Pytanie
Czym jest palimpsest i jakie ma znaczenie w badaniach nad manuskryptami?
Odpowiedź
Palimpsest to zwój lub strona księgi, na której oryginalne pismo zostało wymazane, ale nadal zachowuje ślady oryginalnej treści. Palimpsesty są zatem manuskryptami z odzysku. Odzyskiwanie wymazanego tekstu z palimpsestu jest dziś wspomagane przez obrazowanie wielospektralne i fluorescencję rentgenowską i ma dużą wartość w badaniach nad manuskryptami. Możliwość odczytania palimpsestu pomaga nam prześledzić historię tekstu lub tłumaczenia.
Materiały piśmiennicze przez większą część historii były bardzo drogie. Jednym z takich materiałów był welin lub pergamin, skóra zwierzęcia, która została przygotowana do użycia jako powierzchnia do pisania. Ponieważ był tak drogi, welin był często używany ponownie. Oryginalne pisma były ścierane lub zeskrobywane (palimpsest dosłownie oznacza "zeskrobać ponownie"), a skóra była ponownie używana. Była to powszechna praktyka w średniowieczu. Często oryginalne pismo jest nadal w pewnym stopniu widoczne na pergaminie, a dzięki ulepszonym możliwościom obrazowania możemy odczytać, co zostało napisane na pergaminie jako pierwsze. Oryginalny tekst można często odzyskać niemal w całości.
Czasami pergamin lub welin, który pierwotnie zawierał część Nowego Testamentu, został później "zdrapany" i użyty do innego tekstu. W niektórych przypadkach ponowne zeskrobywanie było spowodowane ignorancją: skryba, który potrzebował więcej miejsca na to, co kopiował, nie znał greki i mógł nie znać znaczenia tekstu, który zeskrobywał. W 692 r. Synod Trullański zakazał sprzedaży starych manuskryptów Pisma Świętego lub nauczania chrześcijańskiego do ponownego wykorzystania.
Kiedy odzyskamy pismo, które pierwotnie znajdowało się na welinie, będziemy mieli kolejny (i starszy) manuskrypt Nowego Testamentu dostępny do badania i oceny. Badanie i ocena palimpsestu przebiega tak samo, jak w przypadku każdego innego manuskryptu. (Większość współczesnych badaczy Nowego Testamentu nie zajmuje się bezpośrednio oryginalnymi dokumentami, ale ich elektronicznymi kopiami).
Klasztor Świętej Katarzyny na Synaju w Egipcie posiada kolekcję starożytnych manuskryptów, która obejmuje ponad 180 palimpsestów datowanych od V do XII wieku w ośmiu różnych językach. Wśród tekstów znajduje się Codex Syriacus (Codex א), który zawiera większą część czterech Ewangelii przetłumaczonych na język syryjski.
Inne słynne palimpsesty to m.in:
- Codex Ephraemi Rescriptus (Codex C), V wiek. Zawiera cały Nowy Testament.
- Codex Nitriensis (Codex R), VI wiek. Zawiera Ewangelię Łukasza.
- Codex Dublinensis (Codex Z), VI wiek. Zawiera 295 wersetów z Ewangelii Mateusza.
- Codex Ambrosianus, IX wiek. Zawiera około 150 wersetów z Psalmów.
Paul Wegner, powołując się na Bruce'a Metzgera, twierdzi, że około 20 procent starożytnych manuskryptów Nowego Testamentu to palimpsesty (The Journey from Tests to Translations, Baker Academic, 1999, s. 213). Być może istnieje więcej wczesnych manuskryptów Nowego Testamentu, które nie zostały jeszcze odkryte, zachowanych na starożytnym pergaminie przykrytym innym tekstem.
English
Czym jest palimpsest i jakie ma znaczenie w badaniach nad manuskryptami?
