Pytanie: Co oznacza motto "wiara poszukująca zrozumienia"?
Odpowiedź:
Motto "wiara poszukująca zrozumienia" jest uznawana za jedną z klasycznych definicji teologii. Stwierdzenie jest pierwotnie tłumaczone z Łaciny fides quaerens intellectum. "Wiara poszukująca zrozumienia" oznacza, że wiara w Boga objawiona w Jezusie Chrystusie skłania do poszukiwań głębszego zrozumienia.
Dokładne wyrażenie „wiara poszukująca zrozumienia” zostało wprowadzone przez Anzelma z Canterbury (1033–1109), mnicha, teologa i arcybiskupa Canterbury, w jego książce Proslogion.
Przed Anzelmem, Augustyn z Hippony (354- 430 r.po Chr.) ukuł podobną łacińską frazę: Credeut intelligas czy "uwierz, że możesz zrozumieć." Augustyn wierzył, że poznanie Boga przychodzi zanim Jemu uwierzymy, ale wiara w Boga przynosi również ciągłe pragnienie głębszego zrozumienia. Mówiąc prościej, chrześcijanie szczerze chcą zrozumieć, w co wierzą.
Anzelm zgodził się z Augustem. Wierzył, że wiara jest wymagana w poznaniu, ale również że rozum jest konieczny do zrozumienia. Dla Anzelma, wiara chrześcijańska uruchamia poszukiwanie poznania i zrozumienia Boga i tego w co wierzymy na Jego temat.
Wiara według Anzelma, sprawia, że wierzący zaczynają poszukiwania z powodu radości poznawania Boga i kochania Go. W swojej książce Wiara w poszukiwaniu zrozumienia: wprowadzenie do teologii chrześcijańskiej, Daniel L. Migliore [ang. Faith Seeking Understanding: An Introduction to Christian Theology] wyjaśnia, "Dla Anzelma wiara poszukuje zrozumienia, a zrozumienie przynosi radość.” Sam Anzelm napisał w Proslogion: „Proszę Cię, Boże, daj mi Cię poznać i pokochać, abym się w Tobie radował.”
Biblia promuje ideę wiary poszukującej zrozumienia. Jezus nauczał, że największym przykazaniem jest, abyśmy kochali Pana z całej swojej myśli (Ew. Mateusza 22.37). Przemawiając do swoich uczniów w jednym ze swoich post- zmartwychwstałych pojawień, Jezus "otworzył im umysły, aby mogli zrozumieć Pisma" (Ew. Łukasza 24.45). Wiara jest tym co zwycięża świat (1 Jana 5.4), ale tej wierze towarzyszy zrozumienie Boga: Wiemy też, że Syn Boży przyszedł i dał nam rozum, abyśmy poznali tego, który jest prawdziwy" (werset 20).
Omawiając motto Anzelma, Encyklopedia filozofii opracowana przez Stanford University wyjaśnia dwa nieporozumienia. Wielu myliło „wiarę poszukującą zrozumienia” z tym, że Anzelm miał nadzieję zastąpić wiarę zrozumieniem, ale jest to dalekie od prawdy. Wiara dla Anzelma to aktywna miłość do Boga w dążeniu do głębszego poznania Boga.
Po drugie, wielu filozofów myślało, że "wiara poszukująca zrozumienia" odnosi się tylko do wierzących, ponieważ rozpoczyna się od wiary. Ale Anzelm wierzył, że rozum był sam w sobie wystarczający, aby przekonać o Bożym istnieniu nawet umiarkowanie inteligentną osobę. Książka Anzelma Monologion rozpoczyna się tymi słowami: „Jeśli ktoś nie wie, albo dlatego, że nie słyszał, albo dlatego, że nie wierzy, że istnieje jedna natura, najwyższa pośród wszystkich istniejących rzeczy, która jako jedyna jest samowystarczalna w swoim wiecznym szczęściu, która poprzez swoją wszechmocną dobroć udziela isprawia, że wszystkie inne rzeczy istnieją lub są w jakikolwiek sposób pomyślne, a także wiele innych rzeczy, w które musimy wierzyć o Bogu lub jego stworzeniu, myślę, że mógłby przynajmniej przekonać się o większości z tych rzeczy wyłącznie rozumem, jeśli jest nawet umiarkowanie inteligentny".
Motto Anzelma "wiara poszukująca zrozumienia" stanowiło podstawę średniowiecznego systemu teologiczno-filozoficznego znanego jako scholastyka, który dążył do zjednoczenia wiary i rozumu w jeden spójny system.
