Pytanie
Czym jest język ugaricki i jaki ma związek z Biblią?
Odpowiedź
Ugaricki był starożytnym językiem używanym w mieście Ugarit (na wybrzeżu Morza Śródziemnego w Syrii) w czasach, w których miały miejsce wiele wydarzeń opisanych w Starym Testamencie. To, czego dowiedzieliśmy się dzięki wykopaliskom w tym mieście i dzięki językowi (język semicki, nieco podobny do starożytnego hebrajskiego), pozwoliło nam lepiej zrozumieć niektóre aspekty kultury i kultu kananejskiego, a także pomogło nam zrozumieć niektóre słowa w starożytnym hebrajskim, które były trudne do przetłumaczenia.
Ponieważ Stary Testament jest starożytną księgą, daleką od współczesnego języka i kultury, wiele rzeczy, które pierwotni słuchacze zakładali lub rozumieli, jest dla nas niejasnych. Nasze współczesne tłumaczenia są bardzo dobre, ale większa wiedza na temat starożytnej kultury pozwoli nam lepiej zrozumieć znaczenie tekstu. Nie chcemy przez to powiedzieć, że tekst Pisma Świętego jest niezrozumiały bez rozległej wiedzy na temat starożytnych języków i kultur, ale wiedza ta pomaga uzupełnić obraz. Można to porównać do oglądania filmu na kolorowym telewizorze zamiast na czarno-białym.
W 1928 roku rolnik w Syrii orał swoje pole, kiedy odkrył starożytny grobowiec. Znalazł w nim kilka cennych przedmiotów, które sprzedał. W końcu wieść o znalezisku się rozeszła i miejsce to, obecnie nazywane Ras Shamra, zostało odpowiednio zbadane, odsłaniając starożytne miasto Ugarit. Wśród odkrytych przedmiotów znalazły się tabliczki klinowe w języku semickim podobnym do hebrajskiego. Stosując zasady tłumaczenia i porównując je z hebrajskim, uczeni byli w końcu w stanie rozszyfrować tabliczki, co zaowocowało jednym z największych odkryć literackich na świecie.
Większość tabliczek zawiera poezję, a znaczna część poezji zawiera mity o głównym bogu miasta, Baalu. Literatura ta ujawnia wierzenia dotyczące Baala i praktyki związane z jego kultem. Porównując poezję kultową Ugarit z psalmami hebrajskimi, zauważamy często uderzające podobieństwa. Mieszkańcy Ugarit często przypisują Baalowi to, co mieszkańcy Izraela przypisują Jahwe. Na przykład literatura ugaricka ujawnia, że Baal był uważany za boga piorunów i burzy, ale Psalm 29 przypisuje wywoływanie burzy Bogu. To tak, jakby Dawid mówił: „Wy, ludy kananejskie, przypisujecie tę moc Baalowi, ale my wiemy, że to naprawdę Jahwe kontroluje burzę”. Psalmy biblijne były zatem czymś więcej niż tylko pojedynczymi pieśniami uwielbienia, ale mogły być również polemiką.
Odkrycie ugarickie pomaga nam lepiej zrozumieć wydarzenia z Eliaszem na górze Karmel. Król Achab i lud czcili Baala, ale ten fałszywy bóg nie był w stanie sprowadzić deszczu na ziemię – nie padało od trzech lat, jak przepowiedział prorok Jahwe, Eliasz. Wypowiedź Eliasza zawierała domyślną zapowiedź ostatecznej rozgrywki między Baalem a Jahwe. Na górze Karmel Jahwe odpowiedział ogniem (błyskawicą?), który spalił ofiarę Eliasza, a nawet kamienie ołtarza, pokazując swoją władzę nad królestwem Baala. Dopiero po zabiciu proroków Baala Bóg zesłał deszcz (zob. 1 Król. 17–18). Możemy zrozumieć tę historię, nie wiedząc nic o Baalu, poza tym, że był on rywalizującym bogiem, ale informacje uzyskane z poezji ugarickiej uzupełniają nasze zrozumienie i pokazują, jak lud Izraela mógł postrzegać to wydarzenie.
W Starym Testamencie są miejsca, w których tłumacze nie mają pewności co do najlepszego znaczenia niektórych słów. Porównanie hebrajskiego z ugarickim czasami daje więcej kontekstu dla tych słów i pozwala nam lepiej zrozumieć ich znaczenie.
Na przykład w Księdze Amosa 1:1 Amos jest opisany jako „jeden z pasterzy z Tekoa”. Hebrajskie słowo oznaczające „pasterz” nie jest tym, które jest zwykle używane, i tłumacze nie byli pewni dokładnego znaczenia tego terminu. W języku ugarickim odpowiednikiem tego słowa jest „zarządca lub właściciel dużych stad owiec”. Dlatego Amos prawdopodobnie nie był tylko biednym pasterzem lub niewykształconym „rolnikiem”, jak często przedstawia się go w kazaniach. Był prawdopodobnie zamożnym biznesmenem. Nie ma tu nic, co zmieniałoby znaczenie tekstu, ale daje nam to lepszy wgląd w to, kim był Amos. Kiedy posłuchał Pana i udał się do północnego królestwa, aby głosić kazania, mógł zrezygnować (lub przynajmniej zaryzykować) znaczące źródło utrzymania. A kiedy Amos potępia niesprawiedliwość społeczną w Izraelu, robi to jako jeden z „posiadających”, a nie jako jeden z „nieposiadających” (zob. Amos 1:6–7).
W Księdze Sędziów 5:17 plemię Dana jest krytykowane za to, że nie przyszło z pomocą Deborze i Barakowi w pokonaniu Amalekitów: „A Dan, dlaczego pozostał przy statkach?”. To retoryczne pytanie jest nieco zagadkowe, ponieważ Dan nie posiadał żadnych terytoriów nad morzem i nie był znany z używania statków. Porównując z językiem ugarickim, stwierdzamy, że słowo przetłumaczone jako „statki” może również oznaczać „być spokojnym”. W kontekście bardziej sensowne jest więc przetłumaczenie tego wyrażenia w następujący sposób: „A Dan, dlaczego pozostawał w spokoju?” lub, jak to ujął NLT, „Dlaczego Dan pozostał w domu?”. Podstawowe znaczenie nie ulega zmianie – Dan nie przyszedł z pomocą Izraelowi, gdy była ona potrzebna – ale okoliczności zostają wyjaśnione. Dan pozostawał „w spokoju”, a nie „na statkach”.
Odkrycie języka ugarickiego pomaga nam lepiej zrozumieć kulturę i język Starego Testamentu. Nie zmienia to zasadniczego znaczenia żadnego tekstu Pisma Świętego, ale może nadać mu więcej „kolorytu”.
English
Czym jest język ugaricki i jaki ma związek z Biblią?
