Ερώτηση
Διδάσκει το Πράξεις 2:38 ότι το βάπτισμα είναι αναγκαίο για τη σωτηρία;
Απάντηση
Πράξεις 2:38, «Και ο Πέτρος είπε σ' αυτούς: Να μετανοήσετε, και κάθε ένας από σας να βαπτιστεί στο όνομα του Ιησού Χριστού, σε (εἰς) άφεση αμαρτιών· και θα λάβετε τη δωρεά του Αγίου Πνεύματος.» Καταλαβαίνουμε τι διδάσκει κάθε ένα εδάφιο και κάθε μία περικοπή όταν το φιλτράρουμε με ό,τι γνωρίζουμε πως διδάσκει η Αγία Γραφή πάνω στο θέμα που διαπραγματεύεται. Στο θέμα του βαπτίσματος και της σωτηρίας, η Γραφή είναι σαφής πως η σωτηρία δίδεται δια της χάρης του Θεού μέσω της πίστης στον Ιησού Χριστό και όχι μέσω των οιωνδήποτε έργων, συμπεριλαμβανομένου του βαπτίσματος (Εφεσίους 2:8-9). Έτσι, κάθε ερμηνεία που καταλήγει στο συμπέρασμα ότι το βάπτισμα, ή κάποιο άλλο έργο, είναι αναγκαίο για τη σωτηρία, είναι εσφαλμένη. Για περισσότερες πληροφορίες, σε καλούμε να διαβάσεις στην ιστοσελίδα μας την ερώτηση «Σωζόμαστε μόνο με την πίστη, ή με την πίστη συμπεριλαμβανομένου και των πράξεων;»
Γιατί, τότε, κάποιοι συμπεραίνουν πως πρέπει να βαπτιστούμε προκειμένου να σωθούμε; Συχνά η συζήτηση περιστρέφεται γύρω από την πρόθεση «εἰς», στην παραπάνω περικοπή, για το αν διδάσκει την αναγκαιότητα του βαπτίσματος ή όχι. Αυτοί που πιστεύουν πως το βάπτισμα είναι αναγκαίο για σωτηρία, βιάζονται να δείξουν το εδάφιο αυτό και το γεγονός πως λέει «βαπτισθήτω ἕκαστος ὑμῶν ἐπὶ τῷ ὀνόματι Ἰησοῦ Χριστοῦ εἰς ἄφεσιν τῶν ἁμαρτιῶν ὑμῶν», υποθέτοντας πως η πρόθεση «εἰς» σημαίνει «ώστε να λάβετε». Η μετάφραση της Βιβλικής Εταιρείας μεταφράζει τη φράση ως εξής: «για να συγχωρηθούν οι αμαρτίες σας». Είναι όμως πολλές οι σημασίες της λέξης «εἰς».
Ως παράδειγμα, όταν κάποιος λέει, «πάρε δύο ασπιρίνες για τον πονοκέφαλό σου», είναι προφανές στον καθένα πως τα λόγια αυτά δεν σημαίνουν, «πάρε δύο ασπιρίνες ώστε ν' αποκτήσεις πονοκέφαλο» αλλά «πάρε δύο ασπιρίνες διότι ήδη έχεις πονοκέφαλο». Υπάρχουν τρεις πιθανές σημασίες της λέξης «εἰς» που μπορούν να ταιριάξουν στο πλαίσιο του Πράξεις 2:38: 1 –«για να συγχωρεθούν», 2 –«επειδή έχουν συγχωρεθεί» ή 3 –«αναφορικά με την άφεση, ή σε σχέση με την άφεση». Καθώς και οι τρεις σημασίες ταιριάζουν στο πλαίσιο του κειμένου, απαιτείται περαιτέρω μελέτη για ν' αποφασίσουμε ποια από τις τρεις είναι η σωστή.
Χρειάζεται να ξεκινήσουμε από το αρχικό κείμενο και τη σημασία της πρόθεσης εἰς. Είναι μια κοινή λέξη που χρησιμοποιείται 1774 φορές στην Καινή Διαθήκη και μεταφράζεται ποικιλοτρόπως. Επαναλαμβάνουμε λοιπόν πως υπάρχουν δύο ή τρεις πιθανές σημασίες της φράσης, εκ των οποίων η μία φαίνεται να υποστηρίζει την αναγκαιότητα του βαπτίσματος για σωτηρία ενώ οι άλλες δεν την υποστηρίζουν. Ενώ και οι δύο σημασίες της λέξης εἰς βρίσκονται σε διάφορα σημεία της Γραφής, επιφανείς καθηγητές της ελληνικής γλώσσας, όπως ο A. T. Robertson και ο J. R. Mantey έχουν υποστηρίξει πως η πρόθεση εἰς στις Πράξεις 2:38 θα πρέπει να μεταφραστεί «ένεκα της» ή «αναφορικά με» και όχι «για να» ή «με σκοπό να».
