Pytanie
Jakie są religijne / duchowe wierzenia rdzennych Amerykanów?
Odpowiedź
Rdzenni Amerykanie to ogólne odniesienie do grup ludzi, którzy żyli w Ameryce Północnej i Południowej przed przybyciem europejskich odkrywców. Biorąc pod uwagę rozmiar tych dwóch kontynentów i ich zróżnicowane krajobrazy, nie jest zaskoczeniem, że kultury rdzennych Amerykanów różniły się drastycznie w zależności od grupy i plemienia. Oznacza to, że "religia rdzennych Amerykanów" jest niezwykle szeroką kategorią. Wierzenia religijne współczesnych Amerykanów - i Azjatów, i Europejczyków, i Afrykanów - obejmują szeroki zakres, podobnie jak duchowe tradycje rdzennych Amerykanów.
Biorąc to pod uwagę, większość religii rdzennych Amerykanów ma zestaw wspólnych cech. Najważniejsze z nich to brak rozróżnienia między światem duchowym a światem przyrody, istnienie pewnego rodzaju twórczego bóstwa i ogólny brak obiektywnych, stałych zasad. Niewiele idei religijnych rdzennych Amerykanów było uważanych za absolutnie niezmienne, a jeszcze mniej zostało skodyfikowanych na piśmie. W rezultacie historyczne wierzenia duchowe w obu Amerykach były zróżnicowane i niezwykle płynne.
Jedną ze wspólnych cech wielu duchowych tradycji rdzennych Amerykanów jest jednolity pogląd na rzeczywistość. Chrześcijaństwo często mówi o świecie fizycznym i duchowym. Przynajmniej dla porównania, takie rozróżnienie nie istnieje w większości religii rdzennych Amerykanów. "Świat" duchów i bóstw jest tym samym "światem", co świat natury i człowieka, a wszelkie różnice lub separacje są często niwelowane.
Większość religii rdzennych Amerykanów zawiera jakiś rodzaj boskiego Stwórcy. W wielu przypadkach jest to pojedyncze bóstwo, często określane jako Wielki Duch. W niektórych przypadkach jest to grupa bogów lub zbiór duchów. W innych duch ten jest bardziej bezosobową siłą niż rzeczywistą, osobową istotą. Ze względu na tę szeroką różnorodność, poszczególne religie rdzennych Amerykanów można sklasyfikować jako teistyczne, deistyczne, henoteistyczne, politeistyczne, a nawet panteistyczne.
Religie rdzennych Amerykanów są również zazwyczaj pozbawione obiektywnych zasad lub praw. Nie oznacza to, że w tych duchowych tradycjach nie ma zasad moralnych. Jednak takie koncepcje są zwykle traktowane jako wytyczne lub fundamenty, a nie jako twarde i sztywne przepisy. Tradycje różnią się w zależności od grupy, ale duchowość rdzennych Amerykanów jest zazwyczaj znacznie mniej sztywna niż systemy takie jak chrześcijaństwo, buddyzm czy islam.
Teksty pisane porównywalne do dzieł takich jak Biblia, Koran czy Wedy nie istnieją w historii religijnej rdzennych Amerykanów. Zamiast tego tradycja ustna i osobiste nauczanie są silnie podkreślane w praktyce religijnej rdzennych Amerykanów. Motywacja tego jest niezwykle praktyczna. Z perspektywy rdzennych Amerykanów jedynym sposobem na poznanie tradycji jest uczestniczenie w nich; teksty pisane są mało przydatne.
Połączenie płynnych zasad, braku spisanych pism świętych i dużej różnorodności wierzeń spowodowało, że europejscy odkrywcy źle zrozumieli duchowe tradycje rdzennych Amerykanów. Założeniem większości kolonizatorów było to, że rodzima religia była płytka, prosta i nieistotna. Dla porównania, rdzenni Amerykanie znacznie łatwiej łączą swoje duchowe wierzenia z wierzeniami innych religii, a ich tradycje są tak samo głęboko zakorzenione i uważane za równie znaczące, jak te z innych kultur.
Szczególnie interesującą cechą religii rdzennych Amerykanów jest powtarzanie się mitów dotyczących katastrofalnej, ogólnoświatowej powodzi. Podobnie jak w przypadku tradycji duchowych na całym świecie, w mitach rdzennych Amerykanów można znaleźć kilka wersji opowieści o potopie:
- Ludowe opowieści Hopi mówią o Tawa, Duchu Słońca, niszczącym istniejący świat (zwany Trzecim Światem) w powodzi; kilku dobrych ludzi przeżyło, płynąc w trzcinowych łodziach (porównaj Rdz 6:6-8).
- Historia z Ottawy głosi, że człowiek rozgniewał boga morza, wywołując powódź, która pokryła świat. Człowiek ten został uratowany przez boginię płynącą w łodzi z parami ocalałych zwierząt (porównaj Rdz 6:20).
- Według Chippewa, szczególnie potężny człowiek zabił złego Wielkiego Węża, wywołując powódź pokrywającą góry (porównaj Rdz 7:19). Ludzie przetrwali, wsiadając na tratwy i unosząc się na wodzie, dopóki wody nie opadły (porównaj Księga Rodzaju 8:1).
- Legendy Czejenów mówią, że szaman rozciągnął białą skórę bizona między górami, aby chronić ludzi przed gniewnym boskim deszczem. Kiedy główny bóg to zobaczył i zatrzymał deszcz, skóra skurczyła się i stała się tęczą (porównaj Rdz 9:12-13).
- W mitach Salish wielu ludzi miało koszmary o ogromnej powodzi (porównaj Rdz 6:13). Ci, którzy uwierzyli w sny, zebrali się razem, aby zbudować ogromną tratwę z kajaków (porównaj Rdz 6:14) i tylko oni przeżyli powódź. Ci, którzy zignorowali sny, utonęli (porównaj Rdz 7:22-23). Następnie ci, którzy przeżyli, zaczęli się kłócić i rozproszyli się po całej ziemi, dzieląc się na różne plemiona (porównaj Rdz 11:1-9).
Każda z tych historii odzwierciedla aspekty biblijnego opisu potopu, który zniszczył świat w czasach Noego. Zachowanie podstawowej historii - widocznej w kulturach na całym świecie - jest punktem często poruszanym w dyskusjach na temat pochodzenia ludzkości. Jeśli każda ludzka kultura podziela wspólną historię, z kilkoma wspólnymi szczegółami, istnieją dobre powody, by sądzić, że historia ta ma jakąś podstawę w rzeczywistej historii.
Próba szczegółowego zdefiniowania religii rdzennych Amerykanów jest daremna. Podobnie jak w przypadku każdego innego dużego zbioru grup ludzkich, istnieją dosłownie tysiące indywidualnych podejść do duchowości w kulturach rdzennych Amerykanów. Koncepcje płynności, zjednoczonego świata duchowego i naturalnego oraz braku pism świętych są wspólne dla wielu z tych tradycji, ale każda z nich jest całkowicie niezależnym światopoglądem samym w sobie.
English
Jakie są religijne / duchowe wierzenia rdzennych Amerykanów?
