Ερώτηση
«Τι αναφέρει η Αγία Γραφή περί υποκρισίας;»
Απάντηση
Κατ’ ουσίαν, η «υποκρισία» αναφέρεται στον ισχυρισμό πως πιστεύουμε κάτι αλλά ενεργούμε με έναν διαφορετικό τρόπο. Η βιβλική λέξη έχει αρχικά την σημασία του «ηθοποιού τού θεάτρου», με άλλα λόγια, αυτός που υποκρίνεται πως είναι κάποιος που στην πραγματικότητα δεν είναι.
Η Αγία Γραφή αποκαλεί την υποκρισία αμαρτία. Η υποκρισία μπορεί να πάρει δύο μορφές: αυτήν που ένας άνθρωπος ομολογεί πίστη σε κάτι αλλά ενεργεί με τρόπο που αντιτίθεται σ’ αυτήν την πίστη, και εκείνην που συμβαίνει να υποτιμάμε τους άλλους την στιγμή που εμείς οι ίδιοι έχουμε ψεγάδι.
Ο προφήτης Ησαΐας καταδίκασε την υποκρισία τών ημερών του: «Γι’ αυτό, ο Κύριος λέει: Επειδή ο λαός αυτός με πλησιάζει με το στόμα του, και με τιμάει με τα χείλη του, αλλά η καρδιά του απέχει μακριά από μένα, και με σέβονται, διδάσκοντας διδασκαλίες, εντάλματα ανθρώπων» (Ησαΐας 29:13). Αιώνες αργότερα, ο Ιησούς ανέφερε το εδάφιο αυτό απευθυνόμενος στους θρησκευτικούς ηγέτες τών ημερών Του (Ματθαίος 15:8-9). Ο Ιωάννης ο Βαπτιστής αποκάλεσε τα ανειλικρινή πλήθη που πήγαιναν σ’ αυτόν να βαπτιστούν «γεννήματα εχιδνών» και προειδοποίησε τους υποκριτές να «κάνουν καρπό άξιο τής μετάνοιας» (δες Λουκάς 3:7-9). Ο Ιησούς κράτησε μία εξίσου σταθερή στάση ενάντια στoν φαρισαϊσμό —τους αποκάλεσε υποκριτές, «λύκους με ένδυμα προβάτου» (Ματθαίος 7:15), «ασβεστωμένους τάφους» (Ματθαίος 23:27), «φίδια» και «γεννήματα από οχιές» (Ματθαίος 23:33).
Δεν μπορούμε να λέμε πως αγαπάμε τον Θεό εάν δεν αγαπάμε τους αδελφούς μας (Α΄ Ιωάννου 2:9). Η αγάπη πρέπει να είναι «ανυπόκριτη» (Ρωμαίους 12:9). Ο υποκριτής μπορεί να δείχνει δίκαιος εξωτερικά αλλά πρόκειται για προσωπείο. Η αληθινή δικαιοσύνη προέρχεται από την εσωτερική μεταμόρφωση που πραγματοποιεί το Άγιο Πνεύμα και όχι από εξωτερική συμμόρφωση με μια σειρά κανόνων (Ματθαίος 23:5, Β΄ Κορινθίους 3:8).
Ο Ιησούς αντιμετώπισε την άλλη μορφή υποκρισίας στην επί του Όρους Ομιλία: «Και γιατί βλέπεις το ξυλαράκι που είναι στο μάτι τού αδελφού σου, ενώ το δοκάρι που είναι μέσα στο δικό σου μάτι δεν το παρατηρείς; Ή, πώς θα πεις στον αδελφό σου: Άφησε να βγάλω το ξυλαράκι από το μάτι σου, ενώ το δοκάρι είναι μέσα στο μάτι σου; Υποκριτή, βγάλε πρώτα το δοκάρι από το μάτι σου, και τότε θα δεις καθαρά για να βγάλεις το ξυλαράκι από το μάτι τού αδελφού σου» (Ματθαίος 7:3-5). Ο Ιησούς δεν διδάσκει ενάντια στην διάκριση ή στην βοήθεια που έχει ανάγκη κάποιος για να υπερνικήσει την αμαρτία· μας λέει, αντιθέτως, να μην είμαστε τόσο υπερήφανοι και πεπεισμένοι για την καλοσύνη μας ώστε να ασκούμε κριτική στους άλλους από θέση αυτοδικαίωσης. Πρέπει πρώτα να κάνουμε ενδοσκόπηση και να διορθώσουμε τα δικά μας ελαττώματα πριν ασχοληθούμε με τα «στίγματα» τών άλλων (σύγκρινε Ρωμαίους 2:1).
