Ερώτηση
Ποιοι ήσαν οι πρώτοι εκκλησιαστικοί Πατέρες;
Απάντηση
Οι πρώτοι εκκλησιαστικοί Πατέρες ταξινομούνται σε τρεις βασικές κατηγορίες: αποστολικοί Πατέρες, οι προ-Νίκαιας Πατέρες και οι μετά-Νίκαια Πατέρες. Οι αποστολικοί Πατέρες ήσαν πιστοί του Χριστού όπως ο Κλήμης Ρώμης που ήταν σύγχρονος των αποστόλων, και πιθανότατα διδάχθηκαν από αυτούς, μεταφέροντας την παράδοση και διδασκαλία των ίδιων των αποστόλων. Ο Λίνος, που αναφέρεται στην Β΄ Τιμόθεον 4:21, έγινε επίσκοπος Ρώμης μετά το μαρτύριο του Πέτρου και ο Κλήμης ανέλαβε απ' αυτόν. Και οι δύο (Λίνος και Κλήμης) συνεπώς θεωρούνται αποστολικοί Πατέρες. Φαίνεται όμως πως δεν έχουν διασωθεί γραπτά του Λίνου ενώ έχουν διασωθεί αρκετά κείμενα του Κλήμη. Οι αποστολικοί Πατέρες στην πλειονότητά τους θα είχαν αποχωρήσει από το γήινο σκηνικό με την έναρξη του δεύτερου αιώνα, εκτός από εκείνους που θα ήσαν μαθητές του Ιωάννη, όπως ο Πολύκαρπος. Η παράδοση λέει πως ο απόστολος Ιωάννης πέθανε στην Έφεσο γύρω στο 98 μ.Χ.
Τους αποστολικούς Πατέρες ακολούθησαν οι Πατέρες που έζησαν και έδρασαν ως τη Σύνοδο της Νίκαιας (προ-Νίκαιας), το 325 μ.Χ. Τέτοιοι ήσαν ο Ειρηναίος, ο Ιγνάτιος και ο Ιουστίνος ο μάρτυρας.
Κατόπιν έχουμε τους μετά τη Νίκαια (325 μ.Χ.) εκκλησιαστικούς Πατέρες. Αυτοί ήσαν άνδρες ονομαστοί όπως ο Αυγουστίνος, επίσκοπος Ιππώνος, που συχνά αποκαλείται Πατέρας της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας ένεκα του μεγάλου έργου του στην εκκλησιαστική δογματική· ο Χρυσόστομος, γνωστός για τις εξαιρετικές του ρητορικές ικανότητες και ο Ευσέβιος που έγραψε ιστορία της εκκλησίας από τη γέννηση του Ιησού ως το 324 μ.Χ., έναν χρόνο πριν τη Σύνοδο της Νίκαιας. Συγκαταλέγεται στους μετά τη Νίκαια Πατέρες καθώς έγραψε την ιστορία του αφού έλαβε χώρα η Σύνοδος της Νίκαιας. Άλλοι Πατέρες της ίδιας περιόδου ήταν ο Ιερώνυμος που μετέφρασε την ελληνική Καινή Διαθήκη στη λατινική γλώσσα (Βουλγάτα), και ο Αμβρόσιος, στον οποίο κατά μεγάλο μέρος οφείλεται η μεταστροφή του αυτοκράτορα Κωνσταντίνου στον Χριστιανισμό.
Τι λοιπόν πίστευαν οι εκκλησιαστικοί Πατέρες; Οι αποστολικοί Πατέρες έδειξαν μεγάλο ενδιαφέρον για την ακριβή διακήρυξη του ευαγγελίου, όπως ακριβώς έκαναν οι ίδιοι οι απόστολοι. Δεν τους ενδιέφερε η διαμόρφωση θεολογικών δογμάτων καθώς το ευαγγέλιο που είχαν διδαχθεί από τους αποστόλους ήταν γι' αυτούς εντελώς επαρκές. Οι αποστολικοί Πατέρες είχαν τον ίδιο τον ζήλο των αποστόλων στο να εκθέσουν και ξεριζώσουν κάθε ψευδή διδασκαλία που ανέκυπτε στην πρώτη εκκλησία. Η ορθοδοξία του μηνύματος διατηρήθηκε ένεκα της επιθυμίας των αποστολικών Πατέρων να μείνουν πιστοί στο Ευαγγέλιο που διδάχθηκαν από τους αποστόλους.
Οι προ-Νίκαιας Πατέρες επίσης προσπάθησαν να μείνουν πιστοί στο ευαγγέλιο αλλά είχαν μια πρόσθετη ανησυχία. Τώρα κυκλοφορούσαν αρκετά ψευδεπίγραφα κείμενα που ισχυρίζονταν πως κατέχουν την ίδια βαρύτητα με τα καθιερωμένα κείμενα του Παύλου, του Πέτρου και του Λουκά. Ο λόγος ανησυχίας για την ύπαρξη αυτών των ψευδεπίγραφων ήταν προφανής. Αν το Σώμα του Χριστού μπορούσε να πεισθεί να δεχθεί ένα ψευδές κείμενο, τότε η πλάνη θα εισχωρούσε στην εκκλησία. Έτσι, οι προ-Νίκαιας Πατέρες διέθεσαν αρκετό από τον χρόνο τους υπερασπιζόμενοι τη χριστιανική πίστη έναντι της ψευδούς διδασκαλίας, και είναι αυτό που οδήγησε στην αρχική διαμόρφωση της αποδεκτής εκκλησιαστικής δογματικής.
Οι μετά την Νίκαια Πατέρες είχαν την αποστολή να υπερασπιστούν το ευαγγέλιο έναντι όλων των ειδών των αιρέσεων. Έτσι οι Πατέρες αυτοί έδειξαν έντονο ενδιαφέρον σε μεθόδους υπεράσπισης του ευαγγελίου και λιγότερο στη διάδοσή του στην αληθή και καθαρή μορφή του. Ως αποτέλεσμα, άρχισαν να εκτρέπονται από την ορθή πίστη που αποτελούσε το σήμα κατατεθέν των αποστολικών Πατέρων. Αυτός ήταν ο αιώνας των θεολόγων και των ατελείωτων συζητήσεων πάνω σε μυστηριακά ζητήματα όπως, «πόσοι άγγελοι μπορούν να χορεύουν στο κεφάλι μιας καρφίτσας;»
Οι πρώτοι εκκλησιαστικοί Πατέρες αποτελούν ένα παράδειγμα του τι σημαίνει ν' ακολουθείς τον Χριστό και να υπερασπίζεσαι την αλήθεια. Κανένας τους δεν ήταν τέλειος, όπως ακριβώς εμείς δεν είμαστε τέλειοι. Κάποιοι από τους πρώτους εκκλησιαστικούς Πατέρες κρατούσαν πεποιθήσεις που πολλοί χριστιανοί σήμερα θεωρούν εσφαλμένες. Η ρίζα αυτού που έφτασε τελικά να διαμορφωθεί σε Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία βρίσκεται στα γραπτά κείμενα των μετά τη Νίκαια Πατέρων. Ενώ αποκομίζουμε γνώση και διορατικότητα μελετώντας τους πρώτους εκκλησιαστικούς Πατέρες, η πίστη μας πρέπει να στηρίζεται απολύτως στον λόγο του Θεού και όχι στα γραπτά των πρώτων χριστιανών ηγετών. Μόνον ο λόγος του Θεού είναι αλάνθαστος οδηγός της πίστης και της πρακτικής.
English
Ποιοι ήσαν οι πρώτοι εκκλησιαστικοί Πατέρες;
