Pangutana
Unsay gisulti sa Biblia nga angay buhaton sa usa ka masupilong anak?
Tubag
Ang usa ka bata nga nagpakitag pagkamasupilon lagmit nagahimo niini sa nagkandaiyang mga hinungdan. Dahol, walay gugma, ug kritikal nga pagkaginikanan halos kanunay’ng muresulta sa usa ka matang nga pagsupil. Bisan ang labing masinundanong bata mosupil – sa sulod o sa gawas – batok sa maong tinagdan. Natural nga, kini nga matang sa pagkaginikanan angay nga likayan. Dugang pa, ang igo ra nga pagsupil batok sa mga ginikanan natural sa mga ulitawo nga naghinayhinay ug palayo gikan sa ilang mga panimalay sa proseso sa pagtukod ug mga kinabuhi ug mga kailhan sa ilang kaugalingon.
Atong tugotan nga ang masupilon nga bata natural nga nagbaton ug mabut-anon nga personalidad, mahulagway siya pinaagi sa usa ka pagpihig nga mosulay sa mga limistasyon, usa ka molabaw nga pangandoy sa pagdumala, ug usa ka pasalig nga mopiog sa tanang kagamhan. Sa laing pagkasulti, ang pagsupil maoy iyang tunga nga ngalan. Dugang pa, kini nga mga mabut-anon, masupilon nga mga anak kasagaran mga intelihente kaayo ug “makahunahuna” sa mga kahimtang uban sa talagsaong katulin, makapangitag mga pamaagi sa pagdumala sa mga kahimtang ug mga tawo sa ilang palibot. Kini nga mga kabataan mahimo nga, alang sa ilang mga ginikanan, hilabihan nga pagsulay ug kapoy nga hagit.
Maayo na lang gani, tinuod usab nga ang Dios maoy naghimo sa mga kabataan sa ilang pagkasila. Nahigugma Siya kanila, ug wala niya biyai ang mga ginikanan nga walay mga kahimanan aron masugat ang maong hagit. Adunay biblikanhong mga prinsipyo nga motubag sa pagkamasupilon, pagkamabut-anong bata inubanan sa grasya. Una, ang Panultihon 22:6 nag-ingon kanato nga “bansaya ang usa ka bata sa angay niyang pagalaktan: ug sa dihang siya matigulang, dili siya motipas gikan niini.” Kay ang tanang mga bata, ang angay nilang pagalaktan mao ang paingon sa Dios. Ang pagtudlo sa mga kabataan sa Pulong sa Dios mahinungdanon alang sa tanang kabataan, nga kinahanglan nga makasabot kinsa ang Dios ug unsaon nga labing maalagaran Siya. Sa mabut-anong bata, ang pagsabot unsay makapadasig kaniya – ang pangandoy sa pagdumala – taas ang maabot aron makatabang kaniya nga makit-an ang iyang “dalan.” Ang masupilon nga bata maoy tawo nga kinahanglang masabtan nga dili siya ang nagdumala sa kalibotan – kondili ang Dios – ug mao nga angay lang niyang himoon ang mga butang sa pamaagi sa Dios. Nagkinahanglan kini nga mga ginikanan kombinsido gayud niini nga kamatuoran ug magkinabuhi subay niini. Ang usa ka ginikanan nga masupilon mismo batok sa Dios dili makahimo pagkumbinser sa iyang bata nga mahimong mapinasakopon.
Sa dihang naestablisar nga ang Dios maoy nagahimo ug mga patakaran, kinahanglan nga maestablisar sa mga ginikanan diha sa hunahuna sa ilang anak nga sila mga galamiton sa Dios ug himoon ang tanan nga gikinahanglan aron mapatuman ang laraw sa Dios alang sa ilang mga panimalay. Ang usa ka masupilon nga anak kinahanglan nga matudloan nga ang plano sa Dios maoy alang sa mga ginikanan sa paggiya ug pagasundon sa bata. Kinahanglan nga walay kahuyang niini nga punto. Ang mabut-anon nga bata makabantay ug pagduhaduha layo pa lang ug mohasmag sa higayon aron pagpuno sa kaw-ang sa kapangulohan ug maoy mopuli pagdumala. Ang prinsipyo sa magpahisakop sa kagamhan mahinungdanon alang sa mabut-anon nga bata. Kon dilil makat-onan ang magpailalum sa pagkabata pa lang, ang kaugmaon mapanglantawan pinaagi sa mga panagsumpaki sa tanang kagamhan, lakip ang mga agalon, pulis, pamalaod sa mga korte, ug mga pangulo sa militar. Ang Roma 13:1 – 5 tin-aw nga ang mga awtoridad nga labaw nato natukod sa Dios, ug angay kitang magpailalom kanila.