Κατά την διάρκεια τής διακονίας Του ο Ιησούς είχε πολλές συγκρούσεις με τους θρησκευτικούς ηγέτες των ημερών Του, τους Φαρισαίους. Οι άνθρωποι αυτοί ήταν καλοί γνώστες των Γραφών και ζηλωτές στην τήρηση κάθε γράμματος τού Νόμου (Πράξεις 26:5). Ωστόσο, όντας προσκολλημένοι στο γράμμα τού Νόμου, επιζητούσαν να βρουν παραθυράκια που τους επέτρεπαν να παραβιάσουν το πνεύμα τού Νόμου. Επιδείκνυαν, επίσης, έλλειψη συμπόνιας προς τους συνανθρώπους τους και ήταν συχνά υπερβολικά επιδεικτικοί της υποτιθέμενης πνευματικότητάς τους για να κερδίσουν έπαινο (Ματθαίος 23:5-7, Λουκάς 18:11). Ο Ιησούς αποδοκίμασε την συμπεριφορά τους χωρίς περιστροφές, επισημαίνοντας ότι «δικαιοσύνη, έλεος και πίστη» είναι περισσότερο σημαντικά από την επιδίωξη μιας τελειότητας που βασίζεται σε εσφαλμένα πρότυπα (Ματθαίος 23:23). Ο Ιησούς κατέστησε σαφές πως το πρόβλημα δεν βρισκόταν στον Νόμο αλλά στον τρόπο που οι Φαρισαίοι τον εφάρμοζαν (Ματθαίος 23:2-3). Σήμερα, η λέξη φαρισαίος έχει γίνει συνώνυμο τού υποκριτής.
Πρέπει να σημειώσουμε ότι η υποκρισία δεν ισοδυναμεί με την θέση που παίρνει κάποιος ενάντια στην αμαρτία. Για παράδειγμα, δεν συνιστά υποκρισία να διδάσκεις ότι το μεθύσι είναι αμαρτία ακόμη και όταν είσαι μεθυσμένος. Οι χριστιανοί δεν θα είμαστε τέλειοι· εξακολουθούμε να αμαρτάνουμε. Δεν είναι υποκρισία το γεγονός ότι αποτυγχάνουμε να ζήσουμε το βιβλικό πρότυπο αλλά είναι υποκρισία να λέμε ότι πιστεύουμε στον Θεό και θέλουμε να Τον υπακούμε ενώ δεν προσπαθούμε να το πράξουμε. Θα ήταν υποκρισία να διδάσκουμε ενάντια στη μέθη και την ίδια στιγμή να μεθάμε κάθε εβδομάδα. Θα ήταν επίσης υποκρισία να ενεργούμε ως εάν, επειδή συμβαίνει για μας να μην αποτελεί πρόβλημα η μέθη, έχουμε λιγότερη ανάγκη την χάρη τού Θεού από εκείνους που έχουν πρόβλημα με αυτήν.
Ως παιδιά τού Θεού οφείλουμε να αγωνιζόμαστε για την αγιότητα (Α΄ Πέτρου 1:16). Πρέπει να «αποστρεφόμαστε το πονηρό» και να «προσκολλούμαστε στο αγαθό» (Ρωμαίους 12:9). Δεν πρέπει ποτέ να υπονοούμε αποδοχή τής αμαρτίας, ιδιαιτέρως στην δική μας ζωή. Όλα όσα κάνουμε πρέπει να είναι συνεπή με ό,τι πιστεύουμε και με το ποιοι είμαστε εν Χριστώ. Η ηθοποιία έχει νόημα στη θεατρική σκηνή, όχι στην πραγματική ζωή.
English
«Τι αναφέρει η Αγία Γραφή περί υποκρισίας;»
