Pytanie
Czym jest samarytanizm?
Odpowiedź
Samarytanizm to religia, która wywodzi swoją nazwę od regionu na północ od Jerozolimy zwanego Samarią. Samarytanizm opiera się na Pięcioksięgu - pierwszych pięciu księgach Starego Testamentu - chociaż Pięcioksiąg Samarytański lub Tora Samarytańska jest napisana pismem samarytańskim dla ludu Samarytan. Jest to jedyny tekst, który Samarytanie uważają za natchniony, odrzucając resztę Biblii hebrajskiej i cały Nowy Testament. Wierni Samarytanie podkreślają rolę Mojżesza jako proroka i prawodawcy oraz czczą lokalizację samarytańskiej świątyni, która została zbudowana w Samarii na górze Gerizim. Podobnie jak judaizm, samarytanizm nie zezwala na wizerunki Jahwe i obchodzi wiele tych samych świąt, co Żydzi.
Krótka historia Samarytan pomoże zrozumieć samarytanizm. Oto kilka najważniejszych informacji:
- po panowaniu króla Salomona, Izrael zostaje podzielony na dwa królestwa, północne i południowe w 931 r. p.n.e.
- w 722 r. p.n.e. Asyryjczycy podbijają północne królestwo Izraela, w tym miasto i region Samarii
- Asyryjczycy pozostawiają resztki Izraelitów i sprowadzają cudzoziemców, aby osiedlili się w regionie; ci emigranci przynoszą ze sobą wielu obcych bogów (2 Krl 17:29)
- w 586 r. p.n.e. Babilończycy podbijają południowe królestwo Judy
- Judejczycy powracają do swojej ziemi i odbudowują świątynię w Jerozolimie w 515 r. p.n.e.
- mieszkańcy Samarii sprzeciwiają się odbudowie żydowskiej świątyni (Ezdrasza 4; Nehemiasza 4)
- Samarytanie budują alternatywną świątynię na górze Gerizim na swoim terytorium
- ok. 128 r. p.n.e., w okresie Machabeuszy, siły żydowskie niszczą świątynię Samarytan.
Tak więc w czasach Chrystusa istniała ciągła wrogość między Żydami a Samarytanami. Był to rozdźwięk zakorzeniony w rasie i religii oraz dużo rozlanej krwi w historii.
Samarytanie zbudowali własną świątynię na górze Gerizim, ponieważ wierzyli, że na tej górze Mojżesz nakazał Izraelitom zbudować ołtarz dla Pana. Jednak Księga Powtórzonego Prawa 27:4-5 mówi, że góra Ebal była miejscem, które Bóg wybrał na ołtarz. Samarytanie uważają "górę Ebal" za zniekształcenie tekstu dokonane przez Ezdrasza w celu faworyzowania Żydów. Według Józefa Flawiusza świątynia Samarytan została zniszczona przez władcę Hasmoneuszy Jana Hyrkanusa I (Antiquities of the Jews, Księga XIII, Rozdział 10, § 2-3). Świątynia i pobliskie miasto nigdy nie zostały odbudowane, więc świątynia nie jest dziś używana. Ruiny były przedmiotem projektów archeologicznych i stanowią park narodowy w Izraelu.
W Ewangelii Jana Jezus prosi kobietę z Samarii o wodę. Kobieta jest zdumiona, że to zrobił, pytając Go: "Co się stało? — zapytała kobieta. — Ty, Żyd, prosisz mnie, Samarytankę, o wodę?". (Jana 4:9). Aby wyjaśnić tę kwestię swoim czytelnikom, Jan dodaje następujący komentarz: "Żydzi bowiem nie obcują z Samarytanami" (Jana 4:9b).
Samarytanizm wyznaje cztery zasady wiary:
1) Jest jeden Bóg, Bóg Izraela.
2) Jest jeden prorok, Mojżesz.
3) Jest jedna święta księga, Tora przekazana przez Mojżesza.
4) Jest jedno święte miejsce, góra Gerizim.
(www.israelite-samaritans.com/religion, dostęp 3/1/22)
Samarytanie przestrzegają szabatu i postępują zgodnie z prawami czystości zawartymi w Torze. Składają również ofiary z baranków podczas Paschy i oczekują nadejścia Taheba (Powracającego lub Odnowiciela), który wypełni Księgę Powtórzonego Prawa 18:15, osądzi ziemię i przywróci prawdziwą religię w czasach ostatecznych (zob. oczekiwanie Samarytanki w Ewangelii Jana 4:25).
Obecnie żyje około 800 Samarytan, którzy zachowują praktyki religijne samarytanizmu. Stanowią oni jedną z najstarszych i najmniejszych grup religijnych na świecie (www.bbc.com/travel/article/20180828-the-last-of-the-good-samaritans, dostęp 3/1/22).
English
Czym jest samarytanizm?
