Ερώτηση
Τι λέει η Αγία Γραφή για τα παθήματα;
Απάντηση
Από όλες τις προκλήσεις που αφορούν τον χριστιανισμό στους σύγχρονους καιρούς, ίσως η πλέον δύσκολη είναι το πρόβλημα των παθημάτων. Πώς μπορεί ο Θεός της αγάπης να επιτρέπει να πάσχει ο κόσμος που δημιούργησε; Για κείνους που έχουν υπομείνει πολλά παθήματα, το ζήτημα δεν είναι μόνο φιλοσοφικό αλλά βαθιά και συναισθηματικά προσωπικό. Πώς το αντιμετωπίζει η Αγία Γραφή; Μας δίνει η Γραφή κάποια παραδείγματα παθημάτων και κάποιες ενδείξεις για την αντιμετώπισή τους;
Η Αγία Γραφή είναι εντυπωσιακά πραγματική όπου μιλάει για το πρόβλημα της αντοχής στα παθήματα. Η Γραφή αφιερώνει ένα ολόκληρο βιβλίο που καταπιάνεται με το πρόβλημα αυτό. Το βιβλίο αυτό αφορά έναν άνθρωπο που τον έλεγαν Ιώβ. Ξεκινά με μια σκηνή στον Ουρανό, που αποτελεί το υπόβαθρο της ιστορίας των παθημάτων του Ιώβ, για να την αντιληφθεί ο αναγνώστης. Ο Ιώβ πάσχει διότι ο Διάβολος αμφισβήτησε μπροστά στον Θεό την ακεραιότητα του Ιώβ. Απ' όσο γνωρίζουμε, ο Ιώβ και οι φίλοι του δεν γνώριζαν την αιτία του ζητήματος. Συνεπώς, δεν μας εκπλήσσει ότι όλοι αγωνίζονται να εξηγήσουν τα πάθη του Ιώβ έχοντας άγνοια, μέχρις ότου ο Ιώβ τελικά αναπαύεται σε τίποτ' άλλο παρά στην πιστότητα του Θεού και στην ελπίδα της λύτρωσης που Εκείνος θα φέρει. Ούτε ο Ιώβ ούτε οι φίλοι του αντιλήφθηκαν τότε τους λόγους των παθημάτων του. Πραγματικά, όταν ο Ιώβ τελικά έρχεται αντιμέτωπος με τον Θεό, μένει σιωπηλός. Η σιωπή του δεν υποβαθμίζει κατά κανένα τρόπο τον έντονο πόνο του και την απώλεια που με υπομονή βάσταξε. Υπογραμμίζει, μάλλον, τη σπουδαιότητα της πίστης στον Θεό και στα σχέδιά Του, ενώ πάσχει κι ενώ δεν γνωρίζει ποια είναι αυτά τα σχέδια. Τα παθήματα, όπως όλες οι άλλες ανθρώπινες εμπειρίες, κατευθύνονται από την κυρίαρχη σοφία του Θεού. Στο τέλος, μαθαίνουμε ότι ενδέχεται να μην γνωρίσουμε ποτέ τον συγκεκριμένο λόγο της ταλαιπωρίας μας αλλά πρέπει να εμπιστευόμαστε τον κυρίαρχο Θεό μας. Αυτή είναι η πραγματική απάντηση για τα παθήματα.
