Ερώτηση
Ποιος είναι ο χριστιανικός μυστικισμός;
Απάντηση
Είναι δύσκολο να ορίσουμε τον χριστιανικό μυστικισμό. Θεωρείται συχνά ως η πρακτική τής εμπειρικής γνώσης τού Θεού. Μπορεί ακόμη να εφαρμοστεί ο όρος στο μυστήριο τής Ευχαριστίας στον ρωμαιοκαθολικισμό, αλλά και στην αποκαλούμενη κρυμμένη σημασία τών Γραφών, όπως στον Γνωστικισμό. Η Αγία Γραφή δεν έχει κρυμμένες έννοιες ούτε τα στοιχεία τής Θείας Κοινωνίας μετατρέπονται κυριολεκτικά σε σώμα και αίμα Χριστού. Αν και είναι αληθές ότι οι χριστιανοί βιώνουν τον Θεό, ο χριστιανικός μυστικισμός τείνει να εξυψώνει την εμπειρική γνώση και ν’ απολαμβάνει το μυστηριώδες, εστιάζοντας στον μυστικισμό για πνευματική αύξηση. Ο βιβλικός χριστιανισμός εστιάζει στην γνώση τού Θεού διαμέσου του λόγου Του (την Αγία Γραφή) και της κοινωνίας τού Αγίου Πνεύματος διαμέσου της προσευχής. Ο μυστικισμός τείνει ν’ αποτελεί μια ατομική, υποκειμενική πρακτική ενώ ο βιβλικός χριστιανισμός είναι τόσο μια προσωπική σχέση με τον Θεό όσο και μία κοινωνική που βιώνεται μεταξύ τών ανθρώπων. Δεν υπάρχει μοναχικός χριστιανός. Κάθε τι που θεωρείται «χριστιανικός μυστικισμός» δεν είναι λάθος, αλλά μεγάλο τμήμα του είναι, και η εστίαση στον μυστικισμό μπορεί βεβαίως να οδηγήσει κάποιον στην εκτροπή.
Ο μυστικισμός βρίσκεται σε πολλές θρησκείες. Εμπεριέχει συχνά κάποια μορφή ασκητισμού κι επιζητεί την ένωση με τον Θεό. Βεβαίως είναι σωστό να θέλουμε να πλησιάσουμε περισσότερο τον Θεό αλλά η μυστικιστική ένωση με τον Θεό είναι διαφορετική από την εγγύτητα τού Θεού που οι χριστιανοί καλούνται να έχουν. Ο μυστικισμός τείνει να επιζητεί την εμπειρία και θεωρείται κάποιες φορές ως μυστικοπαθής ή ελιτίστικος. Οι χριστιανοί αντιλαμβάνονται ότι εμπλέκονται με πνευματικές οντότητες (Εφεσίους 1:3, 6:10-19) και ο βιβλικός χριστιανισμός σχετίζεται με την πνευματική εμπειρία, αλλά η οικειότητα με τον Θεό αφορά όλους τους χριστιανούς και δεν καλύπτεται από κάποιος είδος μυστηριακής πρακτικής. Το πλησίασμα προς τον Θεό δεν είναι κάτι μυστηριώδες ή ελιτίστικο αλλά σχετίζεται με την τακτική προσευχή, την μελέτη τού λόγου τού Θεού, την λατρεία τού Θεού και την κοινωνία με άλλους πιστούς. Οι προσπάθειές μας ωχριούν σε σύγκριση με το έργο που ενεργεί ο Θεός μέσα μας. Στην πραγματικότητα, οι προσπάθειές μας αποτελούν περισσότερο ανταπόκριση στο δικό Του έργο παρά κάτι που προέρχεται από μας.
Οι χριστιανοί βιώνουν αυτό που θα μπορούσαμε ν’ αποκαλέσουμε μυστικές εμπειρίες. Όταν δεχόμαστε τον Ιησού ως Σωτήρα, το Άγιο Πνεύμα ενοικεί μέσα μας. Μας μεταμορφώνει και μας ενδυναμώνει να πραγματοποιήσουμε την κλήση του Θεού. Ο χριστιανός που είναι γεμάτος με το Άγιο Πνεύμα φανερώνει συχνά πολλή σοφία ή πίστη ή πνευματική διάκριση. Ο χριστιανός που είναι γεμάτος με το Άγιο Πνεύμα επιδεικνύει ακόμη στοιχεία όπως αγάπη, χαρά, ειρήνη, υπομονή, μακροθυμία, αγαθοσύνη, πίστη, πραότητα και εγκράτεια (Γαλάτας 5:22-23). Το Άγιο Πνεύμα βοηθάει τους πιστούς ν’ αντιληφθούν την αλήθεια και να την βιώσουν (Α΄ Κορινθίους 2:13-16). Αυτό δεν είναι αποτέλεσμα μυστικών πρακτικών αλλά σημάδι ενοίκισης τού Αγίου Πνεύματος που εργάζεται. Στην Β΄ Κορινθίους 3:18 γίνεται λόγος για το έργο τού Αγίου Πνεύματος στην ζωή μας: «Και όλοι εμείς, βλέποντας σαν μέσα σε κάτοπτρο τη δόξα τού Κυρίου με ξεσκεπασμένο πρόσωπο, μεταμορφωνόμαστε στην ίδια εικόνα, από δόξα σε δόξα, ακριβώς όπως από του Πνεύματος τού Κυρίου.»
