Ερώτηση
Τι συνέβη στην εξέγερση των Μακκαβαίων;
Απάντηση
Η εξέγερση των Μακκαβαίων ήταν μια εβραϊκή εξέγερση εναντίον των Ελλήνων/Συρίων καταπιεστών τους στο Ισραήλ, περίπου το 167-160 π.Χ., καθώς και μια απόρριψη των ελληνιστικών συμβιβασμών στη λατρεία. Η ιστορία της εξέγερσης των Μακκαβαίων βρίσκεται στο Α΄ και Β΄ Μακκαβαίων και στα γραπτά του Ιώσηπου. Η προέλευση της Χανουκά ανάγεται στην εξέγερση των Μακκαβαίων.
Πρώτον, ας δούμε το ιστορικό των γεγονότων που οδήγησαν στην εξέγερση των Μακκαβαίων. Η Παλαιά Διαθήκη κλείνει με το βιβλίο του Μαλαχία, καλύπτοντας τα γεγονότα μέχρι το 400 π.Χ. περίπου. Μετά από αυτό, ο Μέγας Αλέξανδρος κατακτά τον γνωστό πολιτισμένο κόσμο και πεθαίνει το 323 π.Χ. Η αυτοκρατορία του διανέμεται στους τέσσερις στρατηγούς του, οι οποίοι εδραιώνουν τα εδάφη τους και εγκαθιδρύουν τις δυναστείες τους. Ο Πτολεμαίος, ένας από τους στρατηγούς του, κυβέρνησε στην Αίγυπτο. Ο Σέλευκος, ένας άλλος από τους στρατηγούς του, κυβέρνησε έδαφος που περιλάμβανε τη Συρία. Αυτοί οι στρατηγοί ίδρυσαν δυναστείες που βρίσκονταν συχνά σε πόλεμο μεταξύ τους. Το Ισραήλ, που βρισκόταν ανάμεσα στα δύο βασίλεια, κατείχε μια επισφαλή θέση.
Η πτολεμαϊκή κυριαρχία στο Ισραήλ (Παλαιστίνη) ήταν ανεκτική στις εβραϊκές θρησκευτικές πρακτικές. Ωστόσο, η αυτοκρατορία των Σελευκιδών κέρδισε τελικά τον έλεγχο της περιοχής και άρχισε να περιορίζει τις εβραϊκές θρησκευτικές πρακτικές. Το 175 π.Χ., ο Αντίοχος Δ΄ ανέβηκε στην εξουσία. Επέλεξε για τον εαυτό του το όνομα Αντίοχος Επιφανής, που σημαίνει "φανέρωση του θεού". Άρχισε να διώκει σοβαρά τους Εβραίους. Έθεσε εκτός νόμου τις εβραϊκές θρησκευτικές πρακτικές (συμπεριλαμβανομένης της τήρησης των νόμων περί διατροφής που χαρακτηρίζεται ως κοσέρ) και διέταξε τη λατρεία του Έλληνα θεού Δία. Η ύστατη πράξη βεβήλωσης, που προκάλεσε την εξέγερση των Μακκαβαίων, ήταν η θυσία ενός χοίρου στον Δία στον Ναό της Ιερουσαλήμ το 167 π.Χ.