Ένα παράδειγμα του πώς η πρόθεση αυτή χρησιμοποιείται σε άλλα σημεία της Γραφής, έχουμε στον Ματθαίο 12:41 όπου η πρόθεση εἰς επικοινωνεί το «αποτέλεσμα» μιας πράξης. Λέει εδώ πως οι άνθρωποι της Νινευή «μετενόησαν εἰς τὸ κήρυγμα Ἰωνᾶ — μετανόησαν όταν άκουσαν το κήρυγμα του Ιωνά» (κείμενο — ΝΜΒ). Εδώ είναι καθαρό πως οι άνθρωποι μετανόησαν «εξαιτίας του» ή «ως αποτέλεσμα του» κηρύγματος του Ιωνά. Κατά τον ίδιο τρόπο είναι πιθανό το Πράξεις 2:38 να επικοινωνεί το γεγονός πως έπρεπε να βαπτιστούν «ως αποτέλεσμα της» ή «ένεκα της» άφεσης των αμαρτιών που ήδη είχαν λάβει διότι είχαν ήδη πιστέψει (Ιωάννης 1:12, Ιωάννης 3:14-18, Ιωάννης 5:24, Ιωάννης 11:25-26, Πράξεις 10:43, Πράξεις 13:39, Πράξεις 16:31, Πράξεις 26:18, Ρωμαίους 10:9, Εφεσίους 1:12-14). Η ερμηνεία αυτή είναι επίσης συνεπής με το μήνυμα του Πέτρου που περιέχεται σε δύο ακόλουθα γεγονότα, όπου ο Πέτρος απευθύνεται σε απίστους και συνδέει την άφεση των αμαρτιών με τη μετάνοια και την πίστη στον Χριστό, χωρίς ν' αναφέρει διόλου το βάπτισμα (Πράξεις 3:17-26, Πράξεις 4:8-12).
Εκτός από το Πράξεις 2:38, υπάρχουν άλλα τρία εδάφια όπου η πρόθεση εἰς χρησιμοποιείται σε συνδυασμό με τη λέξη «βαπτίζω» ή «βάπτισμα». Η πρώτη βρίσκεται στον Ματθαίο 3:11, «βαπτίζω ἐν ὕδατι εἰς μετάνοιαν — σας βαπτίζω με νερό για μετάνοια» (κείμενο – ΛΟΓΟΥ). Σίγουρα εδώ η πρόθεση εἰς δεν μπορεί να σημαίνει «για να λάβετε». Δεν βαπτίζονταν ώστε να λάβουν μετάνοια αλλά βαπτίζονταν επειδή είχαν μετανοήσει. Το δεύτερο εδάφιο είναι το Ρωμαίους 6:3 όπου έχουμε τη φράση «εἰς τὸν θάνατον αὐτοῦ ἐβαπτίσθημεν — βαπτιστήκαμε στον θάνατό του». Κι εδώ ταιριάζει η σημασία «ένεκα του» ή «σε σχέση με». Το τρίτο και τελευταίο εδάφιο είναι το Α΄ Κορινθίους 10:2 και η φράση «εἰς τὸν Μωϋσῆν ἐβαπτίσθησαν ἐν τῇ νεφέλῃ καὶ ἐν τῇ θαλάσσῃ — κι όλοι βαφτίστηκαν ως ακόλουθοι του Μωυσή στη νεφέλη και στη θάλασσα» (κείμενο – ΛΟΓΟΥ). Κι εδώ, εἰς δεν μπορεί να σημαίνει «για να λάβουν» διότι οι Ισραηλίτες δεν βαπτίστηκαν για να λάβουν τον Μωυσή ως ηγέτη των αλλά επειδή ήταν ηγέτης τους και τους είχε οδηγήσει έξω από την Αίγυπτο. Αν είμαστε συνεπείς με τον τρόπο που η πρόθεση εἰς χρησιμοποιείται σε συνδυασμό με το βάπτισμα, θα πρέπει να συμπεράνουμε πως το Πράξεις 2:38 αναφέρεται στο βάπτισμα τους «επειδή» είχαν λάβει άφεση αμαρτιών. Κάποια άλλα εδάφια που η πρόθεση εἰς δεν σημαίνει «για να λάβω» είναι τα Ματθαίος 28:19, Α΄ Πέτρου 3:21, Πράξεις 19:3, Α΄ Κορινθίους 1:15, και 12:13.
