Pytanie
Co to jest antropomorfizm?
Odpowiedź
Słowo antropomorfizm pochodzi od dwóch greckich słów, anthropos, oznaczającego "człowiek" i morphe, oznaczającego "forma". W ujęciu teologicznym antropomorfizm to upodabnianie Boga do człowieka. Najczęściej jest to proces przypisywania Bogu ludzkich cech. Ludzkie cechy i działania, takie jak mówienie, trzymanie, sięganie, czucie, słyszenie i tym podobne, z których wszystkie są opisane zarówno w Starym, jak i Nowym Testamencie, są przypisywane Stwórcy. Czytamy o Bożych działaniach, emocjach i wyglądzie w ludzkich kategoriach, a przynajmniej w słowach, które zwykle akceptujemy i kojarzymy z ludźmi.
W kilku miejscach w Biblii Bóg jest opisany jako posiadający fizyczne atrybuty człowieka. On "zwrócił swoje oblicze" przeciwko złu (Kpł 20:6); Pan sprawi, że "Jego oblicze" zajaśnieje nad tobą (Lb 6:25); On "wyciągnął swoją rękę" (Wj 7:5; Iz 23:11), a Bóg rozproszył wrogów swoim silnym ramieniem (Ps 89:10). On "pochyla się, by spojrzeć na niebiosa i ziemię" (Psalm 113:6). "Czuwa" nad ziemią (Pwt 11:12), "oczy Pana" są zwrócone na sprawiedliwych (Ps 34:15), a ziemia jest Jego "podnóżkiem" (Iz 66:1). Czy wszystkie te wersety oznaczają, że Bóg dosłownie ma oczy, twarz, ręce i stopy? Niekoniecznie. Bóg jest duchem, a nie ciałem i krwią, ale ponieważ nie jesteśmy duchem, te antropomorfizmy pomagają nam zrozumieć naturę i działania Boga.
Ludzkie emocje są również przypisywane Bogu: "żałował" (Rdz 6:6), "zazdrościł" (Wj 20:5), "litował się" (Sdz 2:18) i "smucił się" z powodu uczynienia Saula pierwszym królem Izraela (1 Samuela 15:35). Czytamy, że Pan "zmienił zdanie" (Wj 32:14), "ustąpił" (2 Samuela 24:16) i "przypomni sobie", gdy zobaczy tęczę na niebie (Rdz 9:16). Bóg "codziennie gniewa się na złych" (Psalm 7:11) i "płonie gniewem" przeciwko przyjaciołom Hioba (Hi 32:5). Najcenniejsza dla nas jest Boża miłość, w której przeznaczył nas do zbawienia (Efezjan 1:4-5) i z powodu której dał swojego jedynego Syna, aby zbawić świat (Jana 3:16).
Antropomorfizmy mogą być pomocne w umożliwieniu nam przynajmniej częściowego zrozumienia niezrozumiałego, poznania niepoznawalnego i zgłębienia niezgłębionego. Ale Bóg jest Bogiem, a my nie, a wszystkie nasze ludzkie wyrażenia są z natury nieadekwatne do pełnego i właściwego wyjaśnienia boskości. Ale ludzkie słowa, emocje, cechy i wiedza to wszystko, co nasz Stwórca nam dostarczył, więc to wszystko, co możemy zrozumieć w tym ziemskim świecie w tym czasie.
Jednak antropomorfizmy mogą być niebezpieczne, jeśli postrzegamy je jako wystarczające do przedstawienia Boga w ograniczonych ludzkich cechach i terminach, co może nieumyślnie służyć umniejszeniu w naszych umysłach Jego nieporównywalnej i niepojętej mocy, miłości i miłosierdzia. Chrześcijanom zaleca się czytanie Słowa Bożego ze świadomością, że oferuje On mały przebłysk swojej chwały za pomocą jedynych środków, które możemy przyswoić. O ile antropomorfizmy pomagają nam wyobrazić sobie naszego kochającego Boga, On przypomina nam w Księdze Izajasza 55:8-9: "Bo myśli moje nie są myślami waszymi ani wasze drogi moimi drogami - mówi Pan. "Jak niebiosa górują nad ziemią, tak drogi moje nad waszymi drogami i myśli moje nad myślami waszymi".
W kilku miejscach w Biblii Bóg jest opisany jako posiadający fizyczne atrybuty człowieka. On "zwrócił swoje oblicze" przeciwko złu (Kpł 20:6); Pan sprawi, że "Jego oblicze" zajaśnieje nad tobą (Lb 6:25); On "wyciągnął swoją rękę" (Wj 7:5; Iz 23:11), a Bóg rozproszył wrogów swoim silnym ramieniem (Ps 89:10). On "pochyla się, by spojrzeć na niebiosa i ziemię" (Psalm 113:6). "Czuwa" nad ziemią (Pwt 11:12), "oczy Pana" są zwrócone na sprawiedliwych (Ps 34:15), a ziemia jest Jego "podnóżkiem" (Iz 66:1). Czy wszystkie te wersety oznaczają, że Bóg dosłownie ma oczy, twarz, ręce i stopy? Niekoniecznie. Bóg jest duchem, a nie ciałem i krwią, ale ponieważ nie jesteśmy duchem, te antropomorfizmy pomagają nam zrozumieć naturę i działania Boga.
Ludzkie emocje są również przypisywane Bogu: "żałował" (Rdz 6:6), "zazdrościł" (Wj 20:5), "litował się" (Sdz 2:18) i "smucił się" z powodu uczynienia Saula pierwszym królem Izraela (1 Samuela 15:35). Czytamy, że Pan "zmienił zdanie" (Wj 32:14), "ustąpił" (2 Samuela 24:16) i "przypomni sobie", gdy zobaczy tęczę na niebie (Rdz 9:16). Bóg "codziennie gniewa się na złych" (Psalm 7:11) i "płonie gniewem" przeciwko przyjaciołom Hioba (Hi 32:5). Najcenniejsza dla nas jest Boża miłość, w której przeznaczył nas do zbawienia (Efezjan 1:4-5) i z powodu której dał swojego jedynego Syna, aby zbawić świat (Jana 3:16).
Antropomorfizmy mogą być pomocne w umożliwieniu nam przynajmniej częściowego zrozumienia niezrozumiałego, poznania niepoznawalnego i zgłębienia niezgłębionego. Ale Bóg jest Bogiem, a my nie, a wszystkie nasze ludzkie wyrażenia są z natury nieadekwatne do pełnego i właściwego wyjaśnienia boskości. Ale ludzkie słowa, emocje, cechy i wiedza to wszystko, co nasz Stwórca nam dostarczył, więc to wszystko, co możemy zrozumieć w tym ziemskim świecie w tym czasie.
Jednak antropomorfizmy mogą być niebezpieczne, jeśli postrzegamy je jako wystarczające do przedstawienia Boga w ograniczonych ludzkich cechach i terminach, co może nieumyślnie służyć umniejszeniu w naszych umysłach Jego nieporównywalnej i niepojętej mocy, miłości i miłosierdzia. Chrześcijanom zaleca się czytanie Słowa Bożego ze świadomością, że oferuje On mały przebłysk swojej chwały za pomocą jedynych środków, które możemy przyswoić. O ile antropomorfizmy pomagają nam wyobrazić sobie naszego kochającego Boga, On przypomina nam w Księdze Izajasza 55:8-9: "Bo myśli moje nie są myślami waszymi ani wasze drogi moimi drogami - mówi Pan. "Jak niebiosa górują nad ziemią, tak drogi moje nad waszymi drogami i myśli moje nad myślami waszymi".