Pytanie
Jakie jest najdokładniejsze tłumaczenie Biblii?
Odpowiedź
Wybór najdokładniejszego przekładu jest trudny, ponieważ przypomina nieco pytanie: "Jaka jest najlepsza marka ciężarówki?". Zależy to od tego, co zamierzasz z nim zrobić i jakich kryteriów używasz do jego oceny. Każde tłumaczenie Biblii opiera się na pewnych zasadach, które wpływają na ostateczny kształt dzieła. Niektóre tłumaczenia starają się być "dosłowne", dążąc do jak najdokładniejszej zgodności "słowo w słowo". Inne starają się być "dynamiczne" lub "myśl za myśl", przedstawiając ogólne znaczenie tekstu we współczesnym języku, niekoniecznie zapewniając zgodność słowo w słowo. Jedno tłumaczenie może być lepsze do nauki, a inne może być lepsze do publicznego czytania. Ktoś czytający na poziomie piątej klasy może preferować tłumaczenie inne niż to, które czyta student college'u.
Tłumaczenie nie jest nauką ścisłą. Często nie ma idealnej zgodności jeden do jednego między słowami w różnych językach. Dodatkowo, każdy język posiada idiomy i figury retoryczne, które są bardzo trudne do przetłumaczenia, a także czynniki historyczne i kulturowe, które mogą wpływać na konotację słów w sposób, którego nie można przetłumaczyć.
Przykład w języku angielskim pomoże to zilustrować. Jeśli masz przyjaciółkę, która bierze udział w przedstawieniu teatralnym na żywo i chcesz życzyć jej powodzenia, możesz powiedzieć "połamania nóg", idiom, który w świecie teatru zastępuje powiedzenie "powodzenia" (które jest uważane za pechowe). Jeśli przetłumaczysz ten idiom dosłownie, czytelnicy mogą odnieść błędne wrażenie, jeśli nie zrozumieją kulturowych żartów stojących za tym zwrotem. W tym przypadku lepszym rozwiązaniem może być przetłumaczenie "połamania nóg" jako "powodzenia". Trzecią opcją może być pozostawienie wyrażenia w nienaruszonym stanie, ale dołączenie przypisu wyjaśniającego, o co właściwie chodzi.
Jak pokazuje nasz przykład, najbardziej dosłowne tłumaczenie może nie być najdokładniejsze. Im bardziej tłumaczenie stara się wyrazić oryginalne znaczenie we współczesnym języku, tym bardziej subiektywna interpretacja jest wprowadzana. Co więcej, czytelność może stać się problemem. Bardzo dokładne "dosłowne" tłumaczenie byłoby bardzo nieczytelne. Interlinearny Nowy Testament podaje grecki tekst w jednym wierszu, a pod nim przybliżone angielskie słowo dla każdego greckiego słowa. Jeśli po prostu przeczytasz angielskie słowa, w większości przypadków otrzymasz mylącą mieszankę słów. Jest to bardzo dosłowne, ale praktycznie bez znaczenia. Gdy tłumaczenie stanie się bardziej czytelne w języku angielskim, stanie się mniej dosłowne.
Większość tłumaczeń znajduje się na kontinuum między byciem "dosłownym" (pozostając jak najbliżej oryginalnych słów i struktury literackiej) a "dynamicznym" (przekazując znaczenie fragmentu w sposób zrozumiały dla współczesnego czytelnika, nawet jeśli wprowadzono dodatkowe słowa, których nie ma w oryginalnym tekście). Istnieją dziesiątki angielskich tłumaczeń do wyboru. Najlepsze z nich są wykonywane przez zespoły kompetentnych ewangelicznych uczonych i recenzowane przez innych. Żadna pojedyncza osoba nie posiada dziś wszystkich umiejętności niezbędnych do stworzenia dobrego tłumaczenia. Poniżej znajdują się niektóre z najbardziej znanych i najlepszych tłumaczeń:
Wersja Króla Jakuba to najważniejsza książka w języku angielskim, która ukształtowała sposób mówienia po angielsku przez setki lat. Wiele osób dorastało z King James Version i nadal uwielbia styl i piękno tego tłumaczenia. Ktoś kiedyś zażartował: "Wersja Króla Jakuba jest tak piękna jak Szekspir i tak samo prosta". Dla niektórych elżbietański angielski może być wyzwaniem, ale nie ma nic złego w podejmowaniu wyzwań. New King James Version to bardziej czytelna wersja King James, usuwająca wiele archaicznych terminów i unowocześniająca składnię. Zarówno KJV, jak i NKJV są tłumaczeniami "dosłownymi".
