Pytanie
Krytyka tekstu - czym jest?
Odpowiedź
Mówiąc najprościej, krytyka tekstu jest metodą używaną do określenia oryginalnego przesłania rękopisów Biblii. Oryginalne rękopisy Biblii są zagubione, ukryte lub już nie istnieją. To, co posiadamy to tysiące kopii oryginalnych rękopisów datowanych między I-wszym a XV-tym wiekiem n.e. (dla Nowego Testamentu) oraz datowanych od IV-tego wieku p.n.e. do XV-tego wieku n.e. (dla Starego Testamentu). W tych rękopisach, istnieje wiele mniejszych oraz kilka zauważalnych różnic. Krytyka tekstu obejmuje studium tych rękopisów w celu określenia jaki był oryginalny tekst.
Istnieją trzy podstawowe metody krytyki tekstu. Pierwsza to Textus Receptus [z łac. Tekst Przyjęty- przypis tłumacza]. Textus Receptus był rękopisem Biblii, który został opracowany przez mężczyznę nazwanego Erasmus w 1500-tnym r. n.e. Wziął pod uwagę określoną liczbę rękopisów do których miał dostęp i połączył je w coś, co ostatecznie znane jest jako Textus Receptus.
Druga metoda znana jest jako Tekst Większościowy (ang. Majority Text). Tekst Większościowy bierze wszystkie rękopisy jakie są dostępne współcześnie, porównuje różnice i wybiera najbardziej prawdopodobny, poprawny tekst w oparciu o przesłanie pojawiające się w większości. Dla przykładu, jeśli 748 rękopisów podaje "on powiedział", a 1429 rękopisów podaje "oni powiedzieli", to metoda Tekstu Większościowego wybierze wersję "oni powiedzieli", jako najbardziej prawdopodobny tekst oryginalny. Większość tłumaczeń nie bazuje na Tekście Większościowym.
Trzecia metoda znana jest jako krytyczna lub eklektyczna metoda. Metoda eklektyczna zakłada rozważanie zewnętrznych lub wewnętrznych dowodów określenia najbardziej prawdopodobnego przesłania tekstu oryginalnego. Zewnętrzne dowody sprawiają, że zadajemy tego typu pytania: w ilu rękopisach pojawia się tego typu tekst? w jakich datach pojawia się ten rękopis? w jakich regionach świata zostały znalezione te rękopisy? Wewnętrzne dowody nasuwają następujące pytania: co mogło wywołać różnice zauważalne w tych tekstach? Który tekst może prawdopodobnie wyjaśnić oryginalne przesłanie innych tekstów?
Która z metod jest najwłaściwsza? To jest początek dyskusji na ten temat. Gdy na początku opisane są komuś metody analizy, to najczęściej dana osoba wybiera Tekst Większościowy jako metodę, która powinna być użyta. Istotna jest "zasada większości" oraz to, że jest to "demokratyczna" metoda. Jednak, w tym miejscu pojawia się kwestia regionalna do rozważenia. W kilku pierwszych wiekach kościoła, znakomita większość chrześcijan mówiła i pisała w języku greckim. Począwszy od IV w.n.e., Łacina stawała się coraz bardziej popularna, szczególnie w kościele. Począwszy od tłumaczenia Łacińskiej Biblii Wulgaty, Nowy Testament zaczął być kopiowany w języku łacińskim zamiast greckim.
Jednak we wschodnim świecie chrześcijańskim, Grecki nadal pozostał językiem dominującym kościoła przez ponad 1000 lat. W efekcie czego większość rękopisów greckich pochodzi ze wschodniego/ bizantyjskiego regionu. Te rękopisy bizantyjskie są bardzo do siebie podobne. One najprawdopodobniej są najbliższe oryginalnym rękopisom greckim. Mimo, iż są do siebie podobne, to jednak rękopisy bizantyjskie mają kilka różnic w porównaniu z rękopisami znalezionymi w kościele regionów wschodnich i centralnych. Podsumowując: jeśli rozpoczynałeś z trzema rękopisami, a jeden był kopiowany tysiąc razy, inny był kopiowany dwieście razy, a trzeci był kopiowany pięć tysięcy razy, która grupa będzie miała większość? Oczywiście, że trzecia grupa. Jednak, w przypadku trzeciej grupy nie ma większego prawdopodobieństwa, że bliższa jest oryginalnemu przesłaniu aniżeli pierwsza czy druga grupa. Ma jedynie więcej kopii. Krytyczna/ eklektyczna metoda związana z krytyką tekstu przypisuje równą "wagę" rękopisom pochodzącym z różnych regionów, mimo iż rękopisy ze Wschodu stanowią przytłaczającą większość.
Jak metoda krytyczna/ eklektyczna funkcjonuje w praktyce? Jeśli porównasz Ew. Jana 5.1-9 w wielu tłumaczeniach, zauważysz że brakuje wersetu 4 w tłumaczeniach opartych o Krytykę Tekstu. W Textus Receptus (Tekście Przyjętym), Ew. Jana 5.4 czytamy "Od czasu do czasu zstępował bowiem anioł Pana do sadzawki i poruszał wodę. Kto więc po poruszeniu wody pierwszy do niej wstąpił, odzyskiwał zdrowie, jakąkolwiek chorobą był dotknięty." Z jakiego powodu brakuje tego wersetu w tłumaczeniach biblijnych, które używają Krytyki Tekstu? Metoda eklektyczna działa w następujący sposób: 1) Tekst Ew. Jana 5.4 nie pojawia się w większości najstarszych rękopisów. 2) Tekst Ew. Jana 5.4 pojawia się we wszystkich rękopisach bizantyjskich, ale nie w większości rękopisów nie-wschodnich. 3) Bardziej prawdopodobne jest, aby skryba dodał wyjaśnienie aniżeli usunął jakieś wyjaśnienie. Ew. Jana 5.4 wyjaśnia dokładniej z jakiego powodu trędowaty potrzebował dostać się do sadzawki. Dlaczego skryba miałby usunąć ten werset? Byłoby to bez sensu. Ma to jednak sens jeśli chcemy dodać wyjaśnienie z jakiego powodu trędowaty chciałby dostać się do sadzawki. W rezultacie tych koncepcji, Krytyka Tekstu/ Eklektyczny Tekst nie zawiera fragmentu Ew. Jana 5.4.
Nieważne, którą metodę krytyki tekstu uznajesz za słuszną, to jest kwestia którą powinieneś przedyskutować w poszanowaniu łaski, wzajemnego szacunku i łagodności. Chrześcijanie mogą i często nie zgadzają się w tej kwestii. Możemy rozważać metody, ale nie powinniśmy atakować motywacji i charakteru tych, z którymi się nie zgadzamy w tym względzie. Wszyscy przecież mamy wspólny cel- aby określić najbardziej prawdopodobne oryginalne słowa użyte w Biblii. Niektórzy po prostu mają różne metody osiągania tego celu.
English
Krytyka tekstu - czym jest?