Η μαρτυρία της γραμματικής σχετικά με αυτό το εδάφιο και την πρόθεση εἰς είναι σαφής πως ενώ και οι δύο απόψεις ταιριάζουν με το πλαίσιο και το εύρος των εννοιών της περικοπής, η πλειονότητα της μαρτυρίας δείχνει πως η καλύτερη δυνατή μετάφραση της πρόθεσης εἰς σ' αυτό το πλαίσιο είναι είτε «ένεκα της» ή «σε σχέση με» και όχι «για να λάβουν». Συνεπώς το Πράξεις 2:38, όταν ερμηνευτεί σωστά, δεν διδάσκει πως το βάπτισμα είναι αναγκαίο για τη σωτηρία.
Εκτός από την ακριβή σημασία της πρόθεσης που μπορεί να μεταφραστεί «για» στο εν λόγω εδάφιο, υπάρχει μια άλλη γραμματική παρατήρηση που πρέπει να λάβουμε υπ' όψιν μας –η αλλαγή από το δεύτερο στο τρίτο πρόσωπο μεταξύ των ρημάτων και των αντωνυμιών. Για παράδειγμα, στην εντολή του Πέτρου να μετανοήσουν και βαπτιστούν, το ρήμα μετανοήσατε είναι στο δεύτερο πρόσωπο πληθυντικού, ενώ το ρήμα βαπτισθήτω είναι στο τρίτο πρόσωπο ενικού. Η παρατήρηση αυτή συνδυασμένη με το γεγονός ότι η αντωνυμία ὑμῶν στη φράση «εἰς ἄφεσιν τῶν ἁμαρτιῶν ὑμῶν» είναι επίσης δεύτερο πρόσωπο πληθυντικού, μας οδηγεί σε μια σημαντική διάκριση που γίνεται και μας βοηθάει ν' αντιληφθούμε καλύτερα την περικοπή. Το αποτέλεσμα της αλλαγής από δεύτερο πρόσωπο πληθυντικού στο τρίτο πρόσωπο ενικού και ξανά πίσω, φαίνεται να συνδέει ευθέως τη φράση «ἄφεσιν τῶν ἁμαρτιῶν ὑμῶν» με την εντολή «μετανοήσατε». Συνεπώς, όταν λάβουμε υπ' όψιν μας την αλλαγή του προσώπου και του αριθμού, έχουμε, ουσιαστικά, «Εσείς (πληθυντικός) μετανοήστε για την άφεση των αμαρτιών σας (πληθυντικός), και κάθε ένας (ενικός) από σας να βαπτιστεί (ενικός)». Ή, για να το πούμε πιο συγκεκριμένα: «Όλοι εσείς μετανοήστε για την άφεση όλων των αμαρτιών σας κι ο καθένας σας να βαπτιστεί».
Ένα άλλο σφάλμα που γίνεται απ' όσους πιστεύουν πως το Πράξεις 2:38 διδάσκει πως το βάπτισμα απαιτείται για τη σωτηρία είναι αυτό που μερικές φορές αποκαλείται η αρνητική συμπερασματική πλάνη. Με απλά λόγια λέει αυτή πως επειδή μια πρόταση είναι αληθής, δεν μπορούμε να υποθέσουμε πως όλες οι αρνήσεις (ή οι αντιθέσεις) αυτής της πρότασης είναι αληθείς. Με άλλα λόγια, επειδή το Πράξεις 2:38 λέει «μετανοήστε και καθένας από σας να βαπτιστεί …για την άφεση των αμαρτιών … τη δωρεά του Αγίου Πνεύματος», δεν σημαίνει πως αν κάποιος μετανοήσει αλλά δεν βαπτιστεί, ότι δεν θα λάβει την άφεση των αμαρτιών του ή τη δωρεά του Αγίου Πνεύματος.