Η πιστή εβραϊκή εναντίωση ήταν ένα υπόγειο ρεύμα από την αρχή, αλλά η ανοιχτή πράξη βεβήλωσης του Αντιόχου την έφερε στην επιφάνεια, και το αποτέλεσμα ήταν η εξέγερση των Μακκαβαίων. Ο Ματταθίας, ένας Εβραίος ιερέας, ηγήθηκε της οργανωμένης αντίστασης μαζί με τους πέντε γιους του: Ιωάννης Γαδδίς, Σίμων Θασσί, Ελεάζαρ Αυαράν, Ιωνάθαν Απφούς και Ιούδας Μακκαβαίος (ο Μακκαβαίος προέρχεται από την εβραϊκή λέξη "σφυρί"). Ο Ματταθίας ξεκίνησε την εξέγερση εμποδίζοντας έναν Εβραίο να θυσιάσει σε έναν ειδωλολατρικό θεό και στη συνέχεια σκοτώνοντας έναν αξιωματικό του βασιλιά. Ο Ματταθίας διέφυγε με την οικογένειά του στους λόφους, όπου τον συνάντησαν πολλοί άλλοι πιστοί Εβραίοι. Από εκεί διεξήγαγαν ανταρτοπόλεμο εναντίον των Σελευκιδών, αλλά μεγάλο μέρος της οργής τους στρεφόταν επίσης εναντίον των συναδέλφων τους Εβραίων που είχαν ασπαστεί τον ελληνικό πολιτισμό (εξελληνισμένοι Εβραίοι). Οι επαναστάτες γκρέμισαν ειδωλολατρικούς βωμούς, έκαναν περιτομή στα αγόρια και ανάγκασαν τους εξελληνισμένους Εβραίους να γίνουν "παράνομοι" χωρίς δικαιώματα ή νομική προστασία. Μετά τον θάνατο του Ματταθία το 166 π.Χ., ο γιος του Ιούδας Μακκαβαίος ανέλαβε τη διοίκηση της εξέγερσης. Ο Ιούδας έβλεπε τον εαυτό του ως ηγέτη όπως ο Μωυσής, ο Ιησούς του Ναυή και ο Γεδεών.
Υπό την ηγεσία του Ιούδα Μακκαβαίου, η εξέγερση συνεχίστηκε με επιτυχία και οι Μακκαβαίοι, όπως ονομάζονταν, κατάφεραν να καταλάβουν την Ιερουσαλήμ και να επαναλειτουργήσουν τον ναό το 164 π.Χ. περίπου. (Από την εποχή αυτήν προέρχεται η γιορτή Χανουκά.) Από εκεί ο Μακκαβαίος μετέφερε τον πόλεμο στη Γαλιλαία σε μια προσπάθεια να διεκδικήσει όλα τα εβραϊκά εδάφη. Το 164 π.Χ., ο Αντίοχος Επιφάνης πέθανε και ο γιος και διάδοχός του Αντίοχος Ευπάτωρ συμφώνησε σε ειρήνη, επιτρέποντας την επανάληψη των εβραϊκών πρακτικών. Ο πόλεμος ωστόσο συνεχίστηκε λίγο αργότερα και ο Ιούδας αναζήτησε και έλαβε βοήθεια από τη νεοσύστατη δύναμη της Ρώμης για να αποτινάξει τελικά τον έλεγχο των Σελευκιδών. Ο Ιούδας πέθανε περίπου το 161 π.Χ. και τον διαδέχθηκε ο αδελφός του Ιωνάθαν. Τελικά, υπό την ηγεσία του Ιωνάθαν, συνήφθη ειρήνη με τον Αλέξανδρο Μπαλά, τον βασιλιά των Σελευκιδών, περίπου το 153 π.Χ. Μετά τον Ιωνάθαν, ο αδελφός του Σίμων κυβέρνησε ένα ημι-ανεξάρτητο εβραϊκό έθνος. Με την κατάρρευση της αυτοκρατορίας των Σελευκιδών το 116 π.Χ., το έθνος του Ισραήλ απολάμβανε πλήρη ανεξαρτησία μέχρι το 63 π.Χ., όταν η Ρώμη εγκατέστησε έναν βασιλιά-μαριονέτα στην Ιερουσαλήμ.
Παρά το γεγονός ότι ο Ιούδας Μακκαβαίος ούτε ξεκίνησε την εξέγερση ούτε την ολοκλήρωσε, θεωρείται η κεντρική φιγούρα της. Ο Ματταθίας και η οικογένειά του αποκαλούνται μερικές φορές Ασμοναίοι αλλά αναφέρονται επίσης ως Μακκαβαίοι, από τον Ιούδα, και η εξέγερση της οποίας ηγήθηκαν αναφέρεται ως εξέγερση των Μακκαβαίων.
Η ιστορία της εξέγερσης καταγράφεται στο βιβλίο του Ιώσηπου "Οι ιουδαϊκοί Πόλεμοι" και στα μη κανονικά βιβλία Α΄ και Β΄ Μακκαβαίων.
English
Τι συνέβη στην εξέγερση των Μακκαβαίων;
