του Βοόζ. Ο πρώτος σύζυγος της Ρουθ πέθανε χωρίς να αφήσει παιδί (Ρουθ 1:1-5). Αργότερα, η Ρουθ γνώρισε έναν πλούσιο γαιοκτήμονα ονόματι Βοόζ στη Βηθλεέμ, ο οποίος έτυχε να είναι συγγενής του αποθανόντος συζύγου της Ρουθ (Ρουθ 2:20). Η Ρουθ ζήτησε από τον Βοόζ να γίνει ο "συγγενής-λυτρωτής" της, δηλαδή να την παντρευτεί και να διατηρήσει τη γη που κατείχε ο σύζυγός της (Ρουθ 3:9). Ο Βοόζ συμφώνησε, αλλά ενημέρωσε τη Ρουθ ότι υπήρχε ένας άλλος στενότερος συγγενής. Η υποχρέωση να παντρευτεί τη Ρουθ και να εξαγοράσει τη γη της έπεφτε πρώτα σε αυτόν (στίχος 12). Όπως αποδείχτηκε, ο πλησιέστερος συγγενής μεταβίβασε επίσημα το δικαίωμα εξαγοράς του στον Βοόζ, ανοίγοντας τον δρόμο στον Βοόζ να παντρευτεί τη Ρουθ και "να διατηρήσει το όνομα του νεκρού με την περιουσία του" (Ρουθ 4:5).
Στο Κατά Ματθαίον 22, ο Ιησούς έρχεται αντιμέτωπος με τους Σαδδουκαίους με μια περίπλοκη ερώτηση που βασίζεται στην απαίτηση του Νόμου για γάμο με ανδράδελφο: "Δάσκαλε, ο Μωυσής είπε: Αν κάποιος πεθάνει, μη έχοντας παιδιά, ο αδελφός του θα νυμφευθεί τη γυναίκα του, και θα φέρει απογόνους στον αδελφό του. Ήσαν, λοιπόν, ανάμεσά μας επτά αδελφοί· και ο πρώτος, αφού νυμφεύθηκε, πέθανε· και μη έχοντας παιδί, άφησε τη γυναίκα του στον αδελφό του· παρόμοια και ο δεύτερος, και ο τρίτος, μέχρι τους επτά· ύστερα απ' όλους, όμως, πέθανε και η γυναίκα· κατά την ανάσταση, λοιπόν, σε ποιον από τους επτά θα ανήκει η γυναίκα; Επειδή όλοι την είχαν πάρει για γυναίκα" (Ματθαίος 22:24-28). Ο Ιησούς διακόπτει την υποθετική προσέγγιση και διδάσκει την πραγματικότητα της ανάστασης (εδάφια 29-32).
Ο γάμος του ανδραδέλφου έχει ξεπεραστεί από τον σύγχρονο Ιουδαϊσμό και είναι λίγο πολύ μια πρακτική που έχει εκλείψει σήμερα. Όμως η ύπαρξή του μεταξύ των αρχαίων Ισραηλιτών, ακόμη και πριν από τον νόμο του Μωυσή, δείχνει τη σημασία που αποδίδεται στη συνέχιση της οικογενειακής γραμμής και στη διατήρηση της θεϊκά καθορισμένης κληρονομιάς.
English
Τι είναι ο γάμος με ανδράδελφο;
