Pytanie
Czym jest krytyka formy?
Odpowiedź
Krytyka formy to dziedzina studiów biblijnych, która postrzega Biblię jako zbiór tradycyjnych opowieści i powiedzeń (lub "jednostek"), które były rozpowszechniane ustnie i ostatecznie połączone razem i zachowane na piśmie. Krytyka formy próbuje określić wzorce literackie w Piśmie Świętym, wyodrębnić jednostki tekstu i prześledzić każdą jednostkę do jej "pochodzenia" w tradycji ustnej. Krytyk formy oddziela historię biblijną od jej kontekstu literackiego i pyta: "Jaki jest gatunek literacki tej jednostki? Jaka jest prehistoria tej jednostki? Jak zmieniała się ta historia, gdy była przekazywana ustnie?". Pierwotnie skoncentrowana na Starym Testamencie, ta dziedzina badań szybko stała się kolejną soczewką, przez którą można zrozumieć fragmenty Nowego Testamentu. Na przykład analizowane są równoległe relacje przypowieści i odnotowywane są różnice w sformułowaniach; następnie krytyk formy wyciąga wnioski na temat tego, co jego zdaniem Jezus naprawdę powiedział i w jaki sposób tradycja ustna mogła doprowadzić do różnych pisemnych relacji.
Niemiecki uczony Rudolf Bultmann spopularyzował krytykę formy w XX wieku, odnosząc ją do nauk Jezusa w Ewangeliach. Jego praca History of the Synoptic Tradition wywołała wiele dyskusji na temat tego, co można wiedzieć o ustnych naukach Jezusa przed ich spisaniem w dokumentach Nowego Testamentu. Bultmann wierzył, że Biblia musi zostać pozbawiona cudownych relacji, że ewangelia musi zostać "zdemitologizowana", aby mogła zostać zaakceptowana przez współczesne społeczeństwo.
Krytyka formy jest ulubioną wśród uczonych, którzy zaprzeczają autorytetowi i nieomylności Pisma Świętego. W rezultacie konserwatywni chrześcijanie często patrzą na krytykę formy z podejrzliwością. Głównym powodem do niepokoju jest fakt, że wielu krytyków formy ma uprzedzenia wobec nadprzyrodzoności i odrzuca cuda Jezusa jako mity. Jednakże, podczas gdy krytyka formy była wykorzystywana do poddawania w wątpliwość Słowa Bożego, istnieją pewne sposoby, w jakie literackie studium Pisma Świętego było korzystne.
Na przykład Psalmy zawierają wiele różnych form literackich. Niektóre psalmy są lamentami (np. Psalm 142). Inne są hymnami pochwalnymi (np. Psalm 113). Jeszcze inne mają charakter mesjański (np. Psalm 110). Pogrupowanie psalmów w jednostki oparte na ich różnych formach pozwala studentowi Pisma Świętego zwrócić uwagę na podobieństwa i kontrasty, wspólne tematy i strukturę poetycką.
Zainteresowanie krytyką formy osłabło w ostatnich latach. Staje się coraz bardziej oczywiste, że określanie "dokładnych" słów Mojżesza, Dawida czy Jezusa przynosi ograniczone korzyści. Rzeczywiście, kto może powiedzieć, że rzeczywiste słowa Jezusa różniły się od tego, co Mateusz zapisał w swojej Ewangelii? Bez względu na to, jak uczone jest podejście, krytyka formy pociąga za sobą ogromne ilości spekulacji, sceptycyzmu, a czasem rażącej niewiary.
English
Czym jest krytyka formy?
