Ερώτηση
Τι είναι το Στοίχημα τού Πασκάλ;
Απάντηση
Το Στοίχημα τού Πασκάλ έλαβε το όνομά του από τον Γάλλο φιλόσοφο και μαθηματικό τού 17ου αιώνα Blaise Pascal. Ένα από τα πλέον φημισμένα έργα τού Πασκάλ είναι οι «Σκέψεις», που δημοσιεύθηκε μετά θάνατον το 1670. Είναι σ’ αυτό το έργο που βρίσκουμε ό,τι είναι γνωστό ως Στοίχημα τού Πασκάλ.
Η κεντρική ιδέα τού Στοιχήματος είναι, σύμφωνα με τον Πασκάλ, πως δεν μπορεί κάποιος να έρθει σε γνώση τής ύπαρξης τού Θεού διαμέσου τής λογικής μόνο, έτσι, το σοφό πράγμα που έχεις να κάνεις είναι να ζήσεις την ζωή σου ως εάν ο Θεός πραγματικά υπάρχει, διότι μια τέτοια ζωή έχει να κερδίσει τα πάντα και τίποτα να χάσει. Αν ζούμε ωσάν να υπάρχει Θεός, και πραγματικά υπάρχει, έχουμε κερδίσει τον Ουρανό. Αν δεν υπάρχει, δεν έχουμε χάσει τίποτα. Αν, από την άλλη πλευρά, ζούμε ωσάν να μην υπάρχει Θεός ενώ πραγματικά υπάρχει, έχουμε κερδίσει την κόλαση ως τιμωρία, κι έχουμε χάσει τον Ουρανό και την μακαριότητα. Αν κάποιος αξιολογήσει τις επιλογές, η λογική επιλογή να ζήσουμε ως εάν υπάρχει Θεός είναι ξεκάθαρα η καλύτερη από τις δυνατές επιλογές. Ο Πασκάλ πρότεινε ακόμη ότι μερικοί μπορεί, προς καιρόν, να μην έχουν την ικανότητα να πιστέψουν στον Θεό. Σε μια τέτοια περίπτωση, θα πρέπει να ζει κάποιος ωσάν να είχε οπωσδήποτε πίστη. Ισως, ζώντας όπως ένας που έχει πίστη, μπορεί να οδηγήσει κάποιον να έρθει πραγματικά στην πίστη.
Εχουν υπάρξει τώρα κριτικές στο πέρασμα τού χρόνου από πολλά στρατόπεδα. Για παράδειγμα, υπάρχει το επιχείρημα από ασυνεπείς αποκαλύψεις. Το επιχείρημα αυτό αξιολογεί το Στοίχημα τού Πασκάλ στην βάση πως δεν υπάρχει λόγος να περιορίσουμε τις επιλογές για τον χριστιανικό Θεό. Καθώς έχουν υπάρξει πολλές θρησκείες στο διάβα τής ανθρώπινης Ιστορίας, δυνητικά υπάρχουν πολλοί θεοί. Μια άλλη κριτική προέρχεται από αθεϊστικούς κύκλους. Ο Ρίτσαρντ Ντόκινς διατύπωσε την πιθανότητα ενός θεού που θα μπορούσε ν’ ανταμείβει την τίμια απιστία και να τιμωρεί την τυφλή ή ανειλικρινή πίστη.
Οπως και να ’ναι, αυτό που πρέπει να μας απασχολεί είναι κατά πόσον το Στοίχημα τού Πασκάλ εναρμονίζεται με τις Γραφές. Το Στοίχημα αποτυγχάνει για διάφορους λόγους. Πρωταρχικά, δεν λαμβάνει υπ’ όψιν το επιχείρημα τού Παύλου στην Ρωμαίους 1, ότι η γνώση τού Θεού είναι φανερή σε όλους ώστε δεν έχουμε δικαιολογία (Ρωμαίους 1:19-20). Η λογική μόνη μπορεί να μας φέρει στην γνώση της ύπαρξης τού Θεού. Πρόκειται για ατελή γνώση, αλλά πρόκειται ωστόσο για γνώση τού Θεού. Η γνώση τού Θεού περαιτέρω είναι αρκετή να μας καταστήσει αδικαιολόγητους ενώπιον τής κρίσης τού Θεού. Υποκείμεθα όλοι μας στην οργή τού Θεού διότι καταπνίγουμε την αλήθεια τού Θεού μέσα στην αδικία.