Ένα άλλο βιβλικό παράδειγμα παθημάτων είναι η ιστορία του Ιωσήφ, στο βιβλίο της Γένεσης. Ο Ιωσήφ πουλήθηκε ως δούλος από τ' αδέλφια του. Στην Αίγυπτο κατηγορήθηκε ψευδώς και φυλακίστηκε. Ως αποτέλεσμα των παθημάτων του Ιωσήφ και της καρτερικότητάς του, με τη χάρη και τη δύναμη του Θεού, ο Ιωσήφ αργότερα προωθήθηκε στη θέση του άρχοντα της Αιγύπτου, μόλις δεύτερος μετά τον Φαραώ. Βρίσκεται σε θέση που προμηθεύει τα έθνη με τροφές στη διάρκεια μιας περιόδου πείνας, ακόμη και τη δική του οικογένεια, τ' αδέλφια του που τον πούλησαν για δούλο. Το μήνυμα της ιστορίας αυτής συνοψίζεται στα λόγια που απευθύνει στ' αδέλφια του στη Γένεση 50:19-21: «Ο Ιωσήφ τούς είπε: «Μη φοβάστε! Μήπως εγώ μπορώ ν' αντικαταστήσω το Θεό; Εσείς σκεφτήκατε να μου κάνετε κακό, ο Θεός όμως το μετέτρεψε σε καλό, για να κάνω αυτό που γίνεται σήμερα, να διατηρήσω δηλαδή στη ζωή έναν πολυάριθμο λαό. Τώρα λοιπόν μη φοβάστε! Εγώ θα σας συντηρήσω εσάς και τα παιδιά σας». Έτσι τους παρηγόρησε μιλώντας τους στοργικά.»
Το Ρωμαίους 8:28 περιέχει λόγια παρηγοριάς για κείνους που υπομένουν κακουχίες και ταλαιπωρίες: «Είμαστε βέβαιοι ότι, αν αγαπά κανείς το Θεό, ο Θεός κάνει τα πάντα να συντελούν στο καλό του. Αυτό ισχύει για όσους κάλεσε ο Θεός σύμφωνα με το λυτρωτικό του σχέδιο.» Ο Θεός στην πρόνοιά Του ενορχηστρώνει κάθε γεγονός στη ζωή μας –ακόμη και τα παθήματα, τους πειρασμούς και την αμαρτία- για να πραγματοποιήσει το προσωρινό και αιώνιο συμφέρον μας.
Ο ψαλμωδός Δαβίδ υπέμεινε πολλή ταλαιπωρία στις μέρες του, κι αυτό εκφράζεται στην ποίηση του που ως συλλογή συμπεριλαμβάνεται στο βιβλίο των Ψαλμών. Στον Ψαλμό 22, ακούμε την αγωνία του Δαβίδ: «Θεέ μου, Θεέ μου, γιατί με εγκατέλειψες; γιατί στέκεις μακριά και δε με σώζεις; γιατί τα λόγια της κραυγής μου δεν ακούς; Θεέ μου, σου κράζω όλη τη μέρα, μα εσύ δεν αποκρίνεσαι· φωνάζω και τη νύχτα, μα να ησυχάσω δεν μπορώ. Αλλά εσύ 'σαι ο Άγιος κι είσαι πάντα εκείνος που ο Ισραήλ δοξολογεί. Σ' εσένα ελπίσανε οι πρόγονοί μας· ελπίσαν και τους ελευθέρωσες. Σ' εσένα φώναξαν με δύναμη και σώθηκαν· σ' εσένα ελπίσανε και δεν ντροπιάστηκαν. Αλλά εγώ είμαι σκουλήκι κι όχι άνθρωπος· ανθρώπου παρωδία και λαού απόδιωγμα. Με ειρωνεύεται καθένας που με βλέπει· ζαρώνουνε τα χείλη τους, κουνάνε το κεφάλι: «Κατέφυγε στον Κύριο», λένε, «ας τον σώσει· ας τον λυτρώσει, αφού τον αγαπάει». (ΝΜΒ)
Παραμένει μυστήριο για τον Δαβίδ το γιατί ο Θεός δεν επενέβαινε να θέσει τέλος στην ταλαιπωρία του και στον πόνο του. Βλέπει τον Θεό ενθρονισμένο, ως τον Άγιο, τη δόξα του Ισραήλ. Ο Θεός ζει στον Ουρανό όπου όλα είναι καλά, όπου δεν υπάρχουν δάκρυα ή φόβος, πείνα ή μίσος. Τι γνωρίζει ο Θεός από όλα όσα υποφέρουν οι άνθρωποι; Ο Δαβίδ συνεχίζει να παραπονιέται γιατί «Σκύλοι με κύκλωσαν,
κακοποιών φατρία μ' έβαλε στη μέση· ξεσκίσανε τα χέρια και τα πόδια μου. Μπορούν να μετρηθούν όλα τα κόκαλά μου· κι εκείνοι με κοιτάζουνε. Τα ρούχα μου μοιράζουν μεταξύ τους και ρίχνουν κλήρο για τη φορεσιά μου.»
