Pytanie
Czym jest dynamiczny monarchianizm?
Odpowiedź
W pierwszych wiekach Kościoła toczyło się wiele debat na temat natury Boga: czy Jezus był w pełni Bogiem, w pełni człowiekiem, czy też jakąś mieszanką tych dwóch? Czy Bóg istnieje jako trzy współwieczne, współrówne Osoby, czy też jest tylko jedną Osobą, która objawia się w różny sposób w różnym czasie? Jaka jest relacja między Duchem Świętym a Ojcem? Część debaty w II i III wieku dotyczyła nauczania znanego jako dynamiczny monarchianizm, fałszywego poglądu na naturę Chrystusa.
Monarchianizm nauczał o niepodzielnej jedności Boga (łacińskie słowo monarchia oznaczało "jedno panowanie"). Oczywiście wiara w jednego Boga jest podstawą chrześcijaństwa, ale monarchianizm naciskał na monoteizm do tego stopnia, że zaprzeczał trójjedynej naturze Boga. Monarchianizm nieuchronnie prowadzi do fałszywej doktryny patrypasjanizmu, czyli nauczania, że Bóg Ojciec cierpiał na krzyżu wraz z Synem (lub jako Syn).
Monarchianizm przyjął dwie podstawowe formy: monarchianizm dynamiczny (lub adopcjonistyczny) i monarchianizm modalistyczny. Monarchianizm modalistyczny to pogląd, że Jezus był Bogiem, ale tylko dzięki temu, że był jednym z "przejawów" Boga. Według monarchianizmu modalistycznego biblijne terminy Ojciec, Syn i Duch są tylko różnymi nazwami tej samej Osoby. Dynamiczny monarchianizm jest nieco inny. Dynamiczny monarchianizm rozpoczął się od błędnego poglądu na naturę Jezusa, a konkretnie, że wcale nie był Bogiem; raczej podczas chrztu Jezus został upoważniony przez Boga do wykonywania swoich potężnych dzieł.
Dynamiczny monarchianizm jest tak nazywany, ponieważ ma związek ze źródłem cudów Jezusa (greckie dynameis). Według dynamicznego monarchizmu Jezus z Nazaretu urodził się z dziewicy, ale był zwykłym człowiekiem, którego pobożność została nagrodzona szczególną uwagą ze strony Boga. Kiedy Jezus został ochrzczony, Bóg zstąpił na Niego i napełnił Go taką boską mądrością i mocą, że od tego momentu Jezus był cudotwórcą. Dynamiczny monarchianizm jest również nazywany adopcjonizmem, ponieważ postrzega Jezusa jako "adoptowanego" Syna Bożego w momencie Jego upoważnienia. Tak więc, zgodnie z dynamicznym monarchianizmem, Jezus nie jest "jednorodzonym Synem Bożym" (Jana 3:16); jest po prostu "adoptowanym" przez Boga. Niektórzy dynamiczni monarchiści wierzyli, że Jezus nigdy nie był boski; inni wierzyli, że Jezus stał się Bogiem po swoim zmartwychwstaniu.
Dynamiczny monarchianizm rozpoczął się od fałszywego nauczania rzemieślnika o imieniu Teodot, który przywiózł swoje idee z Bizancjum do Rzymu około 190 roku n.e.. Teodot nauczał, że Jezus nie czynił cudów przed swoim chrztem, ponieważ Bóg jeszcze na Niego nie zstąpił. Jezus został napełniony boskością, gdy "Chrystus" zstąpił na Niego i dał Mu cudotwórczą moc. Na szczęście kościół szybko rozpoznał błąd tej doktryny, a Teodot został ekskomunikowany za swoje poglądy.
Około 260 r. Paweł z Samosaty, biskup Antiochii, zaczął nauczać adopcjanizmu. Jego wersja dynamicznego monarchianizmu zawierała ideę, że Logos lub Syn Boży był jedynie Bożą mądrością lub rozumem i był nierozerwalnie związany z samym Bogiem. Logos zamieszkał w Jezusie i zainspirował Go, ale Jezus pozostał zwykłym człowiekiem z własną ludzką osobowością - tak więc w ciele Jezusa żyły dwie Osoby, jedna boska, a druga ludzka. Zamiast nauczać, że Jezus Chrystus był Bogiem, który stał się człowiekiem, Paweł z Samosaty nauczał, że Jezus był człowiekiem, który stał się Bogiem. Po kilku spotkaniach przywódców kościelnych Paweł z Samosaty został ostatecznie ekskomunikowany, a Sobór Nicejski potępił również jego nauki.
Dynamiczny monarchianizm w większości wymarł w połowie III wieku, ale jego forma istnieje do dziś w unitarianizmie. Według unitarianizmu Jezus Chrystus nie jest boski i nie ma Trójcy - Bóg istnieje jako jedna Osoba.
Biblia przedstawia Boga jako jednego Boga (Pwt 6:4), ale następnie mówi o trzech Osobach (Mt 28:19). Pełna harmonizacja tych dwóch prawd w naszych umysłach jest niemożliwa. Nie mamy w naszym świecie niczego, co odpowiadałoby temu istnieniu, więc nie mamy nawet odpowiedniej ilustracji Trójcy dla porównania. Przyjmujemy więc Pismo Święte przez wiarę: Bóg istnieje w trzech współwiecznych, współrównych Osobach. Biblia bez żadnych wątpliwości przedstawia Jezusa jako Boga. Jednocześnie Biblia odróżnia Boga Syna od Boga Ojca: Jezus modlił się do swojego Ojca (Łk 22:42); nie modlił się do samego siebie. Jezus siedzi po prawicy Ojca w niebie (List do Hebrajczyków 1:3); nie siedzi po swojej własnej prawicy.
Dynamiczny monarchianizm jest duchowo niebezpieczny, ponieważ atakuje samą naturę Boga i musimy być ostrożni, aby wierzyć w Boga tak, jak objawił się On w Piśmie Świętym. Pod koniec Księgi Hioba Bóg strofuje Elifaza: "Nie mówiłeś o mnie prawdy" (Hi 42:7). Mówienie prawdy o Bogu jest bardzo ważne, a dynamiczny monarchianizm wypacza tę prawdę.
English
Czym jest dynamiczny monarchianizm?
