Pytanie
Co to znaczy, że Bóg jest transcendentny?
Odpowiedź
Transcendować oznacza "istnieć ponad i niezależnie od; wznieść się ponad, przewyższyć, odnieść sukces". Zgodnie z tą definicją, Bóg jest jedyną prawdziwie transcendentną Istotą. "Pan Bóg Wszechmogący" (po hebrajsku El Szaddaj) stworzył wszystkie rzeczy na ziemi, pod ziemią i w niebiosach, ale istnieje ponad nimi i niezależnie od nich. Wszystkie rzeczy są podtrzymywane przez Jego potężną moc (Hebrajczyków 1:3), ale On jest podtrzymywany przez samego siebie. Cały wszechświat istnieje w Nim i dla Niego, aby mógł otrzymać chwałę, cześć i uwielbienie.
Będąc transcendentnym, Bóg jest zarówno nieznany, jak i niepoznawalny, a jednak nieustannie stara się objawić siebie swojemu stworzeniu, tj. nieznane pragnie być poznane. Oto paradoks. Będąc transcendentnym, Bóg jest niezrozumiałym Stwórcą istniejącym poza przestrzenią i czasem, a zatem jest niepoznawalny i niezbadany. Ani przez akt naszej woli, ani przez nasze własne rozumowanie nie możemy zrozumieć Boga ani doświadczyć Go osobiście. Bóg pragnie, abyśmy starali się Go poznać, ale w jaki sposób to, co skończone, może poznać i zrozumieć nieskończone, skoro nasze umysły i myśli są tak daleko poniżej Jego (Izajasza 55:8-9)? List do Rzymian 11:33-36 mówi: "O głębokości bogactwa mądrości i poznania Boga. Jakże niezbadane są Jego wyroki i nie do wyśledzenia Jego drogi! Któż poznał zamysł Pański? Albo kto był Jego doradcą? Kto kiedykolwiek dał Bogu, aby Bóg mu odpłacił? Bo od Niego, przez Niego i dla Niego jest wszystko. Jemu chwała na wieki!"
Innym aspektem transcendentnej natury Boga, który stawia Go poza zasięgiem Jego stworzenia, jest Jego świętość i sprawiedliwość. Z powodu skłonności człowieka do grzechu i jego pragnienia niegodziwości, odmawia mu się prawa do wejścia w Bożą obecność. Bóg nie ma innego wyboru, jak tylko odwrócić od nas swoją twarz, tak jak uczynił to z Mojżeszem, gdy ten poprosił o ujrzenie Bożej chwały. Bóg powiedział Mojżeszowi: "Nie możesz oglądać mojego oblicza, bo nikt nie może oglądać mojego oblicza i żyć" (Wj 33:20). Ujrzenie pełni chwały Bożej byłoby zbyt wielkim obciążeniem dla każdego człowieka; rozbiłoby to gliniane naczynie na kawałki. Pełne objawienie Boga jest zatem zarezerwowane na przyszłość, kiedy wszystkie rzeczy będą widziane takimi, jakimi są, a ludzie będą w stanie je przyjąć.
Prorok Izajasz zdawał sobie sprawę z konieczności zachowania przez Boga dystansu wobec swego stworzenia: "Wszyscy staliśmy się jak nieczyści, a wszystkie nasze prawe czyny są jak brudne łachmany; wszyscy usychamy jak liść i jak wiatr zmiatają nas nasze grzechy. Nikt nie wzywa Twego imienia ani nie stara się Ciebie uchwycić, bo zakryłeś przed nami swoje oblicze i sprawiłeś, że marniejemy z powodu naszych grzechów" (Izajasza 64:6-7). Transcendentny Bóg musi odwrócić swoje oblicze, ponieważ jest zmuszony przez swoją sprawiedliwość i świętość do trzymania się z dala od czegokolwiek lub kogokolwiek grzesznego, nieczystego lub mniej niż doskonałego. Jednakże, oprócz bycia transcendentnym, Bóg posiada również immanencję (bliskość) i to właśnie w swojej immanencji Bóg decyduje się zbliżyć do swojego stworzenia.
To również jest paradoksem. "Czy jestem tylko Bogiem w pobliżu", oświadcza Pan, "a nie Bogiem z daleka? Czy ktoś może ukryć się w tajemnych miejscach, abym go nie widział?" - oświadcza Pan. "Czyż nie wypełniam nieba i ziemi?" - oświadcza Pan" (Jeremiasza 23:23-24). Transcendentna natura Boga stara się oddalić Go od Jego stworzenia zarówno w przestrzeni, jak i w czasie, ale z drugiej strony Jego immanentna natura działa, aby zbliżyć Go do Jego stworzenia i podtrzymać wszechświat. Miłość Boga do Jego stworzenia jest tak wielka, że widzimy, jak Jego immanencja przyćmiewa Jego transcendencję. Staje się to jasne w Jego wcielonym Synu, Jezusie Chrystusie, gdy przełamuje On barierę grzechu i oddzielenia, aby przyciągnąć całą ludzkość z powrotem do bliskiej, osobistej relacji. Widzimy, że Bóg nie tylko decyduje się zbliżyć do swojego stworzenia, ale także osobiście przychodzi do serc i umysłów swojego ludu poprzez zamieszkującą moc Ducha Świętego. To jest cud Bożej transcendencji.
