Pytanie
Czym jest hiperbola? Jakie są przykłady hiperboli w Biblii?
Odpowiedź
Hiperbola to skrajna przesada, zwykle stosowana w celu podkreślenia. Wyrażenia hiperboliczne są rodzajem języka figuratywnego i są dość powszechne w codziennych rozmowach. Stwierdzenia takie jak jestem tak głodny, że mógłbym zjeść konia, ona czekała wiecznie, a on uderzył tę piłkę na milę są przykładami hiperboli.
Aby wyrażenie zostało uznane za hiperbolę, przesada musi być dziwaczna do tego stopnia, że staje się śmieszna. Stwierdzenie "wszedłem do pokoju, by znaleźć dwadzieścia innych osób stłoczonych w środku" może być dosłowne - w rzeczywistości było tam dwadzieścia osób - ale może też być przesadą - być może było tam tylko piętnaście osób. Aby uczynić to stwierdzenie prawdziwie hiperbolicznym, a nie tylko wyolbrzymieniem, moglibyśmy powiedzieć: "Wszedłem do pokoju, by znaleźć milion innych ludzi stłoczonych w środku". Taka deklaracja oczywiście nie powinna być traktowana dosłownie; to hiperbola.
Hiperbola jest często spotykana w literaturze, gdy autor chce wzmocnić efekt swoich słów. Hiperbola może dodać żywości i rozmachu każdemu tekstowi. Hiperbola w literaturze może wywoływać poważny lub komiczny efekt, lub może być wykorzystywana do celów satyrycznych lub ironicznych. Przykłady hiperboli stosowanej jako środek literacki obejmują następujące elementy:
- "Tysiące rekinów, rojących się wokół martwego lewiatana, ucztowało na jego tłuszczu" (Herman Melville, Moby Dick).
- "W męskiej toalecie znajdowały się bakterie, które można było wprowadzić na rodeo" (Dave Barry, "Batting Clean-up and Striking Out").
- "Nie było się gdzie spieszyć, bo nie było dokąd iść, nie było nic do kupienia i nie było pieniędzy, by to kupić, nie było nic do zobaczenia poza granicami hrabstwa Maycomb" (Harper Lee, Zabić drozda).
- "Trzęsłem się od stóp do głów i mógłbym zawiesić kapelusz na oczach, tak bardzo wystawały" (Mark Twain, Old Times on the Mississippi).
Jako środek retoryczny, hiperbola jest często używana w celu podkreślenia ważności (lub nieistotności) danego punktu lub po prostu wzbudzenia zainteresowania. Przypadki hiperboli w Piśmie Świętym służą celom retorycznym. Hiperbola w Biblii została zwięźle opisana przez E. W. Bullingera jako "kiedy mówi się więcej, niż dosłownie ma się na myśli" (Figures of Speech Used in the Bible, Baker, 1968, s. 423).
Oto kilka przykładów hiperboli w nauczaniu Jezusa:
"Czemu patrzysz na źdźbło trociny w oku brata swego, a nie zwracasz uwagi na belkę we własnym oku?" (Łukasza 6:41).
Uderzający obraz słowny Jezusa przedstawiający "deskę" (lub "belkę drewna" lub "dużą kłodę") w oku jest oczywistą przesadą mającą na celu podkreślenie naszej tendencji do krytykowania innych, podczas gdy jesteśmy ślepi na własne wady.
"Łatwiej jest wielbłądowi przejść przez ucho igielne, niż bogatemu wejść do królestwa Bożego" (Mk 10:25).
Hiperbola Jezusa dotyczy tego, że bogactwo pieniężne sprawia, że niezwykle trudno jest dostrzec swoje duchowe potrzeby.
"Jeśli prawe oko twoje sprawia, że się potykasz, wyłup je i wyrzuć. Lepiej jest dla ciebie stracić jedną część ciała niż całe ciało wrzucić do piekła. A jeśli twoja prawa ręka sprawia, że się potykasz, odetnij ją i wyrzuć. Lepiej jest dla ciebie utracić jedną część ciała, niż całe ciało wrzucić do piekła" (Mateusza 5:29-30).
Pan nie radzi dosłownie, by komukolwiek amputować ręce lub wyłupić gałki oczne; używa hiperboli, by podkreślić znaczenie unikania grzechu.
"A gdy dajesz potrzebującemu, niech nie wie lewa twoja ręka, co czyni prawa" (Mt 6:3).
Nie jest możliwe, aby jedna ręka nie wiedziała, co robi druga, więc słowa Jezusa są oczywiście hiperboliczne, podkreślając potrzebę bezinteresownych motywów.
Inne przykłady hiperboli w Biblii są następujące:
"Widzieliśmy tam nawet gigantów. . . . Przy nich czuliśmy się jak koniki polne i oni też tak myśleli!". (Liczb 13:33).
Dziesięciu niewiernych szpiegów wysłanych do Kanaanu użyło hiperboli, aby przekonać swoich słuchaczy by nie wkraczali do Ziemi Obiecanej.
"Wśród wszystkich tych żołnierzy było siedmiuset wybranych żołnierzy, którzy byli leworęczni, a każdy z nich mógł rzucić kamieniem o włos i nie chybić" (Sędziów 20:16).
Nie chodzi o to, że ci miotacze mogli dosłownie trafić w jeden włos; żołnierze ci byli raczej wyjątkowo dobrymi strzelcami.
"Cała wieś judzka i wszyscy mieszkańcy Jerozolimy wyszli do niego. Wyznawszy swe grzechy, przyjmowali od niego chrzest w rzece Jordan" (Ew. Marka 1:5).
Jan Chrzciciel był powszechnie znany, a jego wpływ był odczuwalny w całej Judei. Stwierdzenie, że wszyscy w Jerozolimie zostali ochrzczeni przez Jana jest hiperboliczne.
"Jezus uczynił także wiele innych rzeczy. Gdyby każdą z nich spisać, przypuszczam, że nawet cały świat nie pomieściłby ksiąg, które zostałyby spisane" (Jana 21:25).
To piękne, przejmujące stwierdzenie na końcu Ewangelii Jana jest oczywistym przykładem hiperboli. Tymi słowami Jan "chciał dać swojemu czytelnikowi do zrozumienia, że nawet teraz, gdy już to zrobił, czuł, że jego materiały są tak dalekie od wyczerpania, że wciąż mu ich brakowało i mógł mnożyć 'Ewangelie' do niemal dowolnego stopnia w ścisłych granicach tego, co 'Jezus uczynił'" (Jamieson, Fausset i Brown, A Commentary, Critical, Practical, and Explanatory on the Old and New Testaments, 1885).
Jak w przypadku każdej figury retorycznej, hiperbolę należy rozpoznać, aby nie brać jej dosłownie. Hiperbola, będąca użytecznym środkiem retorycznym, zwiększa intensywność biblijnych ostrzeżeń, pomaga nam je zrozumieć i dodaje fascynującej złożoności i tak już bogatemu tekstowi.
English
Czym jest hiperbola? Jakie są przykłady hiperboli w Biblii?