New American Standard Bible pozostaje jak najbliżej dosłownego odczytania oryginalnego tekstu, zachowując strukturę literacką, a jednocześnie jest czytelna w języku angielskim. NASB była bardzo popularna wśród poważnych studentów Biblii przez 20-30 lat, od lat 80. do początku XXI wieku. Jednak niektórzy uważali, że jest ona trudna do czytania, zwłaszcza dla bardziej przypadkowych lub początkujących czytelników, którzy nie byli zainteresowani "studiowaniem" Biblii. Od tego czasu English Standard Version zajęła miejsce NASB jako "dosłowne", ale bardziej czytelne tłumaczenie. Wydaje się, że zastąpiła ona NASB dla wielu osób, które preferują tłumaczenie na "dosłownym" końcu kontinuum.
Nowa Wersja Międzynarodowa jest tłumaczeniem "dynamicznym". Tłumacze starali się przekazać znaczenie w sposób czytelny w języku angielskim, nawet jeśli oznaczało to odejście od oryginalnego brzmienia. NIV odniosła wielki sukces i jest obecnie najpopularniejszą współczesną wersją angielską. New Living Translation jest zdecydowanie najbardziej "dynamicznym" z najpopularniejszych współczesnych tłumaczeń. Kiedy została wydana po raz pierwszy, NLT sprzedawała się bardzo dobrze i przez pewien czas wydawało się, że może wyprzedzić NIV jako najpopularniejsze dynamiczne tłumaczenie. W ostatnich latach NLT straciło na popularności, podczas gdy sprzedaż NIV utrzymuje się na wysokim poziomie.
New English Translation lub NET Bible jest wersją internetową, choć jest również dostępna w formie książkowej. NET zawiera obszerne notatki na temat tłumaczenia. Podczas gdy inne współczesne wersje mogą przechodzić poważną rewizję co około dekadę, Biblia NET jest stale aktualizowana i poprawiana w razie potrzeby.
Do szybkiego czytania tekstu pomocne może być bardziej dynamiczne tłumaczenie, takie jak NLT lub NIV. Do dokładniejszego studiowania lepsza będzie bardziej dosłowna wersja, taka jak NASB, ESV lub NET. Podczas studiowania fragmentu dobrą praktyką jest czytanie go w kilku wersjach, zarówno dosłownych, jak i dynamicznych. Jeśli są miejsca, w których różne tłumaczenia wydają się iść w różnych kierunkach, konieczne jest dalsze badanie, aby określić, jakie kwestie tłumaczenia i interpretacji wchodzą w grę. Oczywiście w tym momencie korzystne byłoby zapoznanie się z oryginalnymi językami, ale dla tych, którzy nie są w stanie tego zrobić, dobrym rozwiązaniem jest Biblia NET i krytyczne komentarze. Dobre komentarze nie będą po prostu mówić czytelnikowi, co oznacza tekst, ale wyjaśnią dowody na różne opcje i dlaczego ta wybrana przez komentatora jest najlepsza. Należy unikać interpretacji lub punktów doktryny, które opierają się na pojedynczym tłumaczeniu pojedynczego słowa lub frazy. Należy również oprzeć się tendencji do "kupowania" tłumaczenia, które wspiera jedną preferowaną interpretację fragmentu.
The Message Eugene'a Petersona i The Living Bible Kennetha Taylora są raczej swobodnymi tłumaczeniami oryginalnego tekstu, tak jak rozumieli go autorzy. MSG i TLB są dziełami poszczególnych osób, a nie zespołów naukowców, więc jest w nich znacznie więcej miejsca na błędy i osobiste uprzedzenia. Są one bliższe osobistym parafrazom niż tłumaczeniom. Każdy, kto czyta którykolwiek z nich, powinien pamiętać, że słowa wyrażają to, co pojedynczy człowiek zrozumiał, co oznacza tekst. Zalecamy wybranie jednego z powyższych tłumaczeń jako podstawowej Biblii.
Nowa Poprawiona Wersja Standardowa jest najpopularniejszą wersją wśród nieewangelicznych badaczy Biblii. Ewangeliczni zwykle trzymają się z dala od tego tłumaczenia, ponieważ zespół tłumaczący składał się z wielu osób, które nie były oddane autorytetowi tekstu biblijnego. Byli to jednak kompetentni badacze języków biblijnych.
W ostatecznym rozrachunku wybór "najdokładniejszego" tłumaczenia będzie decyzją subiektywną. Do studiowania polecamy NASB, ESV i NET, a także zalecamy porównanie z NIV lub NLT. Nie mamy również problemu z polecaniem KJV lub NKJV, ale porównanie ich z innymi wersjami pomaga zidentyfikować punkty napięcia wymagające dalszych badań. Dla urozmaicenia, każdego roku można wybrać inne tłumaczenie do przeczytania, zwracając uwagę na wszystko, co brzmi inaczej lub wydaje się nadawać tekstowi inne znaczenie.
Każde tłumaczenie wykonane w dobrej wierze przez kompetentnych naukowców można uznać za dokładne i autorytatywne. Jednocześnie ludzka uczoność jest niedoskonała, a tłumaczenia muszą być aktualizowane wraz ze zmianami w danym języku.
English
Jakie jest najdokładniejsze tłumaczenie Biblii?