Η Χαρισματική Κίνηση με την έμφαση που δίνει στα όνειρα και τις οράσεις, στα συναισθήματα, τις εμπειρίες και τις νέες αποκαλύψεις, αποτελεί μία μορφή χριστιανικού μυστικισμού. Καθώς έχουμε πλήρη τον λόγο τού Θεού, δεν χρειάζεται να επιζητούμε όνειρα και οράσεις ή περαιτέρω αποκάλυψη από τον Θεό. Ενώ είναι δυνατό στον Θεό ν’ αποκαλύψει τον εαυτό Του σήμερα με όνειρα και οράσεις, θα πρέπει να είμαστε προσεκτικοί στην υποκειμενική φύση τών συναισθημάτων και των πνευματικών εντυπώσεων.
Είναι κρίσιμο να θυμόμαστε ότι κάθε τι που βιώνει ένας χριστιανός πρέπει να ευθυγραμμίζεται με την αλήθεια τής Αγίας Γραφής. Ο Θεός δεν έρχεται σε αντίφαση με τον εαυτό Του. Δεν είναι πηγή σύγχυσης (Α΄ Κορινθίους 14:33). Ο Θεός βεβαίως υπερβαίνει την δική μας πλήρη κατανόηση, και υπάρχουν πολλά μυστηριώδη σχετικά με το πρόσωπό Του. Αλλά έχει αποκαλύψει τον εαυτό Του σε μας. Αντί να επιζητούμε μυστικιστικές εμπειρίες, θα πρέπει να ερευνούμε τα πράγματα που ο Θεός μάς έχει αποκαλύψει (Δευτερονόμιο 29:29). Η περικοπή Εφεσίους 1:3-14 κάνει λόγο για τις πνευματικές ευλογίες εν τω Χριστώ. Μέρος τής περικοπής αυτής αναφέρει, «σύμφωνα με την εύνοιά του για μας, μας έκανε να γνωρίσουμε το θέλημά του, το οποίο έμενε αφανέρωτο σε σχέση με τη χάρη την οποία έβαλε σαν σκοπό του να πραγματοποιήσει, όταν θα συμπληρώνονταν οι καιροί, έτσι που τα πάντα να βρουν την ολοκλήρωσή τους στο πρόσωπο του Χριστού, τόσο αυτά που είναι πάνω στον ουρανό όσο κι αυτά που είναι εδώ κάτω στη γη» (εδάφια 9-10). Ο Θεός έχει αποκαλύψει το μυστήριο και μας καλεί να πορευτούμε στους δρόμους Του με πιστότητα καθώς ολοκληρώνει το σχέδιό Του (Ιωάννης 15:1-17, Φιλιππησίους 3:20-21, Β΄ Κορινθίους 5:16-21).
Η περικοπή Β΄ Πέτρου 1:3-8 συνοψίζει με ωραίο τρόπο την κλήση μας: «Η θεία δύναμή του έχει θέσει δωρεάν στη διάθεσή μας όλα όσα είναι απαραίτητα για τη ζωή και την ευσεβή διαγωγή μας, με την απόκτηση σαφούς γνώσεως εκείνου που μας κάλεσε, οδηγώντας μας μέσα από τη δόξα και την αρετή. Μέσω αυτών μας έχουν χαριστεί οι πολυτιμότερες και μέγιστες υποσχέσεις, έτσι που χάρη σ' αυτές να γίνετε μέτοχοι θείας φύσης, αποφεύγοντας τη διαφθορά που η επιθυμία προκαλεί μέσα στον κόσμο. Ακριβώς γι’ αυτό, λοιπόν, επιστρατεύοντας όλο τον απαιτούμενο ζήλο, καταβάλετε κάθε προσπάθεια να προσθέσετε στην πίστη σας την αρετή, και στην αρετή τη γνώση, και στη γνώση την εγκράτεια, και στην εγκράτεια την υπομονή, και στην υπομονή την ευσέβεια, και στην ευσέβεια τη φιλία προς τους αδελφούς, και στη φιλία προς την αδελφούς την αγάπη. Γιατί, όταν πραγματικά υπάρχουν αυτά τα γνωρίσματα σε σας και αυξάνονται, δεν σας αφήνουν να παραμείνετε ακαλλιέργητοι ούτε άκαρποι στη βαθιά γνώση τού Κυρίου μας Ιησού Χριστού.» Υπάρχει μυστήριο αλλά ο τρόπος με τον οποίον καλούμαστε να ζήσουμε δεν είναι καθόλου μυστηριώδης. Μελέτησε τον λόγο, επιδίωξε να τιμήσεις τον Θεό και επίτρεψε στο Άγιο Πνεύμα να εργαστεί μέσα σου.
English
Ποιος είναι ο χριστιανικός μυστικισμός;