Δεύτερον, δεν γίνεται αναφορά στο τίμημα που απαιτείται προκειμένου ν’ ακολουθήσουμε τον Ιησού. Στο ευαγγέλιο του Λουκά, ο Ιησούς δύο φορές μας προειδοποιεί να υπολογίσουμε το τίμημα τής μαθητείας σ’ Αυτόν (Λουκάς 9:57-62, 14:25-33). Μας κοστίζει ν’ ακολουθήσουμε τον Ιησού και δεν μας είναι εύκολο να πληρώσουμε το τίμημα. Ο Ιησούς είπε στους μαθητές Του ότι πρέπει να χάσουν την ζωή τους προκειμένου να την σώσουν (Ματθαίος 10:39). Ακολουθώντας τον Ιησού θα εισπράξουμε το μίσος τού κόσμου (Ιωάννης 15:19). Το Στοίχημα τού Πασκάλ δεν κάνει λόγο για τίποτα απ’ αυτά. Ετσι, υποβαθμίζει την πίστη στον Χριστό σε απλή ευπιστία.
Τρίτον, διαστρεβλώνει πλήρως την εξαχρείωση τής ανθρώπινης φύσης. Ο φυσικός άνθρωπος —αυτός που δεν αναγεννηθεί από το Αγιο Πνεύμα (Ιωάννης 3:3)— δεν μπορεί να πεισθεί να πιστέψει στον Ιησού Χριστό για να σωθεί κάνοντας απλά και μόνο την ανάλυση κόστους-οφέλους, όπως εκφράζει το Στοίχημα τού Πασκάλ. Η πίστη είναι το αποτέλεσμα τής αναγέννησης, που είναι το θείο έργο τού Αγίου Πνεύματος. Μ’ αυτό δεν εννοούμε ότι δεν μπορεί κάποιος ν’ αποδεχθεί τα γεγονότα του ευαγγελίου ή ακόμη να επιδείξει εξωτερική συμμόρφωση με τον νόμο τού Θεού. Ένα από τα σημεία τής παραβολής τού σπορέα (Ματθαίος 13) είναι πως θα συμβαίνουν ψευδείς μεταστροφές μέχρι να επιστρέψει ο Χριστός. Το σημάδι, όμως, της αληθούς σώζουσας πίστης είναι ο καρπός που παράγει (Ματθαίος 7:16-20). Ο Παύλος επιχειρηματολογεί πως ο φυσικός άνθρωπος δεν μπορεί να εννοήσει τα πράγματα τού Θεού (Α΄ Κορινθίους 2:14). Γιατί; Διότι τα του Θεού εξετάζονται πνευματικά. Το Στοίχημα τού Πασκάλ δεν κάνει καθόλου λόγο για το αναγκαίο προπαρασκευαστικό έργο του Πνεύματος προκειμένου να φτάσουμε στην γνώση τής σώζουσας πίστης.
Τέταρτον και τελευταίο, ως ένα απολογητικό/ευαγγελιστικό εργαλείο (αυτός ήταν ο στόχος τού Στοιχήματος), φαίνεται να εστιάζει στην προοπτική τού κινδύνου/ανταμοιβής, που δεν είναι συνεπής με την εν Χριστώ σχέση που συνάπτεται με την αληθή σώζουσα πίστη. Ο Ιησούς συμπεριέλαβε την υπακοή μεταξύ τών εντολών Του ως μαρτυρία τής αγάπης για τον Χριστό (Ιωάννης 14:23). Σύμφωνα με το Στοίχημα τού Πασκάλ, κάποιος επιλέγει να πιστέψει και υπακούσει στον Θεό έχοντας ως βάση ότι θα κερδίσει τον Ουρανό ως ανταμοιβή. Δεν υποτιμούμε το γεγονός ότι ο Ουρανός είναι ανταμοιβή και ότι πρέπει να ελπίζουμε σ’ Αυτόν και να τον επιθυμούμε. Αλλά αν η υπακοή μας παρακινείται μόνον και κυρίως από την θέλησή μας να βρεθούμε στον Ουρανό και ν’ αποφύγουμε την κόλαση, τότε πίστη και υπακοή γίνονται μέσο επίτευξης αυτού που θέλουμε παρά αποτελούν το αποτέλεσμα μιας καρδιάς που έχει αναγεννηθεί εν Χριστώ και εκφράζει πίστη και υπακοή από αγάπη για τον Χριστό.
Συμπερασματικά, το Στοίχημα τού Πασκάλ, αν και αποτελεί ένα ενδιαφέρον στοιχείο φιλοσοφικής σκέψης, δεν πρέπει να έχει θέση στην ευαγγελική και απολογητική γκάμα τού χριστιανού. Οι χριστιανοί καλούνται να κοινωνούν και διακηρύττουν το ευαγγέλιο τού Ιησού Χριστού, που μόνον αυτό αποτελεί «δύναμη προς σωτηρία στον καθένα που πιστεύει» (Ρωμαίους 1:16).
English
Τι είναι το Στοίχημα τού Πασκάλ;
