Ερώτηση
Είναι νεκρός ο Θεός;
Απάντηση
Ο τεχνικός όρος που εκφράζει την διδασκαλία ότι «ο Θεός είναι νεκρός» είναι θεοθανατολογία, μια σύνθετη λέξη αποτελούμενη από τα συνθετικά, θεός, θάνατος και λόγος.
Ο Γερμανός ποιητής και φιλόσοφος Φρίντριχ Νίτσε είναι ως επί το πλείστον φημισμένος για την δήλωση που έκανε τον 19ο αιώνα, «ο Θεός είναι νεκρός». Ο Νίτσε, επηρεασμένος τόσο από την ελληνική φιλοσοφία όσο και από την θεωρία της εξέλιξης, έγραψε, «Ο Θεός είναι νεκρός! Ο Θεός παραμένει νεκρός! Και τον έχουμε σκοτώσει! Πώς θα παρηγορηθούμε, οι δολοφόνοι όλων των δολοφόνων; . . . Δεν είναι το μεγαλείο αυτής της πράξης πολύ μεγάλο για μας; Δεν πρέπει εμείς οι ίδιοι να γίνουμε Θεοί ώστε να φανούμε αντάξιοι;» (Νίτσε, The Gay Science, 125).
Ο Νίτσε είχε σκοπό να εξαλείψει την «παραδοσιακή» ηθική —τον χριστιανισμό ειδικότερα— διότι αντιπροσώπευε, μέσα στο μυαλό του, την προσπάθεια ανάδειξης θρησκευτικών ηγετών για να ελέγχουν τους αδύναμους και τις απερίσκεπτες μάζες. Πίστευε ο Νίτσε πως η «ιδέα» τού Θεού δεν ήταν πια απαραίτητη· στην πραγματικότητα, ο Θεός ήταν άσχετος διότι ο άνθρωπος εξελισσόταν στην θέση που μπορούσε να δημιουργήσει μια δική του, βαθύτερη και περισσότερη ικανοποιητική «πρωτότυπη ηθική».
Η φιλοσοφία τού Νίτσε «ο Θεός είναι νεκρός» έχει χρησιμοποιηθεί για να προωθήσει τις θεωρίες τού υπαρξισμού, του μηδενισμού και του σοσιαλισμού. Ριζοσπαστικοί θεολόγοι όπως ο Thomas J. J. Altizer και ο Paul van Buren υποστήριξαν την ιδέα «ο Θεός είναι νεκρός» τις δεκαετίες τού 1960 και του 1970.
Η πίστη ότι ο Θεός είναι νεκρός και η θρησκεία είναι άσχετη οδηγεί φυσιολογικά στις ακόλουθες ιδέες:
1) Αν ο Θεός είναι νεκρός, δεν υπάρχει απόλυτη ηθική και παγκόσμια πρότυπα με τα οποία πρέπει όλοι οι άνθρωποι να συμμορφωθούν.
2) Αν ο Θεός είναι νεκρός, δεν υπάρχει σκοπός ή λογική τάξη στην ζωή.
3) Αν ο Θεός είναι νεκρός, κάθε σχεδιασμός που φαίνεται πως υπάρχει στο σύμπαν αποτελεί προβολή τών ανθρώπων που ψάχνουν απελπιστικά να βρουν νόημα στην ζωή.
4) Αν ο Θεός είναι νεκρός, ο άνθρωπος είναι ανεξάρτητος και απόλυτα ελεύθερος να δημιουργήσει τις δικές του αξίες.
5) Αν ο Θεός είναι νεκρός, ο «πραγματικός» κόσμος (σε αντίθεση με τον Ουρανό και την κόλαση) αποτελεί το μοναδικό μέλημα τού ανθρώπου.
Η ιδέα ότι «ο Θεός είναι νεκρός» αποτελεί βασικά μια πρόκληση τής εξουσίας τού Θεού πάνω στην ζωή μας. Η εντύπωση πως μπορούμε να δημιουργήσουμε ασφαλώς τους δικούς μας κανόνες ήταν το ψέμα που είπε το φίδι στην Εύα: «… θα γίνετε σαν θεοί» (Γένεση 3:5). Ο Πέτρος μάς προειδοποιεί πως «… μεταξύ σας θα υπάρξουν ψευδοδιδάσκαλοι, οι οποίοι θα εισαγάγουν με πλάγιο τρόπο αιρέσεις απώλειας, καθώς θα αρνούνται και τον Δεσπότη που τους αγόρασε, φέρνοντας επάνω στον εαυτό τους γρήγορη απώλεια.» (Β΄ Πέτρου 2:1).
Το επιχείρημα «ο Θεός είναι νεκρός» παρουσιάζεται συνήθως ως μία λογική, εμψυχωτική φιλοσοφία για καλλιτέχνες και διανοούμενους. Η Γραφή όμως την αποκαλεί αφροσύνη. « Ο άφρονας είπε στην καρδιά του: Δεν υπάρχει Θεός...» (Ψαλμός 14:1). Η ειρωνεία είναι πως αυτοί που αποδέχονται την φιλοσοφία «ο Θεός είναι νεκρός», θ’ ανακαλύψουν το ολέθριο σφάλμα τους όταν οι ίδιοι πεθάνουν.
English
Είναι νεκρός ο Θεός;