Απάντησε ποτέ ο Θεός στον Δαβίδ; Ναι, πολλούς αιώνες αργότερα, ο Δαβίδ έλαβε απάντηση. Σχεδόν χίλια χρόνια αργότερα, ένας απόγονος του Δαβίδ που ονομαζόταν Ιησούς εκτελέστηκε πάνω σ' ένα λόφο, στον Γολγοθά. Πάνω σ' ένα σταυρό, ο Ιησούς υπέμεινε το πάθος και τη ντροπή του προγόνου Του. Τα χέρια και τα πόδια του Χριστού τρυπήθηκαν. Τα ιμάτια του Χριστού διαμοιράστηκαν μεταξύ των εχθρών Του. Τον κοίταζαν και τον χλεύαζαν. Στην πραγματικότητα είναι ο Χριστός που πρόφερε τα λόγια με τα οποία ο Δαβίδ αρχίζει αυτόν τον Ψαλμό: «Θεέ μου, Θεέ μου, γιατί με εγκατέλειψες;» κι έτσι ταυτίζει τον Εαυτό Του με την ταλαιπωρία του Δαβίδ.
Ο Χριστός, ο αιώνιος Γιος του Θεού, στον οποίον το πλήρωμα της θεότητας κατοικεί, έζησε στη γη ως άνθρωπος και υπέμεινε πείνα, δίψα, πειρασμό, ντροπή, διωγμό, γυμνότητα, πένθος, προδοσία, κοροϊδία, αδικία και θάνατο. Συνεπώς, βρίσκεται στη θέση να εκπληρώσει τη λαχτάρα του Ιώβ: «Τουλάχιστον αν υπήρχε ανάμεσά μας διαιτητής, το χέρι του να βάλει πάνω και στους δυο μας και να μας κρίνει! Τότε πια θα 'παυε ο Θεός να με χτυπά και δε θα τον φοβόμουν, θα του μιλούσα θαρρετά.
Μα στην περίπτωσή μου, αυτός κρατάει την εξουσία κι εγώ είμαι μόνος με το δίκιο μου.» (Ιώβ 9:33-35).
Ο χριστιανικός θεϊσμός είναι στην πραγματικότητα η μόνη κοσμοθεωρία η οποία μπορεί με συνέπεια να έχει νόημα στο πρόβλημα του κακού και των παθημάτων. Οι χριστιανοί υπηρετούν έναν Θεό που έχει ζήσει εδώ στη γη και έχει υποστεί τραύμα, πειρασμό, πένθος, μαρτύριο, πείνα, δίψα, διωγμό, ακόμη και εκτέλεση. Ο σταυρός του Χριστού μπορεί να θεωρηθεί ως η απόλυτη εκδήλωση της δικαιοσύνης του Θεού. Όταν ο Θεός ερωτάται πόσο πολύ νοιάζεται για το πρόβλημα του κακού και των παθημάτων, μπορεί να δείξει στον Σταυρό και να πει, «τόσο πολύ». Ο Χριστός γεύθηκε την απόρριψη από τον Θεό και είπε, «Θεέ μου, Θεέ μου, γιατί με εγκατέλειψες;» Βίωσε τα ίδια παθήματα που βιώνουν πολλοί άνθρωποι σήμερα, που αισθάνονται απομονωμένοι από την εύνοια και την αγάπη του Θεού.
English
Τι λέει η Αγία Γραφή για τα παθήματα;