Będąc transcendentnym, Bóg jest zarówno nieznany, jak i niepoznawalny, a jednak nieustannie stara się objawić siebie swojemu stworzeniu, tj. nieznane pragnie być poznane. Oto paradoks. Będąc transcendentnym, Bóg jest niezrozumiałym Stwórcą istniejącym poza przestrzenią i czasem, a zatem jest niepoznawalny i niezbadany. Ani przez akt naszej woli, ani przez nasze własne rozumowanie nie możemy zrozumieć Boga ani doświadczyć Go osobiście. Bóg pragnie, abyśmy starali się Go poznać, ale w jaki sposób to, co skończone, może poznać i zrozumieć nieskończone, skoro nasze umysły i myśli są tak daleko poniżej Jego (Izajasza 55:8-9)? List do Rzymian 11:33-36 mówi: "O głębokości bogactwa mądrości i poznania Boga. Jakże niezbadane są Jego wyroki i nie do wyśledzenia Jego drogi! Któż poznał zamysł Pański? Albo kto był Jego doradcą? Kto kiedykolwiek dał Bogu, aby Bóg mu odpłacił? Bo od Niego, przez Niego i dla Niego jest wszystko. Jemu chwała na wieki!"
Innym aspektem transcendentnej natury Boga, który stawia Go poza zasięgiem Jego stworzenia, jest Jego świętość i sprawiedliwość. Z powodu skłonności człowieka do grzechu i jego pragnienia niegodziwości, odmawia mu się prawa do wejścia w Bożą obecność. Bóg nie ma innego wyboru, jak tylko odwrócić od nas swoją twarz, tak jak uczynił to z Mojżeszem, gdy ten poprosił o ujrzenie Bożej chwały. Bóg powiedział Mojżeszowi: "Nie możesz oglądać mojego oblicza, bo nikt nie może oglądać mojego oblicza i żyć" (Wj 33:20). Ujrzenie pełni chwały Bożej byłoby zbyt wielkim obciążeniem dla każdego człowieka; rozbiłoby to gliniane naczynie na kawałki. Pełne objawienie Boga jest zatem zarezerwowane na przyszłość, kiedy wszystkie rzeczy będą widziane takimi, jakimi są, a ludzie będą w stanie je przyjąć.
Prorok Izajasz zdawał sobie sprawę z konieczności zachowania przez Boga dystansu wobec swego stworzenia: "Wszyscy staliśmy się jak nieczyści, a wszystkie nasze prawe czyny są jak brudne łachmany; wszyscy usychamy jak liść i jak wiatr zmiatają nas nasze grzechy. Nikt nie wzywa Twego imienia ani nie stara się Ciebie uchwycić, bo zakryłeś przed nami swoje oblicze i sprawiłeś, że marniejemy z powodu naszych grzechów" (Izajasza 64:6-7). Transcendentny Bóg musi odwrócić swoje oblicze, ponieważ jest zmuszony przez swoją sprawiedliwość i świętość do trzymania się z dala od czegokolwiek lub kogokolwiek grzesznego, nieczystego lub mniej niż doskonałego. Jednakże, oprócz bycia transcendentnym, Bóg posiada również immanencję (bliskość) i to właśnie w swojej immanencji Bóg decyduje się zbliżyć do swojego stworzenia.
To również jest paradoksem. "Czy jestem tylko Bogiem w pobliżu", oświadcza Pan, "a nie Bogiem z daleka? Czy ktoś może ukryć się w tajemnych miejscach, abym go nie widział?" - oświadcza Pan. "Czyż nie wypełniam nieba i ziemi?" - oświadcza Pan" (Jeremiasza 23:23-24). Transcendentna natura Boga stara się oddalić Go od Jego stworzenia zarówno w przestrzeni, jak i w czasie, ale z drugiej strony Jego immanentna natura działa, aby zbliżyć Go do Jego stworzenia i podtrzymać wszechświat. Miłość Boga do Jego stworzenia jest tak wielka, że widzimy, jak Jego immanencja przyćmiewa Jego transcendencję. Staje się to jasne w Jego wcielonym Synu, Jezusie Chrystusie, gdy przełamuje On barierę grzechu i oddzielenia, aby przyciągnąć całą ludzkość z powrotem do bliskiej, osobistej relacji. Widzimy, że Bóg nie tylko decyduje się zbliżyć do swojego stworzenia, ale także osobiście przychodzi do serc i umysłów swojego ludu poprzez zamieszkującą moc Ducha Świętego. To jest cud Bożej transcendencji.