Savol
Bizda ikki yoki uch qism bormi? Biz tana, jon va ruhmizmi yoki tana, jon-ruhmizmi?
Javob
Ibtido 1:26-27-oyatlarida Xudo insonlarni boshqa barcha yaratilganlardan farqli ravishda yaratganligini ko'rsatadi. Muqaddas Kitobda aytilishicha, inson Xudo bilan yaqin munosabatda hayot kechirish uchun yaratilgan va shuning uchun U bizni moddiy (jismoniy) va moddiy bo'lmagan (ruhiy) jihatlarning birligida yaratdi (Voiz 12:7, Matto 10:28, 1 Korinfliklarga 5:5, 2 Korinfliklarga 4:16; 7:1, Yoqub 2:26). Insonning moddiy tarkibi aniq va vaqtinchalik: jismoniy tanadir. Moddiy bo'lmagan jihatlar: jon, ruh, aql, iroda, vijdon, aql, his-tuyg'ular va boshqalar. Ular, jismoniy tana hayotidan tashqarida cheksiz mavjuddir.
Barcha odamlar moddiy (jismoniy) va moddiy bo'lmagan (ruhiy) xususiyatlarga ega. Har bir insonning jismoniy tanasi bor. Biroq, insoniyatning moddiy, jismoniy bo'lmagan fazilatlari ko'pincha muhokama qilinadi. Muqaddas Yozuv bu haqida nima aytadi? Ibtido 2:7 da, kishi "tirik jon" sifatida yaratilganligini tasdiqlaydi. Sahroda 16:22 oyatida, Xudoni "odamzod ruhlarining Xudosi" deb ataydi. Hikmatlar 4:23 da bizga: "Bor kuching bilan qalbingni asra, chunki u hayot bulog'idir" deb aytadi, yurak (miyokard emas) insonning irodasi va his-tuyg'ular uchun markaz ekanligini ko'rsatib turibdi. Havoriylar 23:1 da Pavlus vijdonni, bizni yaxshi va noto'g'ri narsalarga ishontiradigan aqlning bir qismi sifatida tasvirlaydi. Rimliklarga 12:2 da, yangilangan aqlning o'zgaruvchan kuchi haqida gapiradi. Bu va boshqa ko'plab oyatlar insoniyatning ruhiy tarkibiy qismlarining turli jihatlariga taalluqlidir. Biz moddiy va moddiy bo'lmagan fazilatlarning yagona birlashmasimiz.
Shunday qilib, jon, ruh, his-tuyg'ular, vijdon, iroda va aql bir-biriga bog'langan va o'zaro bog'liqdir. Ehtimol, jon-ruh boshqa barcha moddiy bo'lmagan insoniy jihatlarning birikmasidan iborat. Buni yodda tutib, insoniyat dichotomiyami ("ikki qismga kesilgan") yoki trichotomiyami ("uch qismga kesilgan")? Boshqacha qilib aytganda, biz ikki qismga (tana va jon-ruhga) ega bo'lamizmi yoki uch qismga (tana, jon va ruh) ega bo'lamizmi? Muhokama bo'lishi mumkin emas. Ilohiyotchilar asrlar davomida bu masala yuzasidan fikr almashdilar va hech qachon haqiqat to'g'risida aniq bir to'g'ri so'zli bayonot bo'lmagan.
Muqaddas Kitobda aytilishicha, inson dichotomiya bo'lib, insoni kki qismdan tashkil topgan: tana va ruh. Ushbu dichotomiyaga ikki umumiy nuqtai nazar mavjud. Birinchi qarash shundayki, inson bir tirik jonni tashkil etadigan yagona tana va ruhdir. Inson joni va ruhi tananing bir shaklidir. Ushbu fikrni Ibtido 2:7; Sahroda 9:13; Zabur 16:10; 97:10 va Yunus 4:8 tasdiqlaydi. Bu nuqtai nazardan qaraganda, bu oyatlardagi ibroniycha nephesh so'zi, tana va ruhdan iborat (birlashgan) jon, tirik mavjudot, hayot yoki o'ziligi ya'ni bir yagona shaxsni (jonni) anglatadi deb ta'kidlaydi. Muqaddas Kitobda ruax ("nafas olish, shamol yoki ruh") haqida gapirganda, tanadan ajralib chiqqan kishi parchalanib ketgan (yorilib ketgan)—o'likdir (qarang: Voiz 12:7; Zabur 104:29; 146:4).
Ikkinchi dichotomiya nuqtai nazari shundaki, ruh va jon ikki xil nomli bir xil narsadir. Bu nuqtai nazarda, ruh va jon so'zlari ko'pincha o'zaro bir-birining o'rnini bosadi deb ta'kidlaydi (Luqo 1:46-47; Ishayo 26:9; Matto 6:25; 10:28, 1 Korinfliklarga 5:3,5) va har bir inson ichida bir xil ruhiy haqiqatga bog'liq sinonimlar sifatida tushunilishi kerak. Shuning uchun dichotomik holat insonning ikki qismdan iboratligini bildiradi. Inson – bu jonni tashkil qiladigan tana va ruh yoki tana va jon-rundir. Muqaddas Kitobda aytilishicha, inson trichotomiya bo'lishiga ishonganlar, insonni uch xil qismdan iborat: tana, jon va ruhdan iborat deb biladilar. Ular, 1Salonikaliklarga 5:23 va Ibroniylarga 4:12 ga ko'ra, ruh va jonni ajratib turadi deb ta'kidlashadi. Dichotomik e'tirozi, agar 1 Salonikaliklarga 5:23 trichotomiyani o'rgatsa, unda xuddi shu germenevtikaga ko'ra, Mark 12:30 tetrachotomiyani o'rgatadimi?
Dichotomiya va trichotomiya o'rtasida yakuniy tanlovni qilish muhimmi? Ehtimol, yo'q; biroq, ogohlantirish so'zi mos keladi. Trichotomik nuqtai nazariga ko'ra, shaxsning o'zaro bog'liqlik birligini kamaytirganligi, ba'zilari Xudo bizning ruhlarimiz bilan sirli muloqot qilib, aqlimizni chetlab o'tadi deb noto'g'ri ishonishadi. Xuddi shu noto'g'ri asos asosida, ba'zi jamoatlar masihiylarni jinlar boshqarishini o'rgatish uchun trichotomik nuqtai nazardan foydalanadilar. Ular jon va ruhni Masihiy ichidagi ikkita alohida moddiy bo'lmagan jihat sifatida ko'rganligi sababli, ular Muqaddas Ruh bilan yashash mumkinligi, ikkinchisi esa shaytoniy kuchlar bilan boshqarilishi mumkin deb da'vo qilishadi. Bu ta'limot muammosi shundaki, Muqaddas Kitobda Muqaddas Ruhda bo'lganlar bir vaqtning o'zida jinlar bilan boshqarilishi mumkin bo'lgan dalillar yo'q. Agar, masihiy Muqaddas Kitobni aniq tushunish uchun dichotomiya yoki trichotomiya qarashiga qaramasdan, biz hammamiz hamdu sano kuychisi bilan Xudoni ulug'lashimiz mumkin: "Senga shukrona aytaman. Axir, qanday ajoyib qilib yaratilganman! Sening barcha ishlaring naqadar ajoyib, Buni men juda yaxshi bilaman" (Zabur 138:14).
English
Bizda ikki yoki uch qism bormi? Biz tana, jon va ruhmizmi yoki tana, jon-ruhmizmi?