Υπάρχει σημαντική διαφορά μεταξύ μιας κατάστασης σωτηρίας και ενός προαπαιτούμενο για σωτηρία. Η Γραφή είναι σαφής πως η πίστη είναι και κατάσταση και προαπαιτούμενο αλλά δεν μπορεί να ειπωθεί το ίδιο για το βάπτισμα. Η Γραφή δεν λέει πως αν κάποιος δεν βαπτιστεί δεν θα σωθεί. Μπορεί κάποιος να προσθέσει διάφορες καταστάσεις στην πίστη (η οποία απαιτείται) και το πρόσωπο να σωθεί. Για παράδειγμα, αν κάποιος πιστεύει, έχει βαπτιστεί, πηγαίνει στην εκκλησία και δίνει στους φτωχούς θα σωθεί. Το νοητικό σφάλμα εντοπίζεται όταν κάποιος υποθέτει πως όλες οι άλλες καταστάσεις (βάπτισμα, εκκλησιασμός, ελεημοσύνη) απαιτούνται προκειμένου κάποιος να σωθεί. Ενώ μπορούν ν' αποτελούν μαρτυρία σωτηρίας, δεν αποτελούν προαπαιτούμενο προς σωτηρία. (Για μια ολοκληρωμένη εξήγηση αυτής της λογικής πλάνης, σε καλούμε να δεις στην ιστοσελίδα μας την Ερώτηση: «Διδάσκει το Μάρκος 16:16 πως το βάπτισμα είναι αναγκαίο για τη σωτηρία;»)
Το γεγονός ότι το βάπτισμα δεν είναι αναγκαίο για να λάβει κάποιος άφεση αμαρτιών και τη δωρεά του Αγίου Πνεύματος, μπορεί, επίσης, να γίνει φανερό απλά και μόνο διαβάζοντας παρακάτω την αφήγηση του βιβλίου των Πράξεων. Στις Πράξεις 10:43, ο Πέτρος λέει στον Κορνήλιο πως "διαμέσου του ονόματός του θα λάβει άφεση αμαρτιών καθένας που πιστεύει σ' αυτόν» (παρακαλώ σημείωσε πως σ' αυτό το σημείο δεν έχει αναφερθεί τίποτα σχετικά με το βάπτισμα αλλά ο Πέτρος συνδέει την πίστη στον Χριστό με τη λήψη άφεσης αμαρτιών). Το επόμενο που συμβαίνει είναι πως «Ενώ ο Πέτρος ακόμα μιλούσε αυτά τα λόγια, το Πνεύμα το Άγιο ήρθε επάνω σε όλους αυτούς που άκουγαν τον λόγο» (Πράξεις 10:44). Ο Κορνήλιος και οι οικείοι του βαπτίστηκαν αφού πίστεψαν και συνεπώς έλαβαν άφεση αμαρτιών και τη δωρεά του Αγίου Πνεύματος (Πράξεις 10:47-48). Το πλαίσιο και η περικοπή το δείχνουν καθαρά· ο Κορνήλιος και οι οικείοι του έλαβαν άφεση αμαρτιών και το Άγιο Πνεύμα πριν βαπτιστούν. Στην πραγματικότητα, ο λόγος που ο Πέτρος επέτρεψε τη βάπτισή τους ήταν η μαρτυρία πως είχαν λάβει το Άγιο Πνεύμα όπως εκείνος και οι άλλοι Ιουδαίοι πιστοί στην αρχή: «Μήπως μπορεί κανείς να εμποδίσει το νερό, ώστε να μη βαπτιστούν αυτοί, οι οποίοι έλαβαν το Πνεύμα το Άγιο όπως κι εμείς;»
Συμπερασματικά, το Πράξεις 2:38 δεν διδάσκει ότι το βάπτισμα είναι προαπαιτούμενο της σωτηρίας. Ενώ το βάπτισμα είναι σημαντικό ως σημάδι πως κάποιος έχει δικαιωθεί δια της πίστης και ως δημόσια ομολογία πίστης στον Χριστό και ότι ανήκει στο τοπικό σώμα των πιστών, δεν είναι μέσο για την άφεση των αμαρτιών. Η Γραφή πολύ καθαρά διδάσκει πως σωζόμαστε με τη χάρη του Θεού μόνο, μέσω της πίστης μόνο, στον Χριστό μόνο (Ιωάννης 1:12, 3:16, Πράξεις 16:31, Ρωμαίους 3:21-30, Ρωμαίους 4:5, 10:9-10, Εφεσίους 2:8-10, Φιλιππησίους 3:9, Γαλάτας 2:16).
English
Διδάσκει το Πράξεις 2:38 ότι το βάπτισμα είναι αναγκαίο για τη σωτηρία;