Dugang pa, ang usa ka mabut-anon nga bata kinabubut-ong motuman sa mga patakaran o mga pamalaod kon kini mahimong makataronganon alang kaniya. Hatagi siyag solidong hinungdan alang sa usa ka patakaran, kanunay nga gisubli ang kamatuoran nga atong ginabuhat ang mga butang nga buot ang Dios nga atong buhaton ug ang maong katinuoran dili matakli. Ipasabot nga gihatagan sa Dios ang mga ginikanan ug kaakohan sa paghigugma ug pagpanton sa ilang mga anak ug mao nga kon mapakyas sila paghimo niini nagpasabot nga ang mga ginikanan nagmasinupakon Kaniya. Apan, kutob sa mahimo, hatagig mga kahigayonan ang bata aron makatabang kaniya paghimog mga desisyon aron nga dili niya bation ang hingpit nga pagka walay umoy. Sama pananglitan, ang pagsimba dili matakli tungod kay gimandoan kita sa Dios sa pagtigum kuyog sa ubang mga magtotoo (Hebreo 10:25), apan ang mga bata adunay ikasulti (basta anaa sa katarongan) sa unsay ilang isul-ob, asa molingkod ang pamilya, ug uban pa. Hatagi silag mga proyekto diin makahatag silag input sama sa pagplano sa bakasyon sa pamilya.
Dugang pa, ang pagkaginikanan kinahanglan nga himoon uban sa pagkamakanunayon ug pagpailub. Ang mga ginikanan kinahanglan nga maningkamot nga dili modako ang ilang mga tingog o modapat sa kasuko o mosilaob ang ilang kasuko. Kini makahatag sa mabut-anong bata sa diwa sa pagdumala nga iyang gipangandoy, ug siya daling makahunahuna unsaon pagdumala kanimo pinaagi sa pagpahigawad kanimo sa punto nga makapahimo ug emosyonal nga reaksyon. Ang pisikal nga pagpanton kasagarang mapakyas niini nga mga kabataan tungod kay ganahan sila nga itukmod ang mga ginikanan ngadto sa pagkapuno sa pasensya diin ilang bation nga mapuslanon ang gamay nga sakit nga ilang nahiagoman. Ang mga ginikanan sa mabut-anon nga mga bata kasagarang nisumbong nga kataw-an ra sila sa bata samtang ilang gibunalan ang bata, mao nang ang pagbunal mahimong dili labing maayong paagi sa pagpanton kanila. Tingali, wala nay laing mas kinahanglanon pa sa kinabuhi sa mabut-anong bata sama sa Cristohanong mga bunga sa Espiritu nga mao ang pailub ug pagpugong sa kaugalingon (Galacia 5:23).
Bisan unsa pa ka ugtas ang magpakaginikanan aning mga bataa, ang mga ginikanan makakuhag paghupay sa saad sa Dios nga dili kita sulayan labaw sa atong makaya ug antos (Unang Corinto 10:13). Kon gihatagan silag mabut-anon nga bata, makapaneguro ang mga ginikanan nga wala masayop ang Dios ug mohatag Siyag paggiya ug mga kahimanan nga ilang gikinahanglan aron mahimo ang maong bulohaton. Tingali wala nay mas makahuloganon alang sa usa ka ginikanan kondili ang mga pulong “pag-ampo kanunay” (Unang Tesalonica 5:17) alang niadtong adunay mabut-anong batan-on. Ang mga ginikanan aning mga bataa kinahanglang mogahin ug daghan nilang panahon nga nagluhod atubangan sa Dios aron mangayo ug kaalam, nga Iyang gisaad nga ihatag (Santiago 1:5). Sa kataposan, adunay kahupayan sa kasayoran nga ang mabut-anon nga mga bata nga nabansay ug maayo kasagarang modako nga taas ug nakab-ot, malampusong mga hamtong. Daghang mga masupilon nga mga bata ang nahimong maisugon, masaligon nga mga Cristohanon nga naggamit sa ilang igo nga mga talento aron pag-alagad sa GINOO diin ilang nakat-onan paghigugma ug tahod pinaagi sa mga paningkamot sa ilang mapailubon ug makugihong mga ginikanan.
English
Unsay gisulti sa Biblia nga angay buhaton sa usa ka masupilong anak